- «Ijtimoiy gumanitar fanlari» kafedrasi
- «Tadqiqot metodologiyasi» fani
- Ma'ruzachi: i.f.f.d. Qurbonov Jasurbek Pozilovich
- +998917880033
- jasurbekkurbonov0033@gmail.com
- 1-MAVZU. TADQIQOT ASOSLARI. TADQIQOT METODOLOGIYASI VA METODIKASI
- Reja:
- Tadqiqot metodologiyasi fanining predmeti, maqsadi, vazifasi va rivojlanish tendentsiyalari.
- Илмий ахборот билан ишлаш: мутолаа қилиш, ёзма ва оғзаки шаклларда баён қилиш
- Ilm-fan haqida tushuncha, ilmiy faoliyat va ilmiy
- muassalar
- Fan - juda murakkab ijtimoiy soha bo’lib, uning asosiy vazifasi - ma’lumot to’plash, yangi bilimlarni va uning vositalarini o’zlashtirish asosida o’rtaga qo’yilgan maqsadni (muammoni) yechishdir.
- Ko’p hollarda fanni "bilimlar yig’indisi" deb ta’rif qilishadi. Bu to’g’ri, lekin yetarli tushuncha emas, chunki bilimlar yig’indisi tartibga solinmagan bo’lishi mumkin. Agar bilimlar yig’indisini g’isht uyumiga o’xshatsak, fan esa shu g’ishtlardan qurilgan chiroyli qasrga qiyoslash mumkin.
- Fan nima?
- Fan - bu umumlashgan, tartibga solingan ijtimoiy tizim bo’lib, u o’zida tabiat, jamiyat va inson ongining ob’ektiv qonunlari to’g’risidagi bilimlar tizimini, bu tizimni yaratish va rivojlantirishga qaratilgan insonning ilmiy-faoliyatini va ilmiy faoliyatni ta’minlaydigan muassasalarni birlashtiradi.
- Fan - inson faoliyati sohasi bo’lib, uning vazifasi borliq haqidagi ob’ektiv bilimlarni ishlab chiqish va nazariy tomondan tizimlashtirish hisoblanadi.
- Bu soha quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- ilmiy tushunchalar, postulatlar va aksiomalar,
- ilmiy qonunlar, nazariyalar va farazlar,
- emperik ilmiy dalillar, uslublar,
- usullar va tadqiqot yo’llari; insonlarning ilmiy faoliyatini
- ilmiy mehnat ob’ektlari ilmiy muassasani.
- Fanning asosiy maqsadi – xolis dunyoni ya’ni borliqning nazariy aksini bilish va tabiatga jamiyat uchun foydali natijalar olish maqsadida ta’sir ko’rsatishdan iboratdir.
- Postulatlar va aksiomalar ilmiy bilishning boshlang’ich
- xolati hisoblanadi, ular tizimlashtirishning boshlang’ich shakli bo’lib, ta’limot, nazariya va h.k.larning asosini tashkil qiladi. Ta’rif ilmiy bilimni umumlashtirish va tizimlashtirishning oliy shaklidir. U mavjud ob’ektlar, jarayonlar va hodisalarni umumlashtirib idroklashga, shuningdek, yangilarini oldindan aytib berishga imkon beruvchi tadqiqotlarning ilmiy tamoyillari, qonunlari va usullarini ifodalaydi.
- Ilmiy bilim tarkibida ilmiy qonunlar muhim ahamiyatga ega. Ular tabiat, jamiyat va tafakkurdagi eng ahamiyatli, barqaror va takrorlanuvchi ob’ektiv ichki bog’liqliklarni aks ettiradi. Odatda, ilmiy qonunlar umumiy tushunchalar va kategoriyalar jumlasiga kiradi. Agarda ilmiy natijaga erishishda vosita sifatidagi dalil materiallari yetarlicha bo’lmasa, unda faraz (gipoteza)dan foydalanadi.
- Faraz ilmiy taxmin bo’lib, tajribada tekshirishni talab etadi va nazariy jihatdan ishonchli ilmiy nazariya bo’lishi uchun asoslanishi lozim
- Фан тушунчасининг маъноси.
- Кўп сонли таърифларга кўра фан билим фаолият ва ижтимоий ҳодиса сифатида намоён бўлади.
- Билим сифатида фан атроф борлиқ нарсалари ва жараёнларини амалда аниқ, изчил ва тадрижий билишга қаратилган.
- Фаолият сифатида фан мақсадларни белгилаш, қарорлар қабул қилиш, йўл танлаш, ўз манфаатларини кўзлаш, масъулиятни тан олиш майдонида амал қилади.
-
- «Фаннинг такомиллашувини бирон-бир одамнинг қобилияти ёки уддабуронлигидан эмас, балки бир-бирининг ўрнига келувчи кўплаб авлодларнинг изчил фаолиятидан кутиш лозим» ушбу фикр муаллифи ким?
Do'stlaringiz bilan baham: |
