& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

&Tu`bir ha`m qosιmtalardιn` jazιlιwι
Tu`bir menen qosιmtanιn`, qosιmta menen qosιmtanιn` yamasa so`z dizbeginin` shegaralas sesleri ortasιndag`ι bunday o`zgerisler dawιssιz sesler u`nlesligi nιzamnιn` tiykarιnda boladι.
Bunday jag`daylarda morfologiyalιq printsip tiykarιnda tu`birdin` ha`m qosιmtanιn` pu`tinligi saqlang`an halιnda jazιladι. Bug`an ko`plep mιsallar keltiriwge boladι.
1. so`zdin` aqιrι s yamasa z sesine tamamlansa ha`m og`an sh sesinen baslang`an qosιmta qosιlsa s, z sesleri sh g`a aylanιp aytιlg`anι menen jazιwda ol esapqa alιnbay, tu`biri o`zgerissiz jazιladι. Mιsalι: aytιlιwι- bashshι, dushshι, qushshι, orιshsha; jazιlιwι- basshι, duzshι, qusshι, russha.
2. So`zdin` aqιrι z sesine tamamlansa ha`m og`an s sesinen baslang`an qosιmta qosιlsa, z sesi s g`a aylanιp aytιlg`anι menen jazιwda ol esapqa alιnbay, tu`biri o`zgerissiz jazιladι. Mιsalι: aytιlιwι: -jassa, sesse, qassa, dussιz; jazιlιwι- jazsa, sezse, qazsa, duzsιz.
3. So`zdin` aqιrι n sesine tamamlansa ha`m og`an erinlik b sesinen baslang`an qosιmta yamasa ma`nili so`z qosιlsa onda n sesi erinlik b sesinin` ιn`g`ayιna qaray erinlik m sesine aylanιp aytιladι. Biraq jazιwda ol esapqa alιnbay , tu`biri saqlanιp jazιladι. Mιs: jambadι-janbadι, ko`mbedi-ko`nbedi, isembedi-isenbedi.
4.So`zdin` aqιrι n sesine tamalansa ha`m og`an q, g`, g, seslerine baslang`an qosιmtalar qosιlsa, n sesi n` sesine aylanιp aytιladι. Biraq ol esapqa alιnbay, tu`biri saqlanιp jazιladι. Mιs: aytιlιwι-jon`qa, azan`g`ι, tu`n`gi, so`n`gen; jazιlιwι jon`qa, azang`ι, tu`ngi, so`ngen.
5. So`z dizbeginin` qulιlιsιndag`ι so`zlerdin` shegarasιndag`ι so`zler o`zgerip aytιlg`an aytιlg`an menen ol jazιwda esapqa alιnbaydι. Mιs: aytιlιwι-alg`ashlar, qarag`oy, aqpag`ulaq, ko`gjo`tel, ag`jarqιn; jazιlιwι-ala, qashar, qara qoy, aqpa qulaq, ko`k jo`tel, aq jarqιn.
Tu`birge qosιmta qosιlg`anda tu`birdin` son`g`ι sesi o`zgerip ketedi ha`m ha`m ol jazιwda da esapqa alιnatug`ιn jag`daylar ushιrasadι. Bug`an mιnalar esapqa alιnadι:
1. so`zdin` aqιrι u`nsiz q, k, p dawιssιzlardιn` birene tamalansa ha`m og`an dawιsιlιdan baslang`an qosιmta qosιlsa olar sa`ykes u`nli g`, g, b dawιssιzlarιna aylanadι. Mιs: oraq-orag`ι, taraq-tarag`ι, jaraq-jarag`ι, Terek-teregi, sho`rek-sho`regi, so`k-so`gi, qap-qabι, sap-sabι, ha`rip-ha`ribi, jap-jabι, ha`m t.b.
Ayrιm jag`dayda bul qade saqlanbawι da mu`mkin. Mιs: ga`p-ga`pi, shaq-shaqι, qιrq-qιrqι, nιrq-nιrqι, jarq-jarqιldι, ha`m t.b.
2. so`zdin` aqιrι p dawιssιzιna pitse ha`m og`an ιp, ip qosιmtalarι qosιlsa, p dawιssιzι w dawιssιzιna aylanadι. Mιs: qap-qawιp, sep-sewip, jap-jawιp, kep-kewip,
3. So`zdin` aqιrι qabatlasqan tt, ll, mm, ss, ha`riplerine pitse ha`m olarg`a dawιslιdan baslang`an qosιmta qosιlsa, qabatlasqan ha`riptin` birewi tu`sirilip jazιladι. Mιs: klass-klasι, gramm-gramι, metall-metalι, gripp-gripi, ha`m t.b. Bunday so`zlerdin` izine sa`ykes sonday dawιssιz jalg`anιp, bir qιylι u`sh ses qabatlasιp kelse, olardιn` birewi tu`sirilip jazιladι. Mιs: klass-klassιz, metall-metallar gripp-grippsen`, ha`m t.b.