' G. P. Xomchenko, I. G. Xomchenko
m(po'lat) co(Ti) = 0,0012 ek an lig in i hisobga olib, q u y idagini hosil qilamiz: 0 , 0 0 1 2 = SOO+x
Download 6.95 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- /и, (V) = m (ferrovanadiy) • со, (V) = 0, A5x kg ■ m]
- //(po‘lat) = m(po‘lat) + m (ferrovanadiy); /«(polat) = (200 + x) kg. 652
- Alkanlar formulalari va alkanlar ishtirokidagi reaksiyalaming tenglamalari bo‘yicha hisoblashlar 16.11.
- " (H ) _ у n(C) x (а)
- (s ik lo a lk a n )-m ( 0 ; m ( H ) = ( 7 - 6 ) g = 1 g;
- K(02) = Ke(02) + K4(02) + K,(02) + K(02);
- 17. ALKENLAR. ALKINLAR. ALKADIYENLAR To‘yinmagan uglevodorodlarning nomenklaturasi va izomeriyasi 17.1.
- CH2 = CH - CH2 - CH2 - CH3 CH2 - CH = CH - CH2 - CH3 penten-l penten-2
- 2-metilpentan-2 CH3 CH3
- Alkenlar, alkinlar va alkadiyenlaming xossalari va olinishi
- Hisoblashga doir masalalar 17.15.
|
m(po'lat) co(Ti) = 0,0012 ek an lig in i hisobga olib, q u y idagini hosil qilamiz: 0 , 0 0 1 2 =
O lingan te n g lam a n i y echib, x = 2,01 n i to p a m iz, y a ’ni suyuqlanm aga q o ‘shiladigan ferro titan n in g massasi 2,01 kg ni tashkil qiladi. 15.18. Ferrom arganes qotishm asi kom ponentlarining massa ulushlari quyidagiga teng: m arganes 75%, tem ir 17%, uglerod 6%, krem niy 2%. M arganesning p o ‘latdagi m assa ulushi 2% bo'lishi uch un massasi 1 1 bo'lgan po'latga qo'shilishi kerak bo'lgan ferrom arganesning massasini aniqlang. Ferrom arganes tarkibidagi uglerod va krem niy po 'lat suyuqlantirilganda chiqarib yuborilishini hisobga oling.
27,34 kg. 15.19. Ferrovanadiy qotishmasi tarkibida tem ir (massa ulushi 55%) na vanadiy (45%) bor. Vanadiyning massa ulushini 0,4% dan 1,2% g ach a osh irish u ch u n m assasi 200 kg b o 'lg a n p o 'latg a ferrovanadiyning qancha massasini qo'shish kerak? Yechish. P o'latga qo'shiladigan ferrovanadiy massasini x harfi bilan belgilaymiz, ya'ni /w(ferrovanadiy)=x kg. Ushbu qotishmadagi vanadiy massasi /n,(V) quyidagiga teng: /и, (V) = m (ferrovanadiy) • со, (V) = 0, A5x kg ■ m] (V) = 0 , 45x kg. Shuningdek, p o 'latning dastlabki nam unasida vanadiy bor, uning massasi
quyidagidan iborat: m2(W) = m (po'lat) co2(V); //^(V) = 200 • 0,004 kg = 0,8 kg. Ferrovanadiy qo'shilgandan keyingi qotishm adagi vanadiyning um um iy massasini aniqlaymiz:
/77,(V) + m2(V); m(V) = (0,45x + 0,8) kg. Ferrovanadiy qo'shilgandan keyingi qotishm aning massasini topamiz:
//?'(po‘lat) = m(po‘lat) + m (ferrovanadiy); /«'(po'lat) = (200 + x) kg. 652 Suyuqlanm adagi vanadiyning massa ulushi quyidagiga teng bo'ladi:
co(V)- ” m'(po‘lat) ’ o)(V) = 0.012 ekanligini hisobga olib quyidagini hosil qilamiz: Hosil qilingan tenglamani yechib, x = 3,65 ni topam iz, ya’ni po'latga massasi 3,65 kg ferrovanadiyni qo'shish kerak. 15.20. Cho'yandagi uglerodning massa ulushi 3,6% dan iborat. Qotishm adagi uglerod birikmasida tem ir karbid Fe,C ko'rinishida bo'ladi. C ho'yandagi tem ir karbidning massa ulushini aniqlang.
54%.
Xrom 15.21. Xrom birikmalari ishtirok etadigan quyidagi oksidlanish- qaytarilish reaksiyalari sxem alariga elektron balans usuli bilan koeffitsiyentlar tanlang: a) Cr2(S 0 4)3 + Br2 + N aO H -»N a2C r0 4 + NaBr + N a2S 0 4 + H ,0 b) KJ+K 2Cr20 7 + H2S 0 4- J 2 + Cr2(S 04)3 + K2S 0 4 + H 20 d) SnCl2+ K 2Cr20 7 + H C l- S n C l4 + CrCI3 + KC1 + H20 e ) Cr(N03)3 + KMn04 + HN03- H2Cr20 7 + Mn(N03)2 + KN03 + H20 0 N a2S + N a2C r0 4 + H 20->S + N a[C r(0H )4(H20 ) 2] + NaOH Qaysi reaksiyalarda xrom birikm alari oksidlovchi, qaysilarida qaytaruvchi ekanligini ko'rsating. 15.22. Quyidagi o'zgarishlarni am alga oshirish uchun o'tkazi- ladigan reaksiyalam ing tenglam alarini yozing: a) C r—► CrCl2 — Cr(OH)2 — Cr(OH)3 -* Cr2 (S04)3 — Cr b ) Na2Cr04-*Na2Cr20 7- Cr2(SO,)3- Cr(OH)3-K [Cr(O H )4(H20 )2 ] d) K 2Cr20 7 — C r0 3—► Cr20 3 — N a C r0 2-" Cr2(S 0 4)3 e) C r(N 0 3)3 + K 2Cr20 7- K 2C r0 4- B a C r 0 4 f) K2Cr20 7->Cr20 3^ C r - C r S 0 4 Elektrolitlarning suvli eritm alarda boradigan reaksiyalarining tenglam alarini molekular, ionli va qisqartirilgan ionli shakllarda yozing.
