Umumiy tushunchalar. Fanning maqsadi va vazifalari.
Hozirgi zamon texnikasi jadal sur’atlar bilan rivojlanib bormoqda va muhandislarning oldiga yechilishi muhim bo‘lgan qator masalalarni qo‘ymoqda. Bular asosan mexanik harakatlar va moddiy jismlarning o‘zaro ta’sirlariga bog‘liq bo‘lib, nazariy mexanika faniga taalluqli hisoblanadi. Fazodagi moddiy jismlarning bir-birlariga nisbatan holatlarini vaqt mobaynidagi o‘zgarishlari mexanik harakat deb ataladi. Jismlarning bir-birlariga nisbatan ko‘rsatgan ta’sirlari natijasida, ularning harakatlari yoki ularning geometrik shakllarining o‘zgarishi (ya’ni deformatsiyalanishi) o‘zaro mexanik ta’sir deb tushuniladi. Jismlarning o‘zaro ta’sirlarini o‘lchaydigan kattalikni kuch deb ataladi.
Absolyut qattiq jism uchun qabul qilingan asosiy prinsip va farazlar.
Jismning barcha xossalarini hisobga olgan holda sodir bo‘ladigan mеxanik hodisalarni nazariy va amaliy jihatdan tеkshirish juda murakkabdir. Shuning uchun mеxanikada moddiy nuqta va absolyut qattiq jism tushunchalari kiritiladi Jism harakati tеkshirilayotganda uning ikkita nuqtasi orasidagi masofa doim o‘zgarmasdan qolsa, uni absolyut qattiq jism dеyiladi. Tabiatda absolyut qattiq jism yo‘q, har qanday jism oz bo‘lsa-da dеformatsiyalanadi.
Jismlarning muvozanati va kuchlar haqidagi asosiy tushunchalar
Nazariy mexanikada kuch tushunchasi asosiy birlamchi tushuncha hisoblanadi. Kuch - berilgan jismga boshqa jismlar tomonidan ko’rsatilayotgan mexaniл ta’sirning miqdori va yo’nalishini ifodalovchi kattalik. Berilgan 𝐹1 ⃗⃗⃗ , 𝐹2 ⃗ , …, 𝐹𝑛 ⃗⃗⃗ kuchlar sistemasi ta’siridan qattiq jism yoki mexanik sistema o‘zining tinch holatini yoki inertsial harakatini o‘zgartirmasa, bunday sistemaga nolga ekvivalent yoki muvozanatlashgan kuchlar sistemasi deyiladi va quyidagicha yoziladi: (𝐹1 ⃗⃗⃗ , 𝐹2 ⃗ , …, 𝐹𝑛 ⃗⃗⃗ ) 0
Do'stlaringiz bilan baham: |
