- O`nli sanoq sistemasida nomanfiy butun sonlar ustidagi arifmetik amallarning algoritmi.
Mavzu: O`nli sanoq sistemasida nomanfiy butun sonlar ustidagi arifmetik amallarning algoritmi. - Reja:
- 1. O`nli sanoq sistemasida sonlarni qo`shish algoritmi.
- 2. O`nli sanoq sistemasida sonlarni ayirish algoritmi.
- 3. O`nli sanoq sistemasida ko`paytmani hisoblash algoritmi.
- 4. O`nlik sanoq sistemasida bo`lishni bajarish algoritmi.
1. O`nli sanoq sistemasida sonlarni qo`shish algoritmi. - 1. O`nli sanoq sistemasida sonlarni qo`shish algoritmi.
- Ma’lumki har qanday ko`p xonali sonlarni xona birliklari yig`indisi shaklida ifodalash mumkin. Masalan,
- 1) 527 = 5 ta yuzlik + 2 ta o`nlik + 7 ta birlik yoki
- 527 = 5 ·100 + 2 · 10 · 7 · 1;
- 2) 3728 = 3 · 1000 + 7 · 100 + 2 · 10 + 8 · 1,
- 3728 = 3 · 103 + 7 · 102 + 2 · 101 + 8 · 100.
- Ixtiyoriy natural sonni qaraylik.
- N = anan-1…a1a0 bo`lsa,
- N = an · 10n + an-1 · 10n-1 + … + a2 · 102 + a1 · 10 + a0 Bu yerda: an, …, a1 – 0 dan 9 gacha bo`lgan raqamlar. an ≠ 0 deb kelishiladi.
Og`zaki qo`shish qoidasi: Bu qo`shish qonunlariga asosan amalga oshiriladi. Masalan, 8324 + 525 = (8 minglik + 3 yuzlik + 2 o`nlik + 4 birlik) + (5 yuzlik + 2 o`nlik + 5 birlik) guruhlash va o`rin almashtirish xossasiga asosan: - Og`zaki qo`shish qoidasi: Bu qo`shish qonunlariga asosan amalga oshiriladi. Masalan, 8324 + 525 = (8 minglik + 3 yuzlik + 2 o`nlik + 4 birlik) + (5 yuzlik + 2 o`nlik + 5 birlik) guruhlash va o`rin almashtirish xossasiga asosan:
- 8324 + 525 = 8 minglik + (3 yuzlik + 5 yuzlik) + (2 o`nlik + 2 o`nlik) + (4 birlik + 5 birlik) = 8 minglik + 8 yuzlik + 4 o`nlik + 9 birlik = 8849 bo`ladi. Bundan ko`rinadiki, ko`p xonali sonlarni qo`shish uchun ularning mos xona birliklarini qo`shish kerak ekan.
- Demak, sonlarni yozma qo`shish uchun qo`shiluvchilarni bir-birining ostiga shunday joylashtiriladiki, bunda bir xil xona birliklari raqamlarning biri ikkinchisining ostida bo`ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
