Pensiya ishi
Download 1.58 Mb. Pdf ko'rish
|
Davlat xaridi umk[1]
- Bu sahifa navigatsiya:
- TOSHKENT – 2018 O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
- “DAVLAT XARIDI” fanidan O’QUV USLUBIY MAJMUA
- Kafedra mudiri B. Mamatov
- Fakultet dekani O. Komolov KELISHILDI
- O’quv ishlari bo‘yicha prorektor I. Qo’ziyev
- 1-mavzu Davlat xaridi fanining obyekti, metodi va boshqa fanlar bilan o’zaro aloqadorligi 2-mavzu
- AMALIY MASHG’ULOTLAR MAVZULARI 1-mavzu
- REJA: 1. “Davlat xaridi” fanining mazmuni va uni o’qitishning zaruriyati 2. “Davlat xaridi” fanining ob’yekti, predmeti, maqsadi va vazifalari
- 1. “Davlat xaridi” fanining mazmuni va uni o’qitishning zaruriyati
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI “PENSIYA ISHI” KAFEDRASI “DAVLAT XARIDI” fanidan O’QUV USLUBIY MAJMUA TOSHKENT – 2018 O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI “PENSIYA ISHI” KAFEDRASI “DAVLAT XARIDI” fanidan O’QUV USLUBIY MAJMUA Bilim sohasi: 200000 – Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq Ta’lim sohasi: 230000 – Iqtisod Ta’lim yo‘nalishi: 5230600 – Moliya TOSHKENT – 2018 Fanning O‘quv-uslubiy majmuasi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 201__ yil ___ _____________dagi ___ sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi. Tuzuvchilar: Mamatov B.S. Tursunov J.P. – TMI, “Pensiya ishi” kafedrasi mudiri, i.f.n.; TMI, “Pensiya ishi” kafedrasi assistenti. Taqrizchilar: Vaxabov A.V. – Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti “Makroiqtisodiyot” kafedrasi mudiri, i.f.d., prof. (turdosh OTM); Davronov Sh.Z. – O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi, Boshqarma boshlig’i. (kadrlar buyurtmachisi); Pardayev U.U – TMI, “Pensiya ishi” kafedrasi katta o’qituvchisi PhD. Fanning O‘quv-uslubiy majmuasi kafedraning 2018-yil _____________dagi __ sonli yig’ilishida muhokama qilingan va fakultet Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya etilgan. Kafedra mudiri B. Mamatov Fanning O‘quv-uslubiy majmuasi Byudjet hisobi va davlat jamg’armalari fakulteti Kengashida muhokama qilingan va institut Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya etilgan (2018-yil ___ ___________dagi ___ sonli qaror). Fakultet dekani O. Komolov KELISHILDI: O’quv-uslubiy bo’lim boshlig’i T.Baymuratov Fanning O‘quv-uslubiy majmuasi institut o’quv-uslubiy Kengashining 2017- yil __ ______________dagi ___-sonli yig’ilishida ko’rib chiqilgan va tasdiqlash uchun tavsiya qilingan. O’quv ishlari bo‘yicha prorektor I. Qo’ziyev Fanning O‘quv-uslubiy majmuasi institut Kengashining 2018-yil ______________dagi ___-sonli majlisi bayoni bilan ma’qullangan. KIRISH Mamlakatimizning har tomonlama rivojlanishida davlat xarajatlarini boshqarishning zamonaviy tizimlari muhim ahamiyat kasb etadi. Davlat xarajatlari sarflanishining samaradorligini oshirish, ulardan optimal darajada foydalanishni yo’lga qo’yish milliy iqtisodiyotimiz rivojiga sezilarli ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Davlat xaridi davlat infratuzilmasini iqtisodiy jihatdan ta’minlash uchun amalga oshiriladi. Davlat infratuzilmasi iqtisodiy va ijtimoiy infratuzilmadan iborat bo’ladi. Iqtisodiy infratuzilma transport, ishlab chiqarish sohalarini kengaytirish, zamonaviy texnika va texnologiyalarni turli sohalarga jalb etishdan iborat bo’lsa, ijtimoiy infratuzilma jamiyatning ijtimoiy hayoti bilan bog’liq bo’lgan sohalar(ta’lim, sog’liqni saqlash, ijtimoiy himoya kabilar)ni o’z ichiga oladi. Davlat xaridi ushbu infratuzilmalarni moliyaviy jihatdan ta’minlashda katta ahamiyatga ega. Davlat xaridi orqali iqtisodiyotning turli sohalarida ishlab chiqarish darajasini yuksaltirishga, korxonalar o’rtasidagi raqobatni