15.23. T em ir bilan xrom ning qotishm asi — ferroxrom — xrom li te m irto sh F e ( C r 0 2) 2 qaytarib olinadi. R uda tarkibiga kiradigan tem ir va xrom birikmalari to 'liq qaytarilishini, qotishm a tarkibida esa massa ulushi —5% ga teng bo'lgan uglerod va boshqa q o 's h im c h a la r b o rlig in i hisobga olib, o lin g an q o tish m ad ag i m etallarning massa ulushlarini aniqlang. Yechish. Hisoblash uchun xromli temirtoshning massasi 100 g, y a’ni /?;[Fe(C r02)2J = 100 g bo'lgan nam unasini tanlab olamiz. Xromli tem irtosh m oddasining m iqdorini aniqlaymiz: * Ғ с ( С Ю , ) , ) - § m ol= = 0,4464 mol. Xromli tem irtoshning formulasidan: л(Ғе) = « [Ғ е (С г0 2)2]; л(Ғе) = 0,4464 mol; «(Cr) = 2 « [F e(C rO ,)2]; «(C r) = 2 ■ 0,4464 mol = 0,8928 mol. Olinishi m um kin bo'lgan tem ir va xrom massalari quyidagi- lardan iborat bo'ladi: /«(Fe) = «(Fe) • M (F e ); m (Fe) = 0,4464 • 56 g = 2 5 ,0 0 g; /«(Cr) = «(C r) ■
/«(Cr) = 0,8928 ■ 52 g = 46,43 g. Q otishm adagi tem ir va xrom ning massa ulushlari quyidagilar- dan iborat: co(Cr) + co(Fe) = 1 - co(qo'shimchalar); co(Cr) + co(Fe)= 1 - 0,05 = 0,95. O linadigan qotishm aning massasini topamiz:
/и(Ғе)+ /и(Сг) / . ,
\ 25,00+46,43 nt- i n
яК чочйш .) = ^ Fe)+la((:r) ; ra(qotishma) = 0 95 g = 7 5 ,1 9 g. Olingan ferroxrom dan tem ir va xrom ning massa ulushlarini aniqlaymiz: co(Fe) = - m(Fp ■; to(Fe) = ^ = 0,3325 yoki 33,25%; ^
' /n(qotishma) ’
79,19 co(Cr) = —m(£ $ - ; co(Cr) = = 0,6175 yoki 61,75%. ^
’
/w(qotishma) v '
75,19 J
nam unasi m o 'l m iqdor sulfat kislotada eritildi. O lingan eritmaga kaliy bixrom atning massa ulushi 14% bo'lgan eritmasi tem irning ikki valentli birikm alarining to'liq oksidlanishiga qadar qo'shildi. Reaksiya uchun sarflangan kaliy bixrom at eritm asining massasi 210 g ni tashkil etdi. Q otishm adagi tem irning massa ulushini aniqlang. Javobi: 84%.
15.25. Massasi 5 g bo'lgan xrom (VI) oksid 2,24 / hajmli (norm al sharoitlarda) am m iak bilan reaksiyaga kirishdi. Olingan qattiq m odda m o'l m iqdor natriy gidroksid bilan suyuqlantirildi va so'ngra reaksion aralashmaga m o 'l m iqdor sulfat kislota eritmasi ta ’sir ettirildi. Olingan eritm adan kristallogidrat C r2( S 0 4) 3 18H20 ning qanday massasini ajratib olish mum kin?
Xrom (VI) oksid bilan am m iak o'rtasidagi reaksiya ning tenglamasini yozamiz: 2 C r0 3 + 2 N H 3 = Cr:0 3 + N 2 + 3H 20 (a) Reaksiya uchun olingan xrom (VI) oksid va am m iak modda m iqdorlarini topamiz: "<С г 0 => = е т ; "<СгО,) = ^ т о 1 = 0 , 0 5 т о 1 ; « ) = ^ ; « (N H ,) = mol = 0,1 mol. Bundan am m iak m o'l m iqdor olinganligi ko'rinib turibdi. C r20 3 ning ish q o r bilan reaksiyasining q a ttiq m ah suloti suyuqlantirilganda quyidagi reaksiya boradi: Cr20 3 + 2N aO H = 2N aC rO , + H 20 (b)
Olingan moddaga m o'l m iqdor sulfat kislota qo'shilganda xrom (111) sulfat hosil bo'ladi: 2 N aC r0 2 + 4H 2S 0 4 = Cr2(S 0 4)3 + N a2S 0 4 + 4H 20 (d)
(a) tenglam adan quyidagi kelib chiqadi: «(Cr20 3) = ^ я (С г 20 3); «(C r20 3) = ^ 0 ,0 5 m ol = 0 ,0 2 5 mol. (b) va (d) reaksiyalarining tenglam alari asosida quyidagini yozamiz: /j(N a C r0 2) = 2л(Сг20 3); «(C r2( S 0 4)3) = ^ « ( N a C r 0 2). binobarin,
E ritm adan ajratib olish m um kin bo'lgan xrom (III) sulfat k r is ta llo g id r a t m o d d a s in in g m iq d o ri o lin g a n x ro m su lfa t m oddasining m iqdoriga teng, y a’ni: «(Cr2(S 0 4)3) ■ 18Қ О ) = /i(Cr2S 0 4)3; /?(Cr2(S 0 4)3 • 18H20 ) = 0,025 mol. K ristallogidratning massasini topamiz: m(Cr2( S 0 4)3 • 18H20 ) = «(C r2( S 0 4)3 • 18H20 ) • M (C r2( S 0 4)3 • •18H20 ) ; m(Cr2( S 0 4)3 18H20 ) = 0,025-716 g = 17,9g. 15.26. Aluminiy nitrat va xrom (III) nitrat kristallogidratning C r ( N 0 3)3- 9H 20 aralashm asi bor. Massasi 22,35 g b o ‘lgan shu aralashm a nam unasi suvda eritildi va unga natriy gidroksid va m o ‘l m iqdor bromli suv qo'shildi. Olingan eritmaga m o ‘1 m iqdor bariy gidroksid eritmasi quyildi. Massasi 5,06 g bo'lgan ch o 'km a hosil bo'ldi. Dastlabki aralashm adagi tuzlarning massa ulushlarini an iq lang.
