“ t a s d I q L a y m a n ”

5- rasm .Ossillograf yordamida elektr zanjir parametrlarini aniqlash.

Xuddi shu usul va tushunchalar yordamida yotiq chiziqning X o’qidagi soyasining o’lchamlari ham aniqlanadi. Basharti, almashlab-ulagich AU II holat bo’yicha ulangan bo’lsa, u holda ekranda ellips (5a-rasm) paydo bo’ladi, natijada namunali va o’lchash qarshiliklaridagi kuchlanishlar tushishi U_H va U_x larning dariy tezliklari bir xil, faza siljishi esa Z_x ning xususiyatiga bog’liq bo’ladi.

O’lchash ishlari o’qituvchi tomonidan berilgan davriy tezlikning uchta qiymati bo’yicha bajariladi va o’lchash natijalari 4- jadvalga yozib qo’yiladi. Mana shu yozib olingan ma’lumotlar bo’yicha noma’lum rezistor Z_x ning parametrlari hisoblab topiladi. U_H va U_x kuchla­nishlarni hisoblaganda albatta oldindan aniqlangan U o’kiga tegishli kanal, ya’ni tik kanal sezuvchanligi hisobga olinadi.
4- jadvaldagi hisoblanishi kerak bo’lgan kattalik va parametrlar qo’yidagi ifodalar yordamida aniqlanadi:
V, (5)
V, (6)
A, (7)
, (8)


Om, (9)
, (10)
, (11)
Endi ta’minlash kuchlanish davriy tezligini ma’lum deb H-b.ll) dan induktivlikni aniklaymiz;
, (12)
IV. O’lchovshunoslik nazariyasidan ENO to’g’risida asosiy ma’lumotlar
Elektron nur ossillografi elektr ishoralarini oddiy ko’z bilan kuzatish, ularni o’lchash va qayd qilish uchun mo’ljallangan ENOlari davrtezlik doiralarining juda kengligi, yuqori sezuvchanligi va juda katta qirish qarshiligiga egaligi bilan alohida ajralib turadi. Mana shu afzalliklar ENO larini o’lchash texnikasida juda keng miqyosda qo’llanilishiga olib keladi. Shuning uchun ham xozirgi vaqtda Ќamdustlik tarkibiga kirgan mustaqil davlatlarda tavsiflari va qanday ishga muljallanganliklariga qarab, bir-birlaridan farq qiladigan har xil turdagi ossillograflar ishlab chiqarilmoqda.
1. ENO larining tuzilashi va ishlash asoslari
Љo’llanma hajmi cheklangan bo’lgani uchun ham quyida amalda behad keng miqyosda qo’llaniladigan haryoqlama (universal) ENO ning tuzilish hamda ishlash asoslari bilan tanishamiz.
ENOning soddalashtirilgan funksional sxemasi 6- rasmda berilgan bo’lib, u quyidagi kismlardan, ya’ni elektron nur trubkasi ENT, kirish kuchlanish bo’lgichi KB, dastlabki kuchaytirgichi- DK, to’xtatish liniyasi TL va chiqish kuchaytirgichi ChK lardan tashkil topgan U o’qi bo’yicha, ya’ni tik og’ish kuchaytirgichi UOK, moslash (sinxronizasiya) bloki MB, yoyish generatori YoG, X o’qi bo’yicha yotiq og’ish kuchaytirgichi XOK va tebranish kengligi abatlagichi (kalibratori) TKA va davomiylik abatlagichi DA lardan tashkil topgan. ENOning bu elementlaridan elektron nur trubkasi ENTning ishlash asoslarini ko’ramiz. ENT ossillografning o’lchash ele-menti hisoblanib, uning yordamida tekshirilayotgan jarayon ko’rinadigan