O’zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi namangan viloyati xalq ta'limi boshqarmasi

.

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
XALQ TA'LIMI VAZIRLIGI
NAMANGAN VILOYATI
XALQ TA'LIMI BOSHQARMASI
To'raqo'rg'on tuman xalq ta'limi bo’limi
27-umumta'lim maktabi
Boshlang'ich sinf o`qituvchisi
XOMIDOVA SHOXIDAning
“Matematikada mantiqiy masalalar”
mavzusida yozgan


METODIK TAVSIYASI

.

MANTIQIY MASALALAR
1-masala
Mushuk va quyon birgalikda 9 kg, it va quyon birgalikda 20 kg, it va mushuk birgalikda 23 kg bo`lsa, jonivorlarning umumiy og`irligini toping.

Yechish:
FORMULA: (a+b+c):2
mushuk va quyon=a
It va quyon=b
It va mushuk=c (9+20+23):2=52:2=26 (kg)
Javob: 26 kg

1. 
   Mushuk va quyon birgalikda 9 kg, it va quyon birgalikda 20 kg, it va mushuk birgalikda 23 kg bo`lsa, jonivorlarning har birini og`irligini toping.
   

Yechish:
Buni yechishda e`tiborli bo`lish kerak. 2 ta juftlikni og`irligi qo`shiladi. Yigindidan 3- juftlik og`irligi ayiriladi va o`zgarmas son 2 ga bo`linadi.
1-usul: 2-usul:
9+20=29 29-23=8 6:2=3 kg ( quyon og`irligi) 9+23=32 32-20=12
9-3=6 (kg, mushuk 0g`irligi 12:2=6 (kg, mushuk og`irligi)
20-3=17 (kg, it og`irligi) 19-6=3(kg, quyon og`irligi)
20-3=17(kg, it og`irligi)
Javob: quyon 3 kg, mushuk 6 kg va it 17 kg Javob: mushuk 6 kg, quyon 3 kg, it 17 kg
IZOH:
Agar siz quyon bor juftlikning og`irligini qo`shsangiz quyonning og`irligini topasiz. Mushuk bor juftliklar og`irligini qo`shsangiz mushuk og`irligi, it bor juftliklar og`irligini qo`shsangiz it og`irligi kelib chiqadi.

2. 
   Olm ava nok birgalikda 12 so`m. Banan va olma 16 so`m. Nok va banan 18 so`m bo`lsa, mevalarning umumiy summasini toping.
   

FORMULA: (a+b+c):2
YECHISH:
(12+18+16):2=23 (so`m) Javob 23 so`m

3. 
   Olma va nok birgalikda 12 so`m, banan va olma 16 so`m, nok va banan 18so`m bo`lsa, har birining quymatini toping.
   

YECHISH:
1-usuli: 2-usuli
12+16=28 18+16=34
28-18=10 34-12=22
10:2=5 (so`m, olma qiymati) 22:2=11 (so`m, banan qiymati)
12-5=7 (so`m, nok qiymati) 16-11=5 ( so`m, olma qiymati)
16-5=11 (so`m, banan qiymati) 12-5=7 (so`m, nok qiymati
Javob: olma 5 so`m, nok 7 so`m, banan 11 so`m Javob: olma 5 so`m, nok 7 so`m,
banan 11 so`m
12 va 16 qiymatlarda ham olma bor. 16 va 18 qiymatda ham banan bor
Shuning uchun 1-usulda olma qiymati chiqdi Shuning uchun ham 2-usulda banan qiymati chiqdi.
XULOSA:
SIZGA 2- VA 4- MASALAGA O`XSHASH MASALA BERILSA, JUFTLIKNING HAR IKKISIDA BO`LGAN PREDMET QIYMATINI TOPGAN BO`LASIZ. BUNGA E`TIBOR BERMASANGIZ XATO CHIQADI.

4. 
   Tarvuz, qovun va qovoq birgalikdagi og`irligi 18 kg, qovun va qovoq 13 kg, tarvuz va qovun 11 kg bo`lsa, tarvuz massasini toping.
   

Yechish:
13+11=24
24-18=6 (kg qovun massasi)
11-6=5 ( kg tarvuz massasi)
Bunda ham qovun borligiga e`tibor berdik va 1-topgan qiymatimiz qovun massasi ekanligini angladik.
Javob: tarvuz 5 kg

5. 
   Uchburchakning birinchi va ikkinchi tomoni 50 cm, ikkinchi va uchinchi tomoni 52 cm, birinchi va uchinchi tomoni 58 cm bo`lsa, uchburchak perimetrini toping.
   

1. 
   90 cm
   
2. 
   160 cm
   
3. 
   80 cm
   
4. 
   120 cm
   

Yechish:
FORMULA: (a+b+c):2
50+52+58=160 (cm) 160:2=80 (cm) Javob: 80 cm

6. 
   Uchburchakning birinchi va ikkinchi tomoni 50 cm, ikkinchi va uchinchi tomoni 52 cm, birinchi va uchinchi tomoni 58 cm bo`lsa, uchburchakning har bir tomonining uzunligini toping.
   

1. 
   28, 22, 30
   
2. 
   30, 22,26
   
3. 
   25, 26, 29
   

Yechish:
FORMULASI: (a+b-c):2
50+52-58=102-58=44
44:2=22 (cm, bu 2- kesma uzunligi) Chunki 2- kesma uzunligi bor sonlarni qo`shdik.
50-22=28 (cm, bu 1- kesma uzunligi)
52-22=30 (cm, bu 3- kesma uzunligi) yoki 58-28=30 yo`nalishda topsa ham bo`ladi.
Javob: 1-kesma 28 cm, 2- kesma 22 cm, 3-kesma 30 cm A