Reja: Tizim tushunchasi va tizimli taxlilga doir zarurma’lumotlar

3.6-расм. Магнитавий тепки

cho‘lg‘amdan, va NA nazoratchi appa- ratdaniboratbo‘ladi.Tepkinirels

yaqiniga joylashtirishadi. Tepkiga g‘ildirak yaqinlashib kelanida DM magnit apparatidagi magnit maydon parametrlari o‘zgaradi. Natijada CH cho‘lg‘amda elektr yurituvchi kuch (EYUK) hosil bo‘lib, undan tok oqa boshlaydi, buni esa NA qayd etadi.
Ijrochielementlar.

Avtomatika tuzilmalaridagi ijrochi elementlar boshqariladagan ob’ektga bevosita ta’sir etishadi. Temir yo‘l trans-portidagi strelkalar, svetoforlar, vagonni sekinlashtiruvchilar, poezdlarni tormozlari va boshqa ob’ektlarni boshqarishlik zarur bo‘ladi. Ijrochi elementlar sifa-tida: elektr dvigatelli, elektr magnitli, pnevmatikli va gidravlikali yuritma mexanizmlar ishlatiladi.

Elektr magnitli mexanizmlar keng tarqalgan va ularboshqarila-digan

ob’ektni qandaydir qismini biror joyga sil-jitishlik uchun katta kuchlar talab etilganda masofadan turib boshqarishda ishlatiladi. Bunda o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok dvigatellaridan foydalaniladi. Odatda, elektr dvigatel ob’ekt bilan mexanik reduktor yordamidaulanadi.

Elektr yuritma (3.7-rasm), o‘zgarmas yoki o‘zgaruvchan tok elektr dviga-teliga ega bo‘lib, uni vali 2, oraliq 4 val bilan reduktorning birinchi pog‘onasi yordamida bog‘langan (3, 12 shesterna va friksion 13 ilashma orqali).

.

-rasm. Elektr yuritmaning mexanik uzatmasinisxemasi

Reduktorni ikkinchi pog‘onasi (5 va 11 shesternalar-tishli g‘ildiraklar orqali), 4 val va bosh 6 valni ishchi 7 shesterna bilan bog‘laydi. Oxirgi 7 shesterna esa, tishli uzatma yordamida 8 shiber bilan o‘zaro birgalikda harakatlanadi. Natijada, bosh valni aylanma harakati shiberni ilgari-lanma harakatiga aylantiriladi. Ishchi tortqilar yordamida, 9-shiber, shiber bilan birga siljishadigan strelka o‘tkazgichini 10-ostryaklariga (relsli yo‘naltirgich) bog‘langan.

Elektr magnit mexanizmlarni chunonchi, klapanlar, zulfinlar (zad-vijka), muftalar, kontaktorlar uchun katta bo‘lmagan kuch va kichik sil-jishlar kerak bo‘lganda ishlatiladi. Agar yuritmadan katta kuch va uzunroq siljishlar talab etilsa, unda gidravlikali va pnevmatikali mexanizmlar ishlatiladi. Bularni ustunlik tomoni, ularning tuzilmasini soddaligi va ishonchliligi, kuchli zarbalarning yo‘qligi va past narxligidir.

Vagonni pnevmatikli sekinlashtirgichi, saralash tepaligi do‘ngligi-dan vagon tushirish paytida tormozlanish uchun ishlatiladi. Sekin-lashtirgich (3.8- rasm), tormozlovchi silindr-2 ga, 3 va 7 richag-larga, 5 tormozlash shinalariga o‘rnatilgan ikkita tormozlash 4 to‘siniga ega.

-rasm. Vagon sekinlatgichni kinematiksxemasi

Silindrga siqilgan havo berilganda, 1 shtok yordamida 3 va 7 richaglar ajralishadi va 6 g‘ildirakni yon yuzalariga yaqinlashib, zich siqilib yopishishadi.

KV turdagi qisqich-vaznli sekinlatgichda tormozlash kuchi faqat siqil-gan havoga bog‘liq bo‘lmasdan, ma’lum darajada vagonning vazniga bog‘liq ham bo‘lib, avtomatik ravishdao‘rnatiladi.

Nazoratsavollari

Tizim tushunchasi qandayaniqlanadi?

Istalgan tizimning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardaniborat?

Tizimning qanday mumkin bo‘lgan harakat rejimlarinibilasiz?

Tizimning kirish va chiqish ko‘rsatkichlarinima?

Qanday belgilarga ko‘ra tizimlarni sinflashtirishmumkin?

Deterministik va ehtimoliy tizimlar nima bilan farqqiladi?

Ochiq va yopiq tizimlar qanday xususiyatlargaega?

Diskret tizimning uzluksiz tizimdan farqi nimadaeniborat?

Tizimli taxlil uslubiyatining mohiyati nimadan iborat? 10.Tizimlarni tadqiq etish jarayonida qanday tipdagi masalalarpaydo

bo‘lishi mumkin?

11.Boshqaruv tizimining umumiy funksional tuzilishi. 12.Datchik nima?

13.Boshqaruvchi organ nima? 14.Ijro organi nima?

15.Boshqaruvchi qurilma nima?

16.Boshqaruv sub’ekt iva boshqaruv maqsadining mohiyati.