64,2% alum iniy n itrat; 35,8% xrom (III) nitrat kristallogidrati. 15.27. Massasi 6,48 g b o'lgan sariq rangli natriy tuzini sulfat kislota bilan kislotali muhitga keltirildi, bunda to 'q sariq eritma olindi. M o 'l m iqdor kaliy sulfat eritm asi qo'shilganda ko'kish-binafsha rangli eritm a hosil bo'ldi. Hosil bo'lgan eritma elektroliz qilinganda xrom m etalining qanday massasi ajralib chiqishi m um kin? Yechish. Kislotali m uhitda to 'q sariq rangga o'tadigan sariq rangli natriy tuzining eritm asi — natriy xrom at N a ,C r0 4 dir. Boradigan reaksiyaning tenglamasini yozamiz. N atriy xrom at eritmasi kislotali m uhitda natriy bixrom atga aylanadi: 2 N a C r0 4 + H 2S 0 4 = N a 2Cr20 7 + N a2S 0 4 + H 20 (a) N atriy bixrom at sulfat kislota ishtirokida kaliy sulfat bilan xrom (III) sulfatgacha qaytariladi: ko'kish-binafsha rangli eritm a hosil bo'ladi:
N a 2Cr20 7 + 3K2S 0 3 + 4H 2S 0 4 = = Cr2 ( S 0 4 )3 + 3K2S 0 4 + N a2S 0 4 + 4H 20 2Сг+б
2Сг+3 1 -
3 Xrom (III) sulfatning suvli eritm asining elektrolizi: katod (-) Сг+3 + Зе = Сг 2Н 20 + 2Ғ = Н 2 + 2 0 Н ' anod (+) 2 Н ,0
4 Н + + 0 2 (d) Dastlabki m odda natriy xrom atning m iqdorini aniqlaymiz: n(N a,C rO ,) = ; «(N a.C rO ,) = ^ m ol = 0,04 mol. (a), (b) va (d) reaksiya tenglam alarini taqqoslab, quyidagini olamiz: л(Сг) = /7(Na2C r 0 4); л(Сг) = 0,04 mol. Elektroliz qilinganda ajralib chiqishi m um kin bo‘lgan xromning massasini aniqlaymiz: m(C r) = «(C r) • M (C r); w (C r) = 0 ,04 ■ 52 g - 2,08 g. 15.28. Tarkibida massasi 3,17 g xrom (III) xlorid b o ‘lgan suvli eritmaga tarkibida massasi 3,85 g kaliy suifid b o ig a n eritma q o ‘shildi. Q anday m o d da c h o 'k m a g a tu sh ad i? C h o 'k m a n in g massasini aniqlang
C r(O H ),; 2,06 g. 15.29. Massasi 3 g b o ig a n xrom (VI) oksid 120 ml hajmdagi (suvning zichligi 1 g/m l) suvda eritildi. O lingan eritm adagi xromat kislota N ,S r0 4 ning massa ulushini aniqlang.
2,88%.
15.30. P o latd ag i xrom ning massa ulushi 1% b o lish i uchun massasi 60 kg b o ig a n po'latga ferroxrom qotishm asining qanday massasi q o ‘shilishi kerak? X rom ning ferroxrom dagi massasi 65% ga teng. Javobi: 937,5 g. 16. ALKANLAR Alkanlarning tuzilishi, nomenklaturasi va xossalari 16.1. 0 ‘rin olish nom enklaturasiga ko'ra, quyidagi birikm a larning nom ini ayting: CH, - CH - CH - CH2- CH, I I
CH3 CH, - CH - CH, - CH - CH, - CH, - CH, CH3 C2H5
CH3 I CH3 - C H - C H , - C H 3 CH 3- C - C H ,- C H 2 - C H 2 - C H 3 I I CH2 - C H , C H 3
CH2- C H 2 - C H 2 - C H 3 I CH3 - C H 2 - C H - C H - CH - C -C H 2- C H 2 - C H 2 - C H 2 - C H 3 I I I I CH3 CH3 CH3 CH3 16.2. B irikm alarning nomlariga qarab struktura form ulalarini yozing: 2 -m e tilp e n ta n , 2, 5, 6 -trim etilo k ta n , 3, 3-dietilgeksan, 1, 3-dim etilsiklogeksan, 2-m etil-4 -izo p ro n iln o n an.
va ularning nom larini ayting. Yechish. C6H 14 tarkibli m oddaning bitta izomeri tarm oqlanm a- gan uglerod zanjiriga ega: CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3 л -geksan Ikkita izom eri—asosiy zanjirda beshta uglerod atom i bo'lgan izomer:
СН 3 - CH - С Н 2 - С Н 2 - С Н 3 С Н 3 - С Н 2 - CH - СН, - СНз I I С Н 3 СНз 2 - m e t i l p e n t a n 3 - m e t i l p e n t a n N ihoyat, asosiy zanjirda to 'rtta uglerod atomi bo'lgan yana ikkita izomer: CH3
CH3 - CH - CH - CH3 CH3 - ' с - CH, - CH, i l
I CH3 CH3 CH3 2 , 3 - d i m e t i l b u t a n 2 , 2 - d i m c t i l b n t a n B inobarin, C 6H 14 em pirik form ulaga beshta izom er to 'g 'ri keladi.
struktura formulalarini yozing va nom ini ayting. Javobi: 9 ta izomeri bor.
lanadi: a) 2 -m etilgeksan ; b) 3 -m e tilg e p ta n ; d) 3-etilgek san ; e) 2 ,2 -d im e tilg e p ta n ; f) 2 ,4 -d im e tilg e k sa n ; g) 2 -m e tilo k ta n
b, d va f. 16.6. Alkanlar qatorining birinchi yettita a ’zolari orasida bitta uglerod atom i to'rtlam chi uglerod atom i tutgan uglevodorodlardan n echtasi b o 'lish i m um kin? Shu u g lev o d orodlarning stru k tu ra fo rm u lalarin i tuzing va u larning n o m in i ayting. Javobi: 4 ta
uglevodorod (C 6H 12 va C 6H ]4 da bittadan va C 7H 16 da ikkita). 16.7. M etan va anorganik reagentlardan foydalanib butan olish m um kin. Boradigan reaksiyalaming tenglam alarini yozing. Yechish. 1. M etanni brom lash y o'li bilan bro m m etan olish m um kin (metil bromid): C H 4 + Br4 -> CH3Br + HBr. 2. Brom m etanni natriy bilan qizdirilganda etan hosil bo'ladi (Vyurs reaksiyasi): 2CH3Br + 2Na -» C2H 6 + 2NaBr. 3. Etanning brom bilan o'zaro ta ’sir etishidan brom etan olish m um kin:
4. Vyurs reaksiyasi bo'yicha brom etandan butan olinadi: 2C2H5Br + 2Na - » C4H10 + 2NaBr. 16.8. Quyidagi o'zgarishlarni amalga oshirishga imkon beradigan reaksiyalam ing tenglam alarini yozing: A14C3 -» CH4 -» CH3Br -> C2H6 -» C 0 2 -» CH4. Reaksiyalam ing borish sharoitlarini ko'rsating. 16.9. 2, 4, 5-tetram etil-3-etiloktanning struktura formulasini yozing. H am m a birlam chi, ikkilam chi, uchlam chi va to 'rtlam ch i uglerod atom larini ko'rsating.
