Yer osti boyliklari O‘zbekiston Respublikasining mulki bo‘lib, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir

MUNDARIJA

1. 
   KIRISH.............................................................................................
   

1.1.Elektrkimyoviy ishlab chiqarishda elektrolizyorlarning tasnifi.
1.2.Elektrolizyorlarning asosiy konstruktiv qismlari .
1.3. Elektrolizyorlarning asosiy turlari.Barabanli elektrolizyorlari
1.4.Galvanik sexda ishlatiladigan vannalarning hisobi.
1.5.Barabanli vannalarning konstruktiv hisobi.

2. 
   XULOSA
   
3. 
   FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
   

KIRISH
Yer osti boyliklari O‘zbekiston Respublikasining mulki bo‘lib, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir. O‘zbekiston Respublikasining 1994-yil 23-sentabrda qabul qilingan “Yer osti boyliklari to‘g‘risida”gi Qonuni 4-modda.[1]
Yer osti boyliklari, ya'ni qazilma boyliklarga metall va nomatell rudalar, gaz, ko`mir, slanetslar va yer osti suvlari kiradi. Bu boyliklarning hosil bo`lishi ularning ishlatilish tezligidan ko`ra millionlab marta sekin kechadi. Buning ustiga yil sayin insoniyat qazilma boyliklarni sifat va miqdor jihatdan tobora ko`p ishlatmoqda. Agar u XVIII asrda 28 turdagi qazilma boylikdan foydalangan bo`lsa, XIX asrda 71 xil boylikdan foydalandi. Keyingi paytlarda esa yerda ma'lum bo`lgan barcha kimyoviy elementlar va ularning birikmalaridan foydalanilmoqda. Keyingi yillarda o`tkazilayotgan kosmik tadqiqotlar okeanlar tubida katta miqdordagi mineral boyliklar zahirasi mavjudligini ko`rsatmoqda. Umumiy maydoni taxminan 1000 mln. kv. km. bo`lgan ekvatoriyaning tubi tarkibida alyuminiy, mis, nikel, kobalt va marganets bo`lgan qizg`ish loy bilan qoplangan. Hozirgi kunda Dunyo okeanlari tubida 1500 mlrd. tonna murakkab tarkibli temir va marganets rudalari borligi taxmin qilinmoqda. Yaponiyalik mutaxassislar fikricha okean tubidagi metall konkretsiyalari hisobiga dunyo sanoatini hozirgi iste'mol darajasida mis bilan yana 2000 yil, nikel bilan 70 000 yil, marganets bilan esa 140 000 yil ta'minlash mumkin.[2]
Kimyoviy asbob-uskunalar uchun konstruksion material tanlashda ularning xossalari (kimyoviy moddalarga chidamliligi, mustahkamligi, narxi, oson topilishi) va ishlab chiqarish jarayoni kechadigan sharoit; harorat, bosim, kimyoviy moddaning turi va konsentratsiyasi va h.k. hisobga olinadi. Absolut chidamli materialning o‘zi yo‘q. Kimyoviy chidamliligi yuqori bo‘lgan material yetarlicha mustahkam yoki issiqqa chidamli bo'lmasligi mumkin. Qimmatbaho, lekin mustahkam va korroziyaga chidamli material, undan devorlari yupqaroq va yengilroq qurilmalar yasashning imkoni bo‘lganligi uchun arzon materialdan afzalroq bo‘lishi mumkin. Barcha metall va nometall materiallar u yoki bu darajada kimyoviy yoki mexanik yemiriladi. Qurilmaning ishi, uzoq vaqt xizmat qilishi va ishonchliligi ko‘p jihatdan shu omillarga bog‘liq.Mahsulotlarga yuqori elektr o'tkazuvchanligini berish, barqaror aloqa va yuqori kimyoviy nuqtalarda o'tish qarshiligining qiymati to'lqin o'tkazgichlari chidamlilik uchun kumush bilan qoplangan. Bundan tashqari, kumush qoplama yorqin nurga ega bo'ling. Yuqori aks ettirish tufayli (yangi sayqallangan kumush aks etishi taxminan 99%) kumush metallar yoritish va ishlab chiqarishda ishlatiladi optik to'lqin o'tkazgichlar.Kam mikrosertlik tufayli kumush qoplamalar past mexanik stressga qarshilik, buning