Miraziz a’zamning hayoti va ijodi bt va sti ta’lim yo’nalishi,173-guruh talabasi Qo’ziboyeva M

MIRAZIZ A’ZAMNING HAYOTI VA IJODI

BT va STI ta’lim yo’nalishi,173-guruh talabasi Qo’ziboyeva M.

Miraziz A’zam 1936-yil 29-martda Òoshkentda ziyoli

Miraziz A’zam 1936-yil 29-martda Òoshkentda ziyoli

oilada tug‘ilgan. Otasi tarix o‘qituvchisi, o‘rta maktab

direktori, onasi bog‘cha murabbiyasi edi. Miraziz besh

yasharligida otasi urushda halok bo‘ldi va onasi qo‘lida tarbi-

yalandi. Onasi Xatira Muhammadkarim qizi ko‘plab ertak,

qo‘shiq va dostonlarni yod bilar, o‘zi ham qo‘shiq va

allalar to‘qib tashlardi. Shuningdek, u o‘g‘lining tarbiyasini

mustahkamlash uchun o‘sha urush davrining og‘ir yillarida

badiiy kitob o‘qishga, kino va teatrlarga borishiga imkon

yaratardi.

Yosh Miraziz o‘rta maktabni oltin medal bilan tamom-

lagach, oliy tahsilni Toshkent davlat universitetida oldi. Keyin yangi ochilgan telestudiyada muharrirlik qildi. Bir necha yil „G‘uncha“ jurnalida adabiy xodim bo‘lib ishladi. Shundan so‘ng yoshlar nashriyotida, Adabiyot va san’at nashriyotida muharrir bo‘ldi.

1987—1992-yillarda O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasida mas’ul kotib bo‘lib xizmat qildi. Bundan keyingi yillarda gazetada, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining Adabiy targ‘ibot markazida ishladi.

Miraziz A’zam hozir shoir, nosir, tarjimon, dramaturg

va maqolanavis sifatida faoliyat ko‘rsatib kelmoqda.

Miraziz A’zam talabalik yillaridan beri she’r yozadi.

Birinchi she’ri 1960-yilda „G‘uncha“ jurnalida bosilib chiqqan edi. Birinchi to‘plami 1964- yilda nashr etildi.

Shundan keyin uning bolalar uchun:

• „Aqlli bolalar“ (1969)
• „Senga nimabo‘ldi?“ (1970)
• „G‘alati tush“ (1972),
• „Yer aylanadi“(1973),
• „Yerga dovruq solamiz“ (1976),
• „Bir cho‘ntak yong‘oq“ (1990),
• „Qirq bolaga qirq savol“ (2000)

kabi qator she’riy to‘plamlari bosilib chiqdi.

Shoir ularda

• bolalarning qalbi va tuyg‘ulari orqali olamni,
• odamni bilishga,
• yaxshilik bilanyomonlikni farqlashga,
• halol va pokiza mehnatni ulug‘lashga katta ahamiyat beradi;
• turli imo-ishoralar bilan, kosa tagida

nimkosa tarzida sho‘ro imperiyasiga qaram buyuk xalqning og‘ir

hayotini tasvirlaydi, goh samimiy yumor bilan, goh og‘riqli

ichki izhorlar bilan timsollar yaratadi.

U she’riyatning muhim

unsurlarini hech nazardan qochirmagan holda, o‘zining har bir she’ri uchun o‘zgacha vazn, ichki ohang topadi va she’rining o‘qimishli bo‘lishiga erishadi.

Miraziz A’zam bu to‘plamlari orqali o‘zbek bolalarining sevimli shoirlaridan biriga aylandi. Shuningdek, boshqa xalqlarning ham e’tiborini tortdi. Uning she’riy to‘plamlari rus tilida uch marta nashr etildi, ukrain, turkman, mo‘g‘ul tillarida chop qilindi. She’riy turkumlari belorus, moldavan,qirg‘iz, ozarbayjon, latish tillarida ham bosilib chiqqan.

1970—1980-yillarda Miraziz A’zamning kattalar uchun „Sevaman“, „Òuyg‘ular“, „Sabot“, „Haqiqatning ko‘zlari“ nomli she’riy kitoblari nashr etildi. Inson hurligi uchun, haqiqat uchun, erk va mustaqillik uchun kurash bu kitoblarning asosiy g‘oyalaridir. Ulardagi she’rlar o‘zining hayotiyligi va jozibaliligi bilan o‘quvchi qalbini zabt etadi, ulardagi muhabbat va nafrat tuyg‘ulari hech kimni befarq qoldirmaydi.