butanda nechta dixlorhosilali izomer bo'lishi mumkin? Shu hosilalarning struktura form ulalarini yozing va o 'rin olish nom enklaturasi bo'yicha nom ini ayting. Javobi: 6 ta izomeri. Alkanlar formulalari va alkanlar ishtirokidagi reaksiyalaming tenglamalari bo‘yicha hisoblashlar 16.11. Organik m odda tarkibida uglerod (massa ulushi 84,21 %) va vodorod (massa ulushi 15,79%) bor. M odda bug'ining havoga nisbatan zichligi 3,93 ga teng. Shu moddaning formulasini aniqlang.
M oddaning form ulasini Сд.Н ko'rinishda ta saw u r qilamiz. H isoblashlar uchun massasi 100 g bo'lgan m odda nam u- nasini olamiz. Shu nam unadagi uglerod va vodorodning massasi va m odda m iqdorini aniqlaymiz:
=
/n(modda) • co(C); m(C) =
100 • 0,8421 g = 84,21 g.
m(H) = w(modda) ■ co(H); /n(H )= 100 • 0,1579 g = 15,79 g. / r n
84,21 ~Щ С)’ n ^ U ~ m
= ’ m o я(Н ) = Щ Щ ' =
mol = 15,79 mol. Birikma tarkibiga kirgan vodorod va uglerod m oddalari m iq- dorining nisbatini topam iz: n(H ) _ 15,79 _ 0
«(C ) “ 7,02 ~ ’ ' Bu nisbat V va
x koeffitsiyentlari nisbatiga teng: " (H ) _ у n(C) x (а) U glevodorodning havoga nisbatan bug' zichligini bilgan holda uning m olyar massasini hisoblaymiz:
H y) = 29-3,93 g/m ol = 144 g/m ol. M olyar massa ham quyidagi ko'rinishda ko'rsatilishi m um kin: (a)
va (b) tenglam alar sistemasini yechib, x = 8, у = 18 ni topam iz, ya’ni uglevodorodning formulasi C SH |S, bu oktan.
tashkil etadi. U glevodorod bug'ining vodorodga nisbatan zichligi 36 ga teng. U glevodorodning form ulasini aniqlang. U ning qancha izom eri bor? Shu izom erlam ing struktura form ulalarini yozing va nom ini ayting.
C5H (2, 3 ta izomeri bor. 16.13. Siklik zanjirda tarm oqlari bo'lm agan siklik tuzilishdagi uglevodorod bug'ining havoga nisbatan zichligi 1,931 dir. Shu moddadagi uglerodning massa ulushi 35,7% ni tashkil etadi. Ugle vodorodning formulasini aniqlang va uning struktura formulasini yozing.
C4H S.
1614. Alkan bug'ining havoga nisbatan zichligi 4,414. Alkan- ning form ulasini aniqlang. Javobi: C 9H 20. 16.15. Sikloalkan bug'ining vodorodga nisbatan zichligi 42 ga teng. Sikloalkan molekulasida asosiy uglerod zanjiridan chiqqan yon tarm oqlari yo'q. Sikloalkan form ulasini aniqlang va uning nom ini ayting. Javobi: C6H |2; siklogeksan. 16.16. Q andaydir alkanning yonishi uchun bir xil sharoitda, shu alkan bug'ining hajmiga nisbatan 8 m arta katta hajmdagi kislorod kerak bo'ladi. Alkanning formulasini aniqlang.
A lkan form ulasini C H , ., k o 'rin ish id a ta s a w u r x 2x -r2
qilam iz. Agar sarf b o 'lad ig a n kislorodning hajm i alkan bu g'ining h ajm id an 8 m arta katta b o 'lsa , u holda kislorod m oddasining m iqdori ham alkan m oddasining m iq d o rid an 8 m arta k atta b o ' ladi. S h u n in g u ch u n y o nish reaksiyasini q u y id ag ich a yozish m u m k in :
C) ■
x + M (H ) ■ y; M ( C ,H ,) = 12x + y. quyidagini olamiz: 12jc + y=-114. (b)
T en g lam an in g chap va o 'n g to m o n id ag i a to m a r kislorod m oddasining m iqdorini aniqlaymiz: nch (O) = 8 -2 mol = 16 mol; nA O) = [2x + (x +1)1] mol = (3x + 1) mol. Quyidagicha
О) = /70.(0 ); 16 = Зх +1 bo'lishi shart. Tenglam ani yechib, x = 5 ni topam iz, ya’ni alkanning for mulasi C 5H 12 ekan. Bu pentan. 16.17. Sikloalkanning yonishi uchun, uning bug'ining haj- miga nisbatan 9 m arta katta hajm dagi kislorod sarflanadigan, sikloalkanning form ulasini aniqlang. Agar sikloalkanning ug levodorod skeleti ta rm o q lan m ag an tuzilishga ega b o 'ls a , shu sikloalkanning nom ini ayting.
C6H |2, siklogeksan. 16.18. Massasi 7 g b o ig a n sikloalkan yonganda massasi 22 g bo'lgan uglerod (IV)oksid hosil bo'ladi. Bunda norm al sharoitda o 'lch ang an qancha hajm kislorod sarflanadi?
