& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti
Download 1.82 Mb.
|
Қаракалпак тили китап
Soraw almasιqlarιn kim? ne? qanday? qaysι? qayda? qashan? qansha? Qalay? Neshe? neshinshi? t. `. sιyaqlι so`lerdi bildiredi. Soraw almasιqlarι atlιq, kelbetlik, sanlιq, ra`wishlerdin` ornιna qollanιladι.
Kim? soraw almasιg`ι adamg`a ne? almasιg`ι basqa janlι ha`m jansιz zatlar haqqιndag`ι sorawdι bildiredi. Kim? ne? soraw almasιqlarι adam ha`m zatlardιn` ornιna qollanιlatug`ιn bolg`anlιqtan ko`plik , tartιm , betlik ha`m seplik qosιmtalarι menen tu`rlenedi. Mιs: - Kim ayttι onι? Qashan kelip ketti? - Na`jim sen neshe go`rek sanadιn`? - On tog`ιz - Qa`ne qayda paxta? Soraw almasιqlarιnan kim? ne? qanday, qansha, qaysι, qalay, sιyaqlι tu`rleri o`zlerinin` sorawlιq ma`nisinen uzaqlasιp ga`te gramatikalιq qatnas almasιqlarιnιn` ma`nisin bildirip keledi. Bul jag`dayda soraw almasιqlarι ko`binese qospa ga`ptin` quramιndag`ι jay ga`plerde so`zlerdi o`z-ara baylanιstιradι. Qospa ga`ptin` quramιndag`ι ekinshi jay ga`pte (bas ga`pte) qatnas almasιg`ιna qatnasιqlι so`zler qollanιladι. Mιsalι: Kim islemese, sol jemeydi. Ne eksen`, sonnι orasan`. Ha`kim qayda jumsasa,ol sonda isleydi. 5. Belgilew almasιg`ι. Qandayda bir Betti (adamdι) zat yamasa belgini basqalarιnan ajιratιp, belgilep ko`rsetetug`ιn almasιqlarg`a belgilew almasιg`ι delinedi. Belgilew almasιqlarι ha`r so`zinin` kim, qanday, qaysι, qashan, t. b. soraw almasιqlarι ha`m bir na`rse so`zinin` aldιnan qosιlιp jazιlιw arqalι jasaladι: ha`rkim, ha`rqanday, ha`rqaysι, ha`rqashan, ha`rbir, ha`rna`rse, t.b. Mιs: Xa`rkim o`z isine puxta. Ha`r so`zi atlιq so`zler menen dizbeklesip kelgende, sol so`zlerge birikpey bo`lek jazιladι: ha`r adam, ha`r ku`ni, ha`r jerde, ha`r waqta Belgilew almasιqlarι zatlardι daralap, belgilep ko`rsetiw ushιn qollanιladι. Download 1.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling