Қ. Ж. Мирзаев, Э. Ш. Шавқиев,Б. К. Жанзаков

8.2. Инновацион лойиҳалар, соҳалар бўйича инновацион турлар

Ҳар қандай корхона ўз фаолиятини инновацион фаолиятга айлантиришда, авваламбор инновацион лойиҳа ишлаб чиқиши керак. Умуман, инновацион лойиҳа – бу инновацион фаолиятни иқтисодий, ҳуқуқий, ташкилий ва техник жиҳатдан асословчи режа ҳисобланади. Инновацион лойиҳа – бу юридик ҳужжат бўлиб, инновацион маҳсулот ҳақида тўлиқ маълумот берилади ва унинг барча хусусиятлари кўрсатиб ўтилади. Бундан ташқари, инвестиция киритиш йўллари, лойиҳани бажариш муддати, ижрочилар ва ҳоказо бўйича маълумотлар берилади. Инновация лойиҳасининг реализацияси деганда, инновацион маҳсулотни яратишдан уни бозорга чиқаришгача бўлган жараёнлар тушунилади.

Инновацион маҳсулот ёки инновацион жараённи яратишни назарий тавсифлашда турли моделлар қўлланилади. Лекин улар­нинг орасида энг кенг қамровли бу инновацион жараёнларнинг тар­моқ модели ҳисобланади. Тармоқ модели бир соҳада амалга оширил­ган инновациялар бошқа соҳаларда ҳам янги инновация­ларни келтириб чиқаради деган гипотезага асосланади. Масалан, интер­нетнинг пайдо бўлиши, маълумотларнинг тез алмашинувига сабаб бўлди ва кўплаб соҳаларда янги маҳсулотлар яратилишини тезлаштириб юборди. А. А. Дынкиннинг фикрича, ХХасрнинг охи­ри­гача бутун дунёда инновациялар ривожланиши асосан учта соҳада: ахборот технологиялари, тиббиёт ва атроф-муҳитни ҳимоя қилиш соҳаларида юз берди⁴⁵. Ҳозирги кунда эса бунга яна бир нечта соҳа қўшилди, масалан, нанотехнология, биотехнология, қайта тикланувчи энергия манбалари, экологик тоза транспорт воситалари ишлаб чиқариш, ҳарбий техник революция ва ҳока­зо­лар.
Инновацияларни яратишда инновацион инфратузилманинг роли катта. Инновацион инфратузилма – бу илмий тадқиқот институтлари, замонавий лабораториялар ва бошқа илмий янгилик ва ихтироларни яратишда хизмат қиладиган воситалардир.
Инновацион инфратузилма асосида соҳалар бўйича иннова­циялар яратилади.
Инновациялар соҳалар бўйича қуйидаги турларга бўлинади:
Технологик инновациялар – бу бозорда технологик жиҳат­дан мутлақ янги жараён ёки усул асосида мавжуд эҳтиёждан келиб чиқа­диган маҳсулот ишлаб чиқариш ёки кўрсатилган хизмат бўйича амалга ошириладиган инновацион фаолиятнинг якуний натижа­сидир. Агар у бозорда ёки ишлаб чиқариш жараёнида муносиб истеъмолчисини топса, амалга оширилган деб ҳисоб­ла­на­ди.