1. Y onishda hosil bo'ladigan uglerod (IV)oksidning m odda m iqdorini aniqlaymiz:
U glerod (IV)oksid form ulasidan quyidagi kelib chiqadi: n{C) = я ( С 0 2); л(С) = 0,5 mol: 0,5 m ol—sikloalkandagi uglerod moddasining m iqdori. Uglerod massasini aniqlaymiz: m(C)=m(C) - M(C); m(C) = 0,5-12 g = 6 g. Sikloalkan tarkibidagi ato m ar vodorod m oddasining massasi va m iqdorini hisoblaymiz: m(H)=m
п ( Щ = щ н у /7( H ) = T m o l = 1 m o L V odorod bilan suv hosil qilib birikadigan ato m ar kislorod m oddasining m iqdori /7,(0) ni va C 0 2hosil bo'Iishida uglerod bilan b irik a d ig an a to m a r kisloro d m o d d a sin in g m iq d o ri /7 ,(0 ) ni hisoblaymiz. Suv form ulasidan quyidagi kelib chiqadi: 662 л,(О) = ^ л(О) = л,(О) = -j 1 mol = 0,5 mol. Uglerod (IV)oksid formulasining asosida quyidagini yozamiz: /2,(0) =
nj(O ) = 2 -0 ,5 m ol = I mol. A tom ar kislorod m oddasining um um iy m iqdorini topamiz: n(O) = « ,(0 ) + az2(0 ) ; л (0 ) = (0,5 + 1) mol = 1,5 mol. M olekular kislorod moddasi miqdori quyidagidan iborat: л ( 0 ,) = | л ( 0 ) ; л ( 0 2) = - у m ol = 0,75 mol. N orm al sharoitdagi kislorodning hajm ini aniqlaymiz:
( 0 2) = л ( 0 2) ■
л ( 0 2) = 0 ,7 5 -2 2 ,4 1= 16,8 1. Yechish. 2. Dastlabki modda sikloalkan ekanligi m a’lum. U ning formulasini C vH b ko'rinishda yozish m um kin. Sikloalkan yonish reaksiyasining tenglamasi: С ,Н 2д + 1 x 0 2
C 0 2 + x H 20 . Hosil bo'lgan uglerod (TV)oksid m oddasining m iqdorini an iq laymiz:
n(C 0^ =
t) '• " (С О г )= S mo1 = ° ' 5 mo1 Reaksiya tenglam asidan quyidagi kelib chiqadi: 3 " ( O 2 ) _
7X n(C 0 2) -v ' B undan quyidagi kelib chiqadi: л ( 0 2) = | л ( С 0 2); л ( 0 2) = | 0,5 mol = 0,75 mol. N orm al sharoitdagi kislorod hajm ini topamiz: V (0 2) = n(02) V m, л ( 0 2) = 0,75■22,4 = 16,8 litr. 16.19. Massasi 3,6 g bo'lgan alkanning yonishidan 5,6 1 hajmli (norm al sharoitda) uglerod (lV)oksid hosil bo'ladi. Reaksiya uchun normal sharoitga keltirilgan qancha hajm kislorod kerak bo'ladi?
8,96 1. 16.20. Massasi 14,2 g bo'lgan uglevodorodning yonish m ah sulotlari uglerod (IV)oksid va massasi 19,8 g bo'lgan suvdir. Yonish 663
jarayonida qancha hajm kislorod sarf qilingan edi? Hajmni norm al sharoitda hisoblang. Javobi: 3,472 litr. 16.21. 112 litr hajmli (normal sharoitda) propanning yonishi- dan hosil bo'lgan uglerod (lV)oksidni yuttirish uchun kaliy gidrok sidning massa ulushi 20% va zichligi 1,19 g/m l bo'lgan eritmasidan qancha hajm kerak bo'ladi? Javobi: 10,0 litr. 16.22. Hajm i 5 litr bo'lgan m etan bilan 2.1itr hajmdagi etan aralashm asini yondirish uchun qancha hajm havo kerak bo'ladi? K islorodning havodagi hajmiy ulushi 21% ni tashkil etadi. Barcha hajm lar norm al sharoitga keltirilgan. Javobi: 30,9 litr. 16.23. Xlorlanish natijasida olinishi m um kin bo'lgan uglerod tetraxloridning m assasini hisoblang. G azlarning hajmi norm al sharoitga keltirilgan. M ahsulot unum i nazariy ehtim ol tutilganini 70% ni tashkil etadi. Yechish. M etanni uglerod tetraxloridgacha xlorlanish reaksi yasining tenglam asini yozamiz: C H 4 +4C12 -» CC14 +4H C 1 Dastlabki m oddalam ing m iqdorini aniqlaymiz: я (С Н 4) = - ^ > ; h (C H 4) = ~ ~ m ol = 0,5 mol; я (С 1
mol = 2,5 mol; я (С Н 4) :и(С12) = 0,5 : 2,5 = 1: 5 binobarin, xlor m o 'l m iqdorda olingan. Reaksiyaning tenglam asidan quyidagi kelib chiqadi: л(СС14) = « (C H 4); л(СС14) = 0 ,5 mol. M iqdoriy unum da olinishi m um kin bo'lgan uglerod tetraxlo ridning massasini aniqlaymiz: w (C C l4) =«(C C 14) ■ M (CC14); w (C C l4) = 0,5-154 g = 77 g. M ahsu lot u n u m in in g nazariy eh tim o l tutilg an in in g 70% ni tashkil etish in i hisobga olib, o lin g an CC14 ning m assasini to p a miz:
16.24. Massasi 2,84 g bo'lgan yodm etan, massasi 0,69 g bo'lgan n atriy m etalli bilan q o 'sh ib q iz d irilg an d a, n o rm al sh aro itd a o'lch ang an 179,2 ml hajmli etan olindi. Reaksiya m ahsulotining unum ini aniqlang. Javobi: 80%.
16.25. Massasi 16 g bo 'lg an texnik alum iniy karbid nam u n a- siga m o 'l m iq d o r suv b ilan ish lov berild i. A gar k arbiddagi q o 's h im c h a la rn in g m assa u lu sh i 10% b o 'ls a , reaksiya m a h sulotining unum i 75% ga teng bo'lsa, hosil bo'lgan gazning hajmini aniqlang. G azning hajm ini norm al sharoitda hisoblang.