rivojlantirishga, korxonalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini yanada yaxshilashga, kichik biznesni rivojlantirishga ta’sir ko’rsatish mumkin. Shu bilan birga, davlat xaridi orqali milliy ishlab chiqaruvchilarning chet el korxonalari bilan raqobatbardosh bo’la olishi imkoniyati ortadi. Chunki davlat o’ziga kerakli xaridni amalga oshirar ekan, bunda xizmat yoki mahsulot sifati yuqori bo’lishi kerak. Bu esa mahalliy ishlab chiqaruvchilarni turli elektron savdolar va tenderlarda faolligini oshiradi. Sifatli mahsulot yaratuvchi korxonalar chet elda o’tkaziladigan tenderlarda ham ishtirok etishi mumkin. Natijada eksport ortadi, aholi daromadlari ko’payadi. Bozor iqtisodiyotining muhim talablaridan biri ishlab chiqarilayotgan mahsulotga erkin narx shakllanishidir. Bozor sharoitida korxona talab va taklif nisbatidan kelib chiqib mustaqil narx belgilash imkoniga ega bo’ladi. 1994 yildan boshlab respublikada xarajatlarni shakllantirishning o’ziga xos tartibi amal qilib, unga ko’ra korxona tomonidan narx belgilashda ishlab chiqarish tannarxi va davr xarajatlari hisoblab chiqiladi. Bunda, joriy xarajatlar, ma’muriy va boshqa ayrim xarajatlar davr xarajatlari (yalpi foyda)ga kiritila boshlandi. Mahsulotning “to’liq tannarxi” iborasi narx belgilash bo’yicha uslubiy qoidalardan umuman chiqarilib tashlangan edi. Natijada mahsulotning ishlab chiqarish samaradorligini belgilovchi to’liq tannarxiga nisbatan rentabelligi ko’rsatkichini aniqlash mumkin bo’lmay qoldi. Ko’pchilik korxonalar o’z xarajatlarini tahlil qilishga rasmiy qaray boshlashdi. Faqat tabiiy monopoliyalar va qonunchilikka muvofiq o’z mahsulotlari narxini vakolatli organlarda deklaratsiyalashi lozim bo’lgan monopolist-korxonalar bundan mustasnodir. Ayni paytda, ayrim korxonalar o’z xarajatlarini faoliyat turlari bo’yicha ham, iqtisodiy elementlar bo’yicha ham hisoblashni davom ettirdilar. Mazkur usullardan foydalanish korxonalarga talab va taklifdan kelib chiqqan holda sotuv hajmlari va narxlar nisbatini aniq hisobga olishga imkon beradi, bu esa ishlab chiqarilayotgan mahsulotning raqobatbardoshligini oshiradi. Narx belgilashning bunday tartibidan hozirgi paytda birmuncha o’zgartirishlar bilan foydalanilmoqda. Amalga oshirilayotgan islohotlardan ko’zlangan maqsad davlat byudjeti va byudjetdan tashqari jamg’armalarining mablag’lari hisobidan byudjet tashkilotlari, byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalardan mablag’ oluvchilarning ehtiyojlari uchun tovar(ish,xizmat)larni muqobil variantda sotib olishga erishishdir. Shuningdek, bozor iqtisodiyoti sharoitida narxlar va narx tizimini davlat tomonidan tartibga solish muhim ahamiyat kasb etadi. Jumladan, iqtisodiyotda narx tizimini tartibga solish orqali makroiqtisodiy barqarorlikka erishiladi, bozor raqobat natijasida sifatli mahsulot, ish va xizmatlarga to’yinadi. Korxonalar tomonidan ishlab chiqaladigan strategiyalar bevosita narx siyosatiga bog’liq bo’lib, raqobat kurashi kuchaygan sharoitda oqilona narx siyosati korxona moliyaviy natijalariga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. Qolaversa, davlat xaridi tizimida raqobatni rivojlantirish maqsadida optimal narxda tovar(ish,xizmat) etkazib beruvchi korxonalar va kichik biznes sub’ektlarining elektron katolog va elektron savdolarda ishtiroklari ko’lamini kengaytirish dolzarb masalalardan biridir. Bu maqsadga erishish uchun bo’lajak moliya tizimidagi mutaxassislarda, ya’ni talabalarda davlat xaridi va narx siyosatining mohiyati, uni tashkil etish jarayoni va mexanizmi, davlat xaridini tashkil etishdagi mavjud muammolar hamda ularni bartaraf etishning istiqbol yo’nalishlari, xorijiy davlatlarning davlat xaridi tizimini