& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

&Menshikli kospa atlιklardιn imlasi.
Kospa atlιklar da dara atlιklar sιyaklι, galabalιk xam menshikli atlιk bolιp bolinedi. Galabalιk atlιklar ulιumalιk zattι ataydι. Olar kishi xarip penen jazιladι: koy kara, kemir pesh, karabarak, auιl xojalιgι xam t. b.
Menshikli kospa atlιklar adam yamasa bir zattιn menshikli atιn bildiredi. Olar bas xarip penen jazιlιuιnda oz-ara ozgeshelikler bar:
Birikken menshikli atlιklardιn daslepki atlιklardιn daslepki bas xaribi bas xaripten baslanιp jazιladι: Sultanbek, Aysa`nem, Bozatau, Qarao`zek, Mayjap.
Birikpegen kospa atlιklardιn jazιlιuι eki turli boladι.
1. Ma`mlekettin`, respublikanιn` xam onιn jokargι sholkemlerinin atlarι, jokargι sholkemlerdin xurmetli ataklarιnιn xarbirsoz bas xaripten baslanιp jazιladι: QR Joqarg`ι Ken`esi §rezidiumι, QR Ministrler Ken`esi, O`zbekistan qaxarmanι, t. b.
2. Ma`mleketlik xam respubikalιk makeme, kitap, jurnal, xojalιk xam baskalardιn menshikli atlarιnιn tek birinshi sozi bas xaripten aslanιp jazιladι.: QR Ma`deniyat ministrligi, QR Xalιk bilimlendiriu ministrligi, «Qarakalpak qιzι» romanι, «Qιrk qιz» da`stanι t. b.
&Ko`p ma`nili atlιqlar
Atlιk sozler eki, ush yamasa onnan da kop manili bolιp ta keledi. Atlιk sozlerdin kop manililigi en daslepki negizgi maninin tiykarιnda payda boladι. maselen: ayak degen soz ozinin en daslepki negizgi manisinde adamnιn dene mushesin bildiredi.
Mιsalι: ayag`ι ulken sιyganιn kiyedi, ayagι kishi suygenin kiyedi (nakιl). Ayak sozi kp manili bolιp kelgende, sol daslepki manige uksas, dorendi manilerde kollanιladι. Mιsalι:
1. Japtιn ayagι (akιrι). 2. Stoldιn ayagι. 3. Qoydιn ayagι: kulak sozi: 1. Adamnιn kulagι. 2. Beldin kulagι. 3. Salmanιn kulagι, t. b.
Sonday-ak bas, koz atlιk sozleri de kop manili bolιp kollanιladι. Mιsalι: 1. Adamnιn basι, taudιn basι, jιldιn basι, balιnιn basι, t. b. Adamnιn kozi, istin kozi, a`ynektin` kozi, t. b.
Gez kelgen atlιk sozler bir turingde kelgen menen kop manilikti bildire almaydι. Maselen, omonimlik manidegi kop sozler maniliki bildirmeydi. Sebebi, bunday sozlerde bir-birine manilik jakιnlιk anlatιlmaydι. Mιsalι: sabak sozi tomendegi eki manide:
1. Birinshi sabaq – ana tili. 2. Koylek kιrkιnshι sabak penen tigiledi degene gapelrdegi sabak sozleri manileri bir-birine tuuιslas emes, manileri xar turli eki atlιk sozdi bildiredi. Eger bul sozler: 1. Bugingi sabak erte baslandι. 2. biz olarιn islerinen sabak aldιk degen manilerde yamasa tute sabakka baylanιslι dorendi manilerde keletugιn: 1. Qauιnlar sabagιnan uzilip atιr. 2. Almalar sabagιnan tusip uzilip atιr dep kollanatugιn bolsak, onda bul sozler bir tuuιslas jorendi manige iye boladι.
Atlιk sozlerdin kop manililigi kontekst arkalι malim boladι. olardιn manisi soz dizbegi yamasa gaptin ishinde kelgende anιklanadι. Maselen, ana sozi tomendegi dizbeklerde kelgende kop manililikke iye boladι:
1. Tuug`an ana. 2. Ana – Uatan, ana tili, ana-jurt, ana-mektebim, t. b.