5,04 litr. 16.26. G az konlarining biridagi tabiiy gaz tarkibida m etan (hajmiy ulushi 92%), etan (3%), propan (1,6% ), butan (0,4%), azot (2% ), uglerod (lV )oksid, suv bug'i va boshqa yonm aydigan gazlar (1%) bor. 5m 3 hajmdagi (norm al sharoitda) gazni yondirish uchun qancha hajm havo kerak bo'ladi? K islorodning havodagi hajm iy ulushi 21% ni tashkil etadi. H avoning hajm ini norm al sharoitda hisoblang. Yechish. Tabiiy gaz tarkibida to 'rtta yonuvchan kom ponent: m etan C H 4, etan C ,H 6, propan C 3H 8 va butan C4H 1() bor. G azlarning yonish reaksiyalarining tenglam alarini yozamiz: U larning hajmi 5 m 3 bo 'lg an tabiiy gazdagi hajm larini aniq laymiz:
F ( C H 4) = Fcp(CH4); K (C H 4) = 5 • 0,92 m 3 = 4 , 6 m 3; Tabiiy gazlar C H 4 + 2 0 2 -» C 0 2 + 2 H ,0 C2H 6 + 3 ,5 0 2 -» 2 C 0 2 + 3H 20 C 3H 8 + 5 0 2 -» 3 C 0 2 + 4 H 20 C4H ,0 + 6 ,5 0 2 -> 4 C 0 2 + 3 5 H 20
(b)
( Ф (e) Г (С 2Н 6) = Гф (С 2Н 6); V(C2H6) = 5 ■
0,03 m 3 = 0,15 m; Ғ (С 3Н 8) = Ғф(С3Н 8); F ( C 3H 8) = 5 0 , 016 m 3 = 0,08 m 3;
= Ғ Ф(С 4Н |0); K (C 4H 10) = 5 0,004 m 3 = 0,02 m 3; (a) tenglam adan quyidagi kelib chiqadi: Shunga o'xshash (b). (d) va (e) reaksiyalam ing tenglamala- ridan foydalanib quyidagilarni hosil qilamiz: Қ ( 0 2) = 3 ,5 К (С 2Н 6); Қ ( 0 2) = 3,5 • 0,15 m 3 = 0,525 m 3; Vd ( 0 2) = 5 F (C H 38); ^ ( 0 2) = 5 0 ,0 8 m 3 = 0 ,4 m 3;
( 0 2) = 6,5 K (C4H 10); V' ( 0 2) = 6,5 • 0,02 m 3 = 0,13 m 3. Reaksiya uchun kerak bo'ladigan kislorodning um um iy hajmi quyidagidan iborat: K(02) = Ke(02) + K4(02) + K,(02) + K(02); V (0 2) = (9,2 + 0,525 + 0,4 + 0,13) m 3 = 10,255 m 3. H avoning zarur bo'lgan hajmini hisoblaymiz: F(havo) = ’ ^(havo) = m 3 = 48,83 m 3. C0(O2)
U ,21 16.27. Hajm i 240 litr (normal sharoitda) b o'lgan tabiiy gaz asetilen olish uchun ishlatildi. M etanning gazdagi hajmiy ulushi 95% ni tashkil etadi. Agar m ahsulot unum i 60% ni tashkil etsa, hosil b o 'lg an asetilenning norm al sharoitga keltirilgan hajm ini aniqlang. Javobi: 61,2 litr. 16.28. Hajm i 40 litr (norm al sharoitda) bo'lgan tabiiy gazdan massasi 30,3 g b o'lg an xlorm etan olindi. Agar xlorm etan unum i nazariy ehtim ol tutilganning 40%iga teng bo'lsa, tabiiy gazdagi m etanning hajmiy ulushini aniqlang. Yechish. Tabiiy gaz tarkibidagi m e tan d an xlorm etan olish reaksiyasining tenglam asini yozamiz: C H 4 +C 12 -> C H 3C14 +H C 1 U num m iqdoriy bo'lganida hosil bo'ladigan xlorm etanning massasini aniqlaymiz: ( Г л г , ^>,4 /л (С Н ,С 1 ) 100 / / ^ t j p i \ 30,3-100 tf?(CH3C l) = -----; /7J(CH3C1) = ’ = 7э,7ь g. f| 4U С Н 3С1 m oddasining m iqdorini hisoblaymiz: = "<С Н »С1) = ! у mol =1, 5 mol. Reaksiya tenglam asidan quyidagi kelib chiqadi: я (С Н 4) = «(CH ,C 1); /?(CH4) = 1,5 mol. N orm al sharoitdagi m etanning hajmini topamiz: K (C H 4) = я (С Н 4) •
x (C H 4) = 1,5-22,4 litr = 33,6 litr. K C H .) = ^ = 0 ,8 4 y o K 8 4 % . 16.29. Massasi 14,4kg bo'lgan molibden (Vl)oksidni qayta rish uchun kerak bo'ladigan vodorod olish uchun tarkibida m etan (hajm iy ulushi 96%), azot, inert gazlar, uglerod oksidlari va juda kam m iqdordagi boshqa q o 'sh im ch alar b o 'lgan tabiiy gazning hajm ini aniqlang. Vodorod tabiiy gazni suv bug'i bilan konversiyalab olinadi. Vodorod unum i 80% ni tashkil etadi. H ajm ni norm al sharoitda hisoblang.
2,92 m 3. 16.30. M etanning hajm iy ulushi 90% ni tashkil etadigan 60 1 hajmdagi (norm al sharoitda) tabiiy gazdan zichligi 1,5 g/m l bo'lgan qan ch a hajm xloroform olish m um kin. X loroform ning unum i nazariy ehtim ol tutilganidan 70% ini tashkil etadi. Javobi: 134,4
ml. 17. ALKENLAR. ALKINLAR. ALKADIYENLAR To‘yinmagan uglevodorodlarning nomenklaturasi va izomeriyasi 17.1. Quyidagi birikm alarning nom ini ayting: C H 2 = CH - CH = CH - C H 3 C H 2 = C H - C H = CH C H 3 - С = CH - C H - C H 2 - C H 3 CH = C - C H - C H 2 - C H 3 3 I I 2 3 I 2 3 C H 3
C H 3 C H 3
C H 3 - CH - C - C H = C - CH = C - CH , C H ЕЕ с - C H - C H 3 3 I I I 3 I 3 C H 3
C H , C H 3
C H 3 1 7 .2 . Q uyid ag i b irik m a la rn in g n o m ig a k o 'r a s tru k tu ra formulalarini yozing: 3-m etilpentan-l, 2, 3-dim etilbutadiyen-l, 3; 4 - m e t il p e n tin - 2 ; 2 - m e t i l g e p t a t r i y e n - 1, 3, 5, 2- m e til- 4 - izopropilgeksen-1. 17.3. C 5H 10 em pirik formulaga alkenlarning qancha izomerlari muvofiq kelishi m um kin? Bu izom erlam ing struktura formulalarini yozing va ularning nom ini ayting.