o’rganish va taqqoslash asosida tegishli xulosalar ishlab chiqish, ularning ilg’or tajribalarini o’zimizning amaliyotga tadbiq etish borasida nazariy va amaliy bilimlarni shakllantirish muhim ahamiyatga ega. Maskur o’quv majmua aynan mana shu maqsadga xizmat qiladi. MUNDARIJA bet KIRISH I-bo’lim O’QUV MATERIALLAR 1.1. MA’RUZALAR MATNLARI 1-mavzu Davlat xaridi fanining obyekti, metodi va boshqa fanlar bilan o’zaro aloqadorligi 2-mavzu Davlat xaridini tashkil etishning ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati va uning iqtisodiyotga ta’siri 3-mavzu Davlat xaridini tashkil etishning huquqiy asoslari 4-mavzu Davlat xaridini tashkil etish modellari 5-mavzu O’zbekiston respublikasida davlat xaridini tashkil etish va boshqarishning joriy holati 6-mavzu Tender savdolarini tashkil etish va o’tkazish tartibi 7-mavzu Davlat xaridi tizimini boshqarish orqali kichik biznes sub’ektlarining rivojlanishiga ta’sir etish 8-mavzu Davlat xaridini tashkil etishda korruptsiyaga qarshi kurash 9-mavzu Davlat xarid tizimini boshqarishning xorijiy mamlakatlar tajribasi 1.2. AMALIY MASHG’ULOTLAR MAVZULARI 1-mavzu Davlat xaridi fanining obyekti, metodi va boshqa fanlar bilan o’zaro aloqadorligi 2-mavzu Davlat xaridini tashkil etishning ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati va uning iqtisodiyotga ta’siri 3-mavzu Davlat xaridini tashkil etishning huquqiy asoslari 4-mavzu Davlat xaridini tashkil etish modellari 5-mavzu O’zbekiston respublikasida davlat xaridini tashkil etish va boshqarishning joriy holati 6-mavzu Tender savdolarini tashkil etish va o’tkazish tartibi 7-mavzu Davlat xaridi tizimini boshqarish orqali kichik biznes sub’ektlarining rivojlanishiga ta’sir etish 8-mavzu Davlat xaridini tashkil etishda korruptsiyaga qarshi kurash 9-mavzu Davlat xarid tizimini boshqarishning xorijiy mamlakatlar tajribasi II-bo’lim MUSTAQIL TA’LIM MASHG’ULOTLARI “Davlat xaridi” fanidan mustaqil ta’lim bo’yicha uslubiy qo’llanma III-bo’lim GLOSSARIY IV-bo’lim ILOVALAR 1-MAVZU. DAVLAT XARIDI FANINING OBYEKTI, METODI VA BOSHQA FANLAR BILAN O’ZARO ALOQADORLIGI REJA: 1. “Davlat xaridi” fanining mazmuni va uni o’qitishning zaruriyati 2. “Davlat xaridi” fanining ob’yekti, predmeti, maqsadi va vazifalari 3. “Davlat xaridi” fanining metodlari va boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi Tayanch so’z va iboralar Fanning mazmuni, uni o’qitishning zaruriyati, fanining predmeti, maqsadi, vazifalari, fanining o’rganish metodlari, fanning boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi 1. “Davlat xaridi” fanining mazmuni va uni o’qitishning zaruriyati Ma’lumki, rivojlangan yirik mamlakatlar iqtisodiyotiga 2008 yilda boshlangan global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz hali-beri salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. O’tgan davr mobaynida ahvolni yaxshilash maqsadida ko’rilayotgan barcha chora- tadbirlarga qaramasdan, aksariyat davlatlarda o’sish sur’atlari va ishlab chiqarishning amalda pasayishi kuzatilmoqda va bunday jarayon davom etadigan bo’lsa, u global miqyosda resessiya holatiga, ya’ni iqtisodiyotning o’sish o’rniga davomli ravishda pasayib borishiga olib kelishi mumkinligi bashorat qilinmoqda. Ko’pgina taraqqiy topgan mamlakatlarda vaziyat qanday tus olishini oldindan aytib bo’lmaydigan va turli xavf-xatarlar saqlanib qolayotgan bir sharoitda davlat qarzlari va davlat byudjeti taqchilligi tobora ortib bormoqda. Shu bilan birga, jahon zaxira valyutalarining beqarorligi, moliya-bank tizimi, kredit qobiliyatining keskin pasayishi va investitsiyaviy faollikning susayishi bilan bog’liq murakkab muammolar ko’plab davlatlar iqtisodiyotining tiklanish va o’sish sur’atlariga salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. Yurtboshimiz tomonidan ishlab chiqilib, xalqaro hamjamiyat e’tirofiga ham sazovor bo’lgan, besh tamoyilga asoslangan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning “o’zbek modeli” global moliyaviy-iqtisodiy inqirozning mamlakatimiz bank- moliya tizimiga sezilarli ta’sir ko’rsatishini oldin oldi. Qolaversa, o’z vaqti puxta ishlab chiqilgshan inqirozga qarshi chora-tadbirlar bank-moliya tizimidagi muvaffaqiyatlarimizning bosh mezoni bo’ldi. Bularning samarasi o’laroq, mamlakatimiz iqtisodiyotida yuqori o’sish sur’atlari ta’minlanmoqda. O’tgan 2015 yildagi yutuqlarimiz bor asida Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, “Nufuzli xalqaro moliyaviy-iqtisodiy tashkilotlar va ilmiy markazlar tomonidan yuqori baholanayotgan yutuqlar va mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish istiqbollari butun jahonda “o’zbek modeli” sifatida e’tirof etilib, bu tanlangan rivojlanish strategiyasining yuqori samaradorligi va muvaffaqiyatini yana bir bor tasdiqlagani alohida qayd etildi. Nufuzli Jahon iqtisodiy forumi reytingiga muvofiq O’zbekiston 2014-2015 yillardagi rivojlanish yakunlari va 2016-2017 yillarda iqtisodiy o’sish prognozlari bo’yicha dunyodagi eng tez rivojlanayotgan beshta mamlakat qatoridan joy olgan. 2015 yil yakunlari bo’yicha mamlakatning yalpi ichki mahsuloti 8 foizga,sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 8 foizga, qishloq xo’jaligi mahsulotlari qariyb 7 foiz, qurilish-montaj ishlari hajmi salkam 18 foizga oshdi. Davlat byudjeti yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,1 foiz miqdorida profitsit bilan ijro etildi. Tashqi savdo aylanmasida ijobiy saldo ta’minlandi. Inflyatsiya darajasi prognoz ko’rsatkichlaridan oshmadi” 1 . Albatta, iqtisodiyotda erishilgan marralarni yanada mustahkamlash, istiqbolga mo’ljallangan uzoq muddatli maqsadlar va amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligini ta’minlashda ijtimoiy hayotimizning barcha sohalarida bo’lgani kabi moliya tizimida ham chuqur o’zgarishlarga erishish - bugungi kunning asosiy talablaridandir. Moliya tizimidagi islohotlarning mazmuni esa mamlakat byudjeti barqarorligini ta’minlash, byudjet mablag’larini oqilona shakllantirish va ulardan samarali, tejamkorlik asosida foydalanishga qaratilgan. Zero, muhtaram Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, «Davlat byudjetining samarali ijrosi, byudjet intizomini yaxshilash davlat moliyasini sog’lomlashtirishning, mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini moliyaviy ta’minlashning muhim omili bo’lib qolaveradi» 2 . Ta’kidlash joizki, davlat moliyasini isloh qilish yuzasidan olib borilayotgan o’zgarishlarning markazida davlat byudjetining shakllanishi va uning mablag’laridan yanada samarali foydalanish, byudjet taqchilligi o’sishiga ta’sir etuvchi omillarning oldini olish, shu bilan birga byudjet mablag’laridan foydalanish jarayonida byudjet intizomlariga rioya etilishini ta’minlash va bunda byudjet mablag’laridan tejamkorlik asosida maqsadli va oqilona foydalanish, qolaversa, samarali davlat xaridi tizimini shakllantirish orqali davlat byudjetining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishidagi ahamiyatini oshirish masalalari turadi. Byudjet mablag’laridan oqilona foydalanishga samarali davlat xaridi tizimini shakllantirmasdan turib erishib bo’lmaydi. Ma’lumki, davlat byudjeti mablag’larining katta qismi byudjet tashkilotlari va byudjetdan mablag’ oluvchilarning tasdiqlangan ehtiyojlarini tovar, ish, xizmatlar bilan ta’minlashga sarflanadi. Davlat byudjeti iqtisodiyot rivojlanishining turli boqichlarida byudjet siyosatini amalga oshirish quroli, mo’ljallangan