Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

“Himoyaga ruxsat etildi”

“Boshlang’ich ta’lim ” fakulteti dekani

“ ” 2023

talabasi Nurmetova Charosxon Donyor qizining
“Ona tili o'qitish metodikasi” fanidan
KURS ISHI

MAVZU: “1-sinf O‘qish darslarida ertak o‘qitish uslubiyoti”.

“Tasdiqlayman” kafedrasi mudiri “ ” 2023 yil

Ilmiy rahbar: kafedrasi o’qituvchisi

Toshkent – 2023

MUNDARIJA

1. 
   Kirish 3
   
2. 
   Asosiy qism
   
   1. 
      Ertakni o`qish metodikasi 5
      
   2. 
      Boshlang`ich sinflarda ertakni tahlil qilishning metodik shartlari 12
      
   3. 
      Ertak ustida ishlash 14
      

III.Xulosa 18

4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar 20
   

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi: Ertaklar bilan o`qitish bolajonlar uchun juda juda qiziq bo`ladi.Bolaning til tizimini egallash borasidagi barcha yutuqlarini muloqotni ta`minlovchi mazmunli, keng yoyilgan fikr sifatida qaraladigan ravon nutq о`z ichiga oladi. U mazmunliligi, mantiqliligi va izchilligi bilan ajralib turadi. Ravon nutq bola til boyligini qanchalik о`zlashtirganligining kо`rsatkichi hisoblanadi, u bolaning aqlan, estetik, emotsional jihatdan rivojlanish darajasini aks ettiradi. Monologik nutqni rivojlantirish nazariyasi va metodikasining yanada rivojlanishi bolalar ravon nutq turlari va fikr bildirishning turli xillarini о`zlashtirish xususiyatlarining chuqur tadqiq etilishi bilan tavsiflanadi. Izohlovchi nutqlar, mulohaza shaklidagi jumlalarning xususiyatlari о`rganiladi va uning negizida bolalarga monologlarning turli xillarini о`rgatish metodikasi yaratiladi.F.A.Suxin, O.S.Ushakova va ularning shogirdlari tomonidan ravon nutqni shakllantirishninig turli jihatlari bо`yicha olib borilgan tadqiqotlar ravon nutqni baholashning shunchaki mantiqlilik, izchillikdan kо`ra yanada aniqroq mezonlarini qidirishni galdagi vazifalardan biri qilib qо`ydi.
Ravonlikning asosiy kо`rsatkichi sifatida sо`zlar, gaplar va fikrlarning qismlari о`rtasida zarur aloqa vositalaridan foydalangan holda, matnni tarkibiy jihatdan tо`g`ri tqobiliyatini shakllantirish qabul qilingan.Olimlar bolalarni о`qitishni ularning yuqori darajadagi aqliy va nutqiy rivojlanish darajasini ta`minlash, til qobiliyatlarini shakllantirish imkonini beradigan darajada optimal tashkil etish yо`llarini topish borasida faol ish olib bormoqdalar.
Muammoning o`rganilganlik darajasi.<sup>1</sup>
Nutqni о`qitishning nazariy va empirik muammolarini tadqiq etish quyidagi nazariy qoidalardan kelib chiquvchi umumiy boshlang`ich pozitsiyalarga ega:

• 
  ta`lim maktab yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirishda, ayniqsa zamonaviy noqulay nutqiy muhit sharoitida hal qiluvchi ahamiyatga ega;
  
• 
  nutqni о`rgatish – «…dan to …gacha» kabi qattiq qoliplar tо`g`ri kelmaydigan hamda nutqni rivojlantirishning yosh qonuniyatlari va bolaning individual xususiyatlari bilan belgilanadigan ijodiy jarayondir;
  
• 
  nutqni rivojlantirishning asosida kommunikativ yondashuv bо`lishi kerak, xususan: ona tilini о`zlashtirish nutqiy muloqot faoliyatiga qо`shilishi, о`quv sharoiti tabiiy muloqot sharoitlariga yaqinlashtirilishi lozim;
  
• 
  о`qitish vaziyatida katta yoshli odamning bola bilan о`zaro hamkorligining xususiyati ushbu bola uchun yetakchi bо`lgan muloqot shakli bilan belgilanishi
  

¹ “Ta’lim to’g’risida” gi Qonuni Toshkent 2020 yil
lozim;

• 
  til ustida nutqiy faoliyat tuzilmasi doirasida hamda uning barcha komponentlarini: undov-motivatsiya, yо`naltirish-tadqiqot, ijro komponentlarini hisobga olgan holda ish olib borish zarur;
  

-nutqni о`qitish bolalarning tilni о`rganish bо`yicha mustaqil faoliyatiga asoslanishi va bolalar faolligining boshqa turlari bilan bog`liq bо`lishi kerak.Hozirgi paytda maktabgacha yoshdagi bolalarga nutqni о`qitish muammosini ishlab chiqish mazkur metodologik xolatlardan kelib chiqqan holda olib borilmoqda.
-nutqni rivojlantirish – bolaning individual psixik rivojlanishida markaziy о`rin tutuvchi ijtimoiy-tarixiy tajribani о`zlashtirishining murakkab, kо`p omilli jarayonidir;
-nutqni rivojlantirish – bu malakali pedagogik rahbarlikni nazarda tutuvchi ijodiy jarayon, lekin u stixiyali jarayon emas;
-bola nutqni rivojlantirish jarayonini boshqaruvchi pedagog bu jarayonning turli yosh bosqichlaridagi qonuniyatlari, mexanizmlari, о`ziga xosliklarini bilishi, nutqiy rivojlantirishning о`ziga xosliklarini kо`ra olishi va bolaning individualligini hisobga olgan holda, uning nutqiga ta`sir kо`rsatishning eng samarali yо`llarini tanlashi lozim.