Bul mιsallarda birinshi ga`ptegi men almasιg`ι ataw sepliginde kelip baslawιsh,sizin` almasιg`ι iyelik seplikte kelip anιqlawιsh xιzmetin atqarιp kelgen.Ekinshi ga`ptegi bul almasιg`ι anιqlawιsh ,o`zi –baslawιsh ,al u`shinshi ga`ptegi ha`rkimnin` almasιg`ι iyelik sepliginde kelip anιqlawιsh ,o`zine almasιg`ι barιs sepliginde tolιqlawιsh xιzmetin atqaradι.
Geyde a`ne ,mine ,a`nekey,minekey siltew ha`m qa`ne,qa`nekey ,qalay soraw almasιqlarι ga`ptin` ulιwmalιq mazmunιna qatnaslι kiris ag`za xιzmetin atqaradι.Bunday jag`dayda kiris ag`zalar u`tir arqalι bo`linip jazιladι.Mιs:1.a`ne,shardaranιn` u`sti qιz-kelinsheklerge tolιp ketti.(J.S)2.Mine, jan`a-jan`a g`ana ha`r jer-ha`r jerden morιlar tu`tey basladι.
Almasιqlardιn` stillik qollanιlιwι.
So`ylesiwdin` maqseti ha`m mazmunιna qaray almasιqlardιn` pikir alιsιw ta`jiriybesinde qollanιlatug`ιn ornι bar.Mιs:Asqar tog`ιzιnshι klasta oqιydι.Asqar mekteptegi u`lgili oqιwshιlardιn` biri degen ga`plerdi alιp qarayιq.Bunda bir-birine baylanιslι oy-pikir Asqar haqqιnda bolιp otιr,ga`pler sintaksislik jaqtan durιs quralg`an.Degen menen ekewinde de Asqar so`zinin` qaytalanιwιnan usι pikirdin` stillik jaqtan naqolay ekenin sezesen`.Eger Asqar so`zin ekinshi ga`pte ol so`zi menen almastιrsaq,onda qaytalaw sezilmeydi.Pikirdin` ga`pler arqalι an`latιlιwιnda stillik da`llik payda boladι.A`debiy tilde so`ylew ta`jiriybesi usιlay qa`liplesken.
To`mendegi qatarlarg`a na`zer awdarι:
-Anaw ne jay? -Ol mektep. -Ha anaw she?Monshama? -A`ytewirde puxtalaptι-aw sonshama?
Bunda anaw , ne,ol almasιq so`zleri qollanιlg`an.Pikir alιsιw dialog tu`rinde iske asqan,stillik jaqtan almasιqlar oy-pikirdin` beriliw sιpatιna jag`dayιna qaray og`ada durιs qollanιlg`an.Anaw ornιna a`ne,ne ornιna qaysι
,ol ornιna sol,bul tu`rleri payjdalanιlιwιda mu`mkin edi biraq avtor tekstinin` talabι ,stillik jaqtan pikirdin`,ga`plerdin` usιlay qurιlιwιn,onda sol almasιq so`zlerdin` usιlayιnsha qollanιlιwιn talap etedi.
Do'stlaringiz bilan baham: |