dasturlar va tadbirlarni amalga oshirish uchun pul mablag’larining asosiy manbai hisoblanadi. Shu bois, byudjet mablag’laridan 1 O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I. Karimovning mamlakatimizni 2015 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2016 yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi.www.press_service.uz 2 Karimov I. A. Erishgan marralarimizni mustahkamlab,islohotlar yo’lidan izchil borish – asosiy vazifamiz. T.:«O’zbekiston», 2004, 4-bet. foydalanish yuzasidan davlat xaridi moliyaviy barqarorlik uchun shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan davlat moliyaviy siyosatini ifodalaydi. Davlat davlat xaridining bosh maqsadi byudjet mablag’laridan samarali, hamda oqilona foydalanishni ta’minlashdan iborat. Shuningdek, davlat moliyaviy nazoratining oldida turgan eng asosiy vazifa davlat byudjeti oldidagi majburiyatlarning o’z vaqtida va to’liq bajarilishini hamda byudjet mablag’laridan tejamli foydalanishni ta’minlashdan iborat. Davlat xaridi davlat organlari (tashkilot, muassasalari)ning davlat funksiyasini amalga oshirish uchun qiladigan xarajatlarning asosiy qismini tashkil etib, milliy iqtisodiyotning barqaror rivojlanishi va investitsiya oqimini ta’minlash uchun qulay shart-sharoitlar shakllanishining muhim omillaridan biri hisoblanadi. Davlat xaridi investitsiya salohiyatini samarali taqsimlash va davlat uchun strategik ahamiyatli bo’lgan tarmoqlarning rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratilishining, shuningdek, ilmiy tadqiqotlarni o’tkazish va natijalarini ishlab chiqarish jarayonlariga jalb qilishning muhim vositasi sanaladi. Shuning uchun davlat xaridlarini tashkil etish bilan bog’liq muammolar doim dolzarb bo’lib, barcha davlatlarda davlat xaridi tizimini takomillashtirishga qaratilgan uzviy va davomli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 7 fevraldadagi “Davlat xaridlari tizimini muqobillashtirish va ularga kichik biznes sub’ektlarini jalb qilishni kengaytirish to’g’risida”gi PQ-1475 sonli Qarorini qabul qilinishi bilan davlat xaridlarini takomillashtirishning yangi davri boshlandi. Mazkur qaror ijrosini ta’minlash yuzasidan mamlakatimizda bir qator muhim chora-tadbirlar amalga oshirildi. Ochiqlik, shaffoflik va raqobatga asoslanga davlat xaridi tiziminini joriy etish va takomillashtirish yuzasidan qarayb 5 yil davomida shu qadar keng ko’lamli islohotlar amalga oshirildi. Bozor iqtisodiyotining muhim talablaridan biri ishlab chiqarilayotgan mahsulotga erkin narx shakllanishidir. Bozor sharoitida korxona talab va taklif nisbatidan kelib chiqib mustaqil narx belgilash imkoniga ega bo’ladi. 1994 yildan boshlab respublikada xarajatlarni shakllantirishning o’ziga xos tartibi amal qilib, unga ko’ra korxona tomonidan narx belgilashda ishlab chiqarish tannarxi va davr xarajatlari hisoblab chiqiladi. Bunda, joriy xarajatlar, ma’muriy va boshqa ayrim xarajatlar davr xarajatlari (yalpi foyda)ga kiritila boshlandi. Mahsulotning “to’liq tannarxi” iborasi narx belgilash bo’yicha uslubiy qoidalardan umuman chiqarilib tashlangan edi. Natijada mahsulotning ishlab chiqarish samaradorligini belgilovchi to’liq tannarxiga nisbatan rentabelligi ko’rsatkichini aniqlash mumkin bo’lmay qoldi. Ko’pchilik korxonalar o’z xarajatlarini tahlil qilishga rasmiy qaray boshlashdi. Faqat tabiiy monopoliyalar va qonunchilikka muvofiq o’z mahsulotlari narxini vakolatli organlarda deklaratsiyalashi lozim bo’lgan monopolist-korxonalar bundan mustasnodir. Ayni paytda, ayrim korxonalar o’z xarajatlarini faoliyat turlari bo’yicha ham, iqtisodiy elementlar bo’yicha ham hisoblashni davom ettirdilar. Mazkur usullardan foydalanish korxonalarga talab va