natijasida texnologik qalin qoplamalarni olish imkoniyati juda muvaffaqiyatli va imkon beradi qoplamaning tez qoplash - qalinligining oshishi.Agar qoplama qalinligi penetratsion chuqurlikdan kattaroq bo'lsa, u holda bo'ladi oqim o'tkazuvchi qatlam va zaiflashuv endi strukturaviy materialga bog'liq emas,to'lqin o'tkazgichning devorlari va konning sirti uning o'ziga xosligi qarshilik (bu cho'kindi tuzilishi va g'ovakligi funktsiyasidir) va ish chastotasi. Qabul qilinmasa, elektrolizlangan qoplamalarni qo'llashda.Mashinasozlik mahsulotlari, asbob-uskunalar, iste'mol tovarlari, organik va noorganik moddalar ishlab chiqarishni sezilarli darajada oshirish, mahsulot sifatini yaxshilash, sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarishda moddiy, energiya va mehnat resurslarini kamaytirish zarurati ishlab chiqarish hajmini mos ravishda oshirish zarurligini taqozo etmoqda. mahsulotlarni korroziyadan ishonchli himoya qilishni ta'minlaydigan sanoat tarmoqlarini qisqartirish ularning narxi va mahsulot sifatini oshirish.Ushbu muammolarni hal qilishda muhim rol o'ynaydi elektrokimyoviy texnologiyalar. Elektrokimyo va elektrokimyo ishlab chiqarish keng qo'llanilishini topa olmaydigan biron bir sanoat yo'q.Zamonaviy elektrokimyoviy ishlab chiqarish
quyidagicha tasniflanadi:
– elektrokaplama (galvanik va elektroformatsiya);
- gidroelektrometallurgiya;
– organik va noorganik moddalarning elektrosintezi;
– elektroanaliz, elektrokataliz;
– metallarni elektrokimyoviy anodlash va ularni
qotishmalar;
– elektrokimyoviy sensor va kimotronika;
– kimyoviy oqim manbalari;
- bioelektrokimyo;
- triboelektrokimyo;
– korroziyadan himoya qilishning elektrokimyoviy usullari va korroziya yo'qotishlarga qarshi kurash texnologiyalari. Elektrokimyoviy texnologiyani tanlashda muhim omil texnologiyani amalga oshirish uchun uskunalardir mantiqiy jarayon. Jarayonlarni avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash nafaqat mehnat unumdorligini oshirishga imkon beradi va ularning sifatini oshirish, shu bilan birga, ayniqsa, og‘ir va zararli ishlab chiqarish sharoitida past malakali qo‘l mehnatiga barham berish. Elektroliz jarayoni amalga oshiriladigan elektrokimyoviy ishlab chiqarishning asosiy uskunasiga elektrolizator deyiladi.
1.1.ELEKTRKIMYOVIY ISHLAB CHIQARISHDA ELEKTROLIZYORLARNING TASNIFI.
Sanoatda ishlatiladigan barcha elektrolizatorlar, to‘rt guruhga bo‘lingan:
– olish uchun elektrokimyoviy reaktorlar (ECR).
tijorat mahsulotlari: gazlar (vodorod, xlor, ftor), metallar (mis, nikel, rux,alyuminiy, magniy va boshqalar), noorganik va organik elektrosintez mahsulotlari;
- elektrokimyoviy (galvanik) vannalar (ECW)metall yoki metall bo'lmagan qismlarni elektrokimyoviy sirtga ishlov berish uchun;
- elektrokimyoviy qurilmalar (ECD) (ular deyiladi shuningdek, kimotronik qurilmalar yoki kimotronlar) har xil turdagi elektrokimyoviy axborot konvertorlari. Eng oddiy elektrokimyoviy qurilma kulometr, zamonaviy ECP esa elektrokimyoviy diodlar,integratorlar, bosim sensorlari, tezlik sensorlari va boshqalar,elektr va elektr bo'lmagan konvertatsiya qilish miqdorlar; - elektrokimyoviy mashinalar (ECM), ular yordamida metall qismlarga o'lchovli anodli ishlov berish amalga oshiriladi - elektr burg'ulash, elektrofrezeleme va selektiv anodga asoslangan boshqa operatsiyalar jingalak katodlar yordamida eritish .Monopolyar va bipolyar elektrodli elektrolizatorlar mavjud