Reja: 1 Real gazlar ichki energiyasi

Mavzu: Real gazlar ichki energiyasi. Joul-Tompson effekti.
Reja:
1) Real gazlar ichki energiyasi.
2) Uilyam-Tompson haqida.
3) Joul-Tompson effekti.
Real gaz — xossalari molekula (atom) larining oʻzaro taʼsiriga bogʻliq gaz. Oddiy sharoitda molekulalarning oʻrtacha potensial energiyasi kinetik energiyasidan ancha kichik boʻlganda real gazni ideal gaz deb hisoblash mumkin. Bunda real gaz ideal gaz qonunlariga boʻysunadi. Yuqori bosim va past temperaturalarda real gaz ideal gazdan keskin farq qiladi.Real gaz holatining yarimempirik va nazariy tenglamalari ham mavjud.
1. Ideal gaz molekulalari o’zaro ta’sirlashmaganligi uchun ideal gaz potensial energiyaga ega bo‟lmaydi. Real gazlarda molekulalar orasidagi o’zaro ta’sir e’tiborga olingani bois, gazning ichki energiyasi uning molekulalari issiqlik harakati kinetik energiyasi bilan o’zaro ta’sir potensial energiyasi yig’indisidan iborat bo’ladi.

U=E_p+E_k

Kinetik energiya T harorat orqali aniqlanilib, V hajmga bog‟liq bo’lmaydi. Agar T=Const bo‟lsa, Ek=Const bo’ladi.Potensial energiya faqat o’zaro ta’sirga bog‟liq va u gaz hajmi o’zgarishi bilan o’zgaradi. Potensial energiyani makroskopik ravishda hisoblab topish mumkin, chunki molekulalararo tortishish kuchlari-gaz sirt qatlamining qolgan massasiga ta’sir qiluvchi

Pi=a/V²

molekulyar bosimni keltirib chiqaradi. Molekulalararo Van-der-Vaals kuchlari bilan bog’liq bo’lgan molekulalarning o’zaro ta’sir potensial energiyasini e’tiborga olsak

U=  p’dV

Agar p’ qiymatini o’rniga qo‟ysak

U =  adV/V²= -a/V+ Const

yoki

 P_idV=  adV/V²= -a/V+a/V₁ = -a/V+Const.

Agar bir jinsli moddaning (gaz) holat tenglamasi bo’lsa, unda umumiy termodinamik usullar yordamida harorat o’zgarmas saqlanganda uning ichki energiyasini V hajmining funksiyasi deb, topish mumkin. Bu usulni Van-der-Vaals gazlari uchun qollaymiz