taklifdan kelib chiqqan holda sotuv hajmlari va narxlar nisbatini aniq hisobga olishga imkon beradi, bu esa ishlab chiqarilayotgan mahsulotning raqobatbardoshligini oshiradi. Narx belgilashning bunday tartibidan hozirgi paytda birmuncha o’zgartirishlar bilan foydalanilmoqda. Amalga oshirilayotgan islohotlardan ko’zlangan maqsad davlat byudjeti va byudjetdan tashqari jamg’armalarining mablag’lari hisobidan byudjet tashkilotlari, byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalardan mablag’ oluvchilarning ehtiyojlari uchun tovar(ish,xizmat)larni muqobil variantda sotib olishga erishishdir. Shuningdek, bozor iqtisodiyoti sharoitida narxlar va narx tizimini davlat tomonidan tartibga solish muhim ahamiyat kasb etadi. Jumladan, iqtisodiyotda narx tizimini tartibga solish orqali makroiqtisodiy barqarorlikka erishiladi, bozor raqobat natijasida sifatli mahsulot, ish va xizmatlarga to’yinadi. Korxonalar tomonidan ishlab chiqaladigan strategiyalar bevosita narx siyosatiga bog’liq bo’lib, raqobat kurashi kuchaygan sharoitda oqilona narx siyosati korxona moliyaviy natijalariga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. Qolaversa, davlat xaridi tizimida raqobatni rivojlantirish maqsadida optimal narxda tovar(ish,xizmat) etkazib beruvchi korxonalar va kichik biznes sub’ektlarining elektron katolog va elektron savdolarda ishtiroklari ko’lamini kengaytirish dolzarb masalalardan biridir. Bu maqsadga erishish uchun bo’lajak moliya tizimidagi mutaxassislarda, ya’ni talabalarda davlat xaridi va narx siyosatining mohiyati, uni tashkil etish jarayoni va mexanizmi, davlat xaridini tashkil etishdagi va ayrim turdagi turdagi Tovar va xizmatlar narxini tartibga solishdagi mavjud muammolar hamda ularni bartaraf etishning istiqbol yo’nalishlari, xorijiy davlatlarning Davlat xaridini tartibga solish tizimini o’rganish va taqqoslash asosida tegishli xulosalar ishlab chiqish, ularning ilg’or tajribalarini o’zimizning amaliyotga tadbiq etish borasida nazariy va amaliy bilimlarni shakllantirish muhim ahamiyatga ega. Oliy ta’limning 5230600-“Moliya” yo’nalishida ta’lim olayotgan talabalar kelajakda moliya tizmi organlari (moliya, g’aznachilik, pensiya bo’limlari)da, byudjet tashkilotlarida, yoki byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalardan mablag’ oluvchi boshqa tashkilotlarda mehnat faoliyatini yuritgalarida davlat xaridi tizimining bevosita yoki bilvosita ishtirokchisi bo’ladilar. Shu bois, bo’lajak mutaxassislarni mazkur tizim bo’yicha etarlicha nazariy va amaliy bilimlarini shakllantirish maqsadida mazkur ta’lim yo’nalishi o’quv rejasiga “Davlat xaridi” fani kiritilgan. Bu fanni o’qitishni zaruriyatini davlat byudjeti va byudjetdan tashqari jamg’armalarining mablag’laridan oqilona va tejamkorlik asosida foydalanishni ta’minlash, davlat tomonidan ayrim turdagi tovar va xizmatlar narxini tartibga solishning zaruriyati bilan izohlash mumkin. “Davlat xaridi” fani davlat byudjeti va byudjetdan tashqari jamg’armalar mablag’lari hisobidan tovar(ish,xizmatlar)ni sotib olish va ayrim turdagi tovar va xizmatlar narxini tartibga solish mexanizmini chuqur o’rganish asosida xulosalar chiqarib, ularni amaliyotga samarali tadbiq etish yo’llarini o’rgatadi. “Davlat xaridi” fani Davlat xaridini tartibga solish amaliyotidagi eng to’g’ri, eng mukammal va eng progressiv usul va mexanizmlarni nazariy o’rganib, yana amaliyotga eng to’g’ri, amalda ijobiy samara bergan usullar va ilg’or tajribalarni umumlashtirib beradi, amaliyotga yo’l ko’rsatish uchun zarur bo’ladi. Zero, mashhur iqtisodchilar ta’kidlaganlaridek “Nazariyasiz amaliyot yo’q, amaliyotsiz nazariya yo’q”. Download 1.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|