O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga olgach, Miraziz A’zam ko‘proq adabiy-ma’rifiy merosni ko‘z qorachig‘iday asrashga da’vat etuvchi bir qator tarixiy-adabiy va tilga oid maqolalar e’lon qildi, shuningdek, bolalar va o‘smirlar uchun kichik sahna asarlari yozdi. „Qardoshlik yo‘llarida (Yassaviy)“, „Buxoriy darsi“, „Ulug‘bek va o‘g‘li Abdurahmon“, „Ulug‘bekning kulgusi“ pyesalari shular jumlasidandir.

• O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga olgach, Miraziz A’zam ko‘proq adabiy-ma’rifiy merosni ko‘z qorachig‘iday asrashga da’vat etuvchi bir qator tarixiy-adabiy va tilga oid maqolalar e’lon qildi, shuningdek, bolalar va o‘smirlar uchun kichik sahna asarlari yozdi. „Qardoshlik yo‘llarida (Yassaviy)“, „Buxoriy darsi“, „Ulug‘bek va o‘g‘li Abdurahmon“, „Ulug‘bekning kulgusi“ pyesalari shular jumlasidandir.

• Miraziz A’zamning jahon adabiyotidan qilgan tarjimalari ham e’tiborga loyiqdir. U Farididdin Attor, Jaloliddin Rumiy,Nizomiy Ganjaviy, Abdurahmon Jomiy asarlarini, rus,nemis, fransuz, ingliz, turk, italyan shoirlarining ko‘plab she’rlarini, shuningdek, jahon bolalar she’riyati namunalarini o‘zbek tiliga mahorat bilan tarjima qildi.

QO‘LNI QO‘LGA BERAYLIK

Biz bu ozod diyorning

Eng um idbaxsh unimiz.

Birinchi sentabrda

Mustaqillik kunimiz.

Baxtiyor tu rm u s h qurish

Eng yaxshi, t o’g ‘ri y o ‘ldir.

Y o ‘lni to p ar olimlar,

Bizda olim lar m o ‘ldir.

Birinchi sentabrda

C h aq n ab tursin charoqlar.

K o ‘c h alar yorug‘ b o ‘lsin,

Hilpirasin bayroqlar.

Birinchi sentabrda

Yangi hayot boshlandi.

G o ‘zal hayot qurishga

Dadil qadam tashlandi.

Q uram iz buyuk davlat

Qoldirib izimizni.

Xalqlar aro oq b o l a r

K o‘rasiz yuzimizni.

Q o ‘lni q o ‘lga beraylik

Vatan b o is in guliston.

H u rlar aro h u r b o i s i n

M angu buyuk Turkiston.

Miraziz A’zam she’rlaridan

Yurtga ega b o’ lis h oson ish emas,

Yur, o ‘g ‘lo n im , elni ko’tarish uchun.

Bahor keldi, endi ortiq qish emas,

Yur, o ‘g ‘lonim , elni k o ‘tarish uch u n .

VATAN O’G‘LI

Hammamizn in g onam izdir shu Vatan,

Yov qoldirgan siynasida ming tikan,

Tirikm iz-ku, uni tozalash bizdan

Yur, o ‘g ‘lonim , elni k o’tarish uchun.

H am o n suqli ko‘zlar ila boqar yov,

0 ‘z yeringni 0‘zing asra, b o ‘lib dov.

Y o ‘qsa, kelib asrab berarmi birov?

Yur, o ‘g ‘lonim , elni k o ‘tarish uch u n .

Ilm dorlar juda ko‘pdir jahonda,

O rtd am an deb hayallama arm onda,

Tez ilm ol sen hozirgi zam onda,

Yur, o ‘g ‘lonim , elni k o ‘tarish uch u n .

T ekinxo‘rlar, o ‘g ‘rilardan hazar qil,

Barin bir yoq qila olar es — aql,

Vataning bor boshing uzra mustaqil,

Yur, o ‘g ‘lonim , elni k o ‘tarish uchun.

Farqiga bor zulm at ila chiroqning,

0 ‘lgum dem a, qadriga yet bayroqning,

Osti ham bir, usti h am bir tuproqning,

Yur, o ‘g ‘lonim , elni ko ‘tarish uchun.