C 5H 10 formulaga javob beradigan alkenlarning asosiy zanjirida beshtadan uglerod atom lari bor ikkita izomeri bo'lishi m um kin: CH2 = CH - CH2 - CH2 - CH3 CH2 - CH = CH - CH2 - CH3 penten-l penten-2 Shuningdek, yana asosiy zanjirda to'rttad an uglerod atom lari b o ig a n uchta izomeri bor: I 2 3 4 I 2 3 4 1 2 3 4 CH, = C - C H , - C H 3 CH3 - C = C H - C H 3 CH2= C H - C H - C H 3 2-metilpentan-2 CH3 CH3 2 - m e t i l p e n t a n - 2 3 - m e t i l p e n t a n - 3 S hunday qilib, C 5H 10 formulaga beshta alken izom eri muvofiq keladi. 17.4. N ech ta alkinlar izoprenga izom er b o ‘la oladi? Shu alkinlarning struktura formulalarini yozing va nom ini ayting. Javobi: 3 ta alkin izomeri. 17.5. C 6H 12 formulaga alkenlarning nechta izom eri muvofiq keladi? Ularning struktura form ulalarini yozing va ularning nom ini o ‘rin olish nom enklaturasiga ko‘ra ayting.
11 alken izomer. 17.6. C 4H S formulaga javob beradigan barcha izom erlarning struktura formulalarini yozing. Javobi: 5 ta izomer (3 ta alken va 2 ta sikloalkan).
17.7. Quyidagi o'zgarishlarni amalga oshirishga imkon beradigan reaksiyalam ing tenglam alarini yozing: H2S04(kons.), 180...200°C v HBr v Na,t -H 2
—> b u ta d iy e n -1,3 Yechish. 1. Etil spirtini 180...200°C gacha konsentrlangan sulfat kislota b ilan qizd irilg an d a v o d o ro d brom id bilan reaksiyaga kirishadigan m ahsulot hosil bo'lishi kerak. Bu etilen (X m oddasi). Reaksiyaning tenglamasi: C 2H 5O H ___H2S04,18Q...200°C ) C2H 4 + H 20 2. V odorod brom idning etilenga birikishi natijasida brom etan (Y) hosil bo'ladi: C 2H 4 + H B r —»C 2H 5Br 3. B rom etan natriy ishtirokida qizdirilganda butan (Z) hosil bo'ladi:
4. Butanning alum iniy va xrom (III) oksiddan iborat bo'lgan katalizatorlar ishtirokida degidrogenlanishi—b u tad iy en -1,3 ning olish usullaridan biridir: CH 3 - CH, - CH2 - CH3 А12° з »С г 20 з > c h
2 = CH - CH^= CH2 + 2H2. 17.8. Quyidagi o'zgarishlarni amalga oshirishga imkon beradigan reaksiyalaming tenglam alarini yozing: x lo r b u ta n ^ b u te n - 1 1,2 -d ib ro m b u ta n -> b u tin -1. Reaksiyalam ing borish sharoitlarini ko'rsating.
ikkinchi bosqichlarida olinadigan birikm alarning nomini ayting: kalsiy karbid->X ->Y ->xloretan. U shbu o 'zg arish larn i am alga oshirishga im kon beradigan reak siy a lam in g te n g la m a la rin i, u la rn in g bo rish sh a ro itla rin i ko'rsatib yozing. Javobi: X —asetilen; Y —etilen. 17.10. Q anday qilib, m etandan ikkita h ar xil usullar bilan etan olish m um kin? Amalga oshirilishi zarur bo'lgan reaksiya- larning tenglam alarini yozing.
1. M etanni yuqori tem peraturada qizdirib asetilen olamiz: 2CH, 1500°C, C2H 2 + 3H2 Asetilenni gidrirlab etan olamiz: C2H 2 + 2H2 ^ C 2H 6 Yechish. 2. M etanni xlorlab, xlorm etan olamiz: C H 4 + C12 -> C H 3C1 + HC1 X lornietanni natriy bilan qizdirib (Vyurs sintezi), etan olamiz: 2CH 3C1 + 2Na -4 C2H 6 + 2N aH C l
bo'ladigan reaksiyalam ing tenglam alarini yozing: A14C3 -» X -» Y -» C u 2C, X va Y birikmalarning nomini ayting. Javobi: X— metan; Y—asetilen. 17.12. Kalsiy karbid va anorganik reaktivlardan foydalanib, 1,2- d ixloretan va 1,1-d ix lo retan olishni am alga oshirishga im kon beradigan reaksiyalam ing tenglam alarini yozing. Reaksiyalaming borish sharoitlarini ko'rsating. 17.13. Birikm aning tarkibi C4H0 formula bilan ifodalanadi. Bu birikm aning brom li suv bilan oson o ‘zaro ta ’sir etishi, kumush oksidning am m iakli eritmasi bilan reaksiyaga kirishmasligi, lekin sim obning ikki valentli tuzlari ishtirokida suvni biriktirib olishi m a’lum. Birikm aning struktura formulasini yozing va uning nom ini ayting.
Yechish. U glevodorodning form ulasiga qaraganda birikm a alkinlarga, alkadiyenlarga va siklik alkenlarga taalluqli b o 'lishi m um kin, chunki ularning tarkibi C4H 6 formula bilan ifodalanadi. Sim obning ikki valentli tuzlari ishtirokida suvni biriktirib olish reaksiyasi alk in lar u ch u n xarak terlidir. U glevodorod kum ush oksidning ammiakdagi eritmasi bilan o'zaro ta ’sir etmasligiga sabab, unda birinchi uglerod atom ida uchlam chi bog' yo'q. Binobarin, alkinning struktura formulasi quyidagicha: C H 3- C = C - C H 3 Bu butin-2.
bromli suv bilan va vodorod ajratib natriy bilan o'zaro ta ’sir etadi. U glevodorodning struktura formulasini yozing va uning nom ini ayting.
Javobi: propin.
Hisoblashga doir masalalar 17.15. H ajm i 1,12 1 (no rm al sharoitda) b o 'lg an prop ilen bro m ning m assa ulushi 1,6% b o 'lg an brom li suvning qancha massasini rangsizlantirishi m um kin?
500 g. 17.16. H ajm i 400 ml (norm al sharoitda) bo'lgan m etan bilan etilen aralashm asi brom ning m assa ulushi 3,2% b o 'lg an 40 g massadagi brom li suvni rangsizlantirdi. Aralashmadagi etilenning hajmiy ulushini aniqlang. Yechish. Bromli suv faqat etilen bilan o'zaro oson ta ’sir etib 1,2-dibrom etan hosil qiladi: C ,H 2 + Br2 -» C2H 4Br2 Bromli suv tarkibidagi m olekular holdagi brom m oddasining massasini va m iqdorini aniqlaymiz: n(C 2H 4) = л(Вг2):л(С 2Н 4) = 0,008 mol. Etilenning norm al sharoitdagi hajm ini topamiz: F (C 2H 4) = «(C2H 4) •
F (C 2H 4) = 0,008-22,4 1 = 0,792 1-179,2ml. Etilenning aralashmadagi hajmiy ulushini aniqlaymiz: (KC3H 4) = = 0,448 yoki 44,8%. 17.17. Massasi 5,8 g b o ‘lgan etan bilan etilen aralashm asining gidrogenlanishi natijasida massasi 6,0 g bo'lgan gaz olindi. Etilenning dastlabki aralashmadagi massa va hajmiy ulushini aniqlang. Javobi: massa ulushi—0,48; hajmiy ulushi—0,50. 17.18. N orm al tuzilishdagi alkenning birinchi uglerod atom ida ikkilamchi bog‘ bor. Massasi 0,7 g b o 'lg an shu alken nam unasi massasi 1,6 g bo'lgan brom ni biriktirib oldi. Alkenning formulasini aniqlang va nom ini ayting. Javobi: penten-1. 17.19. Tarkibida etilen (massa ulushi 54,5%), propilen (27,3%) va butilen (18,2%) bo'lgan 15,4 g massali gazlar aralashmasi normal sh aro itda o 'lch a n g an qancha hajm v odorodni biriktirib olishi m um kin? Javobi: 10,08 1. 17.20. 6 1 hajmdagi propan bilan propilen aralashmasiga 5 1 hajmdagi vodorod qo'shildi. G azlar aralashm asi qizdirilgan platina katalizatori ustidan o'tkazildi. Reaksiya m ahsulotlarini dastlabki sharoitga keltirilgandan so'ng, aralashm aning hajmi 7 1 ga teng bo'lib qoldi. Propan va propilenning dastlabki gazlar aralashmasidagi hajmiy ulushlarini aniqlang. Yechish. Propilen va vodorod o'rtasidagi katalizator ishtirokida boradigan reaksiya tenglamasini yozamiz: C ,H 6 + H 2 ^ C 3H 8 Q uyidagi belgilarni kiritam iz:
propan va p ro pilenn in g dastlabki aralashm asining hajmi; Қ —reaksiyadan keyingi gazlar aralashm asining hajm i; K(H2) — v o d o ro d n ing dastlabki hajm i; V '(K 2) —reaksiyaga kirishgan v o d o ro d n in g hajm i; F (C 6H 6) — ppopilenning dastlabki aralashmadagi hajmi; F '( C 3H 6) —C ,H 6 ning
reaksiyaga k irish g a n h ajm i; F (C 3H S) —p ro p a n n in g d astlab k i aralashm adagi hajmi. Teng hajmdagi vodorod va propilenning o'zaro ta ’siri hisobiga gazlar aralashm asining hajmi kamayadi: F (H 2) = F '(C 3H 6) = ^ + F ( H 2) - F 2; Г ( Н 2) = F '(C 3H 6) = (6 + 5 - 7) 1 = 4 litr. B inobarin, vodorod m o 'l m iqdorda olingan va aralashmadagi propilenning ham m asi vodorod bilan reaksiyaga kirishgan, ya’ni F (C 3H 6) = Г ( С 3Н 6) ;Ғ ( С 3Н 6) = 4 litr. Propanning propilen bilan berilgan aralashmasidagi hajm ini aniqlaymiz:
C 3H 8) = Қ - ( C 3H 8); F (C 3H 8) = ( 6 - 4 ) 1 = 2 litr. U shbu gazlarning dastlabki aralashm asidagi p ro panning va propilenning hajm iy ulushlarini hisoblaymiz: Ф(С3Н 8) = ^ Н ^ ; ф(С3Н 8) = | = 0,333 yoki 33,3%; ф(С3Н 6) = - ^ ^ 2 ; Ф(С3Н 6) = 1 = 0,667 yoki 66,7%. 17.21. E tan, etilen va vodoroddan iborat 20 1 hajm li gaz aralashmasi bor. Bu aralashma qizdirilgan platina katalizatori ustidan o'tkaziladi. Reaksiya mahsulotlarini dastlabki sharoitga keltirilgandan so'ng aralashm aning hajmi 13 1 ni tashkil etdi. Bundan 1 litri esa reaksiyaga kirishm agan vodorod hisobiga to 'g 'ri keladi. G azlarning dastlabki aralashm adagi hajmiy ulushlarini aniqlang. Javobi: 25% C 2H 6; 35 % C2H 4; 40% H 2. 17.22. Massasi 8,1 g bo'lgan b u ta d iy en -1,3 ning gidrogenla- nishi natijasida b utan va b u te n -1 aralashmasi olindi. Shu aralashm a brom eritmasi orqali o'tkazilganda 10,8 g massadagi 1,2-brom butan hosil b o 'ld i. O lingan aralashm adagi uglevodorodlarning massa ulushini aniqlang.
B u tad iy en -1,3 ning gidrogenlanishi quyidagi teng- lamalarga muvofiq boradi: C4H 6 + H 2 - > C 4H 8 (a) butadiyen-1,3 buten-1 C 4H 6 + 2 H 2 -> C4H 10 (b) butadiyen-1,3 butan Hosil b o ‘lgan aralashm a kom ponentlaridan brom bilan faqat b u te n -1 o ‘zaro ta ’sirlashadi: C 4H 8 + B r2 —> C 4H 8Br2 (d)
1,2 - d i b r o m b u t a n H o sil b o 'lg a n 1,2 - d ib r o m b u ta n n in g m o d d a m iq d o rin i aniqlaymiz: " " (d) reaksiya tenglam asidan quyidagi kelib chiqadi: я (С 4Н 8) = л(С 4Н 8Вг2); п(С4Нн) = 0,05 mol. Hosil bo'lgan b u te n -1 ning massasini aniqlaymiz: ™(С4Н 8) = и(С4Н 8) Л / ( С 4Н 8); /w(C4H 8) = 0,05 • 56 g = 2,8 g. (a) reaksiya tenglamasi asosida quyidagini yozamiz: яД С 4Н 6) = и(С4Н 8); яа(С 4Н 6) = 0,05 mol. 0,05 m o l—reaksiyaga kirishgan b u ta d iy e n -1,3 m oddasining miqdori.
B u ta d iy en -1,3 m oddasining dastlabki m iqdori quyidagidan iborat:
"(С' Н‘) = Ш Ы иУ " Download 6.95 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|