& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Iyesiz ga`ptin` bayanlawιshι , ko`binese to`mendegi so`zlerden boladι:
1. –ιw,-iw,-w, -maq, -mek qosιmtalι ha`reket atι feyiline kerek, mu`mkin, lazιm, da`rkar. T.b. modal so`zlerdin` dizbeklesip keliwi arqalι bildiriledi: g`awashalardι tez-tez suwg`arιp turιw kerek. Og`an tezden ja`rdem bermek kerek.
2.qospa feyil tu`rindegi tilek meyilden boladι. Bug`an Seylxannιn` otιrg`ιsι kelmedi. Ko`shenin` shetine shekem ju`rip qaytqιm keledi.
3. barιs sepligindegi ha`reket atι feyiline tuwra keledi, bolmaydι ko`mekshi feyillerinin` dizbeklesiwi arqalι bildiriledi. Mιs: menin` de irkiliwime tuwra keledi. G`awashalardι uyag`a 2-3 tupten artιq qoyιwg`a bolmaydι.
4. –ιp, ip, -p qosιmtalι hal feyil ha`m bolmaydι komekshi feyilinin` dizbeklesiwinen boladι. bulzatlardι qozg`ap bolmaydι. Onι so`zden utιp bolmaydι. Aydι etek penen jawιp bolmaydι
Ataw ga`p
Ataw ga`pler belgili zat yamasa qublιstιn` orιn ha`m waqιttιn` ha`zirgi waqιtqa qatanaslι atalιwιn bildiredi. Olardιn` is-ha`reketi tuwralι aytιlmaydι. Mιs: 1. 1943-jιl. 2.qιs . qaqaman suwιq 3. Tu`n. juk mashinasι tuwrι qalag`a qaray jol aldι. 4. Dekabr. Suwιq kem-kem ha`wij alιp atιrιptι. Bul ga`plerdegi qara ha`rip penen jazιlg`anlar –ataw ga`p. bulardan heshqanday is ha`reket an`latιlmaydι. Bular tekste tek jay so`z retinde aytιlmaydι. Olardan zat yamasa ta`biyat ha`diyselerinin` atamasιn xabarlaw arqalι ga`plik ma`ni an`latιladι. Bulardag`ι pikir tιyanaqlιg`ι intonatsiya arqalι bildiriledi.
Ataw ga`plerdin` keynine noqat yamasa u`ndew belgisi qoyιlιp jazιladι.
Bas ag`zasι atawιsh so`zden bolg`an bir bas ag`zalι ga`ptin` tu`ri ataw ga`p dep ataladι.
Ataw ga`pler du`zlisi jag`ιnan dara so`z yamasa tu`sindiriwshi ag`zalarιna iye bolιp ken`eyip te keledi. Ba`ha`r. Jayιlιp jatιrg`an ken` jazιq dala. Jer betin ko`k lipasqa bo`lep, ta`biyatqa jasιl ton kiydirgen qutlι ba`ha`r.
Ataw ga`pler ko`binese ko`rkem shιg`armalarda , gazeta jurnal ocherklerde qollanιladι. Mιs: Altιn gu`z. Tu`n. Terim waqtι.
Ataw ga`pler ma`nisi jag`ιnan waqιt, orιn, ta`biyat ha`diyseleri ha`m t.b sιyaqlι zatlardιn` atlarιn bildiredi.
Mιs: Ba`ha`r. Shigit egisi u`lken tayarlιqlar menen baslanιp, tez ku`n ishinde tamam boldι. Gu`z. Atιzdag`ι eginler pisip qιrmang`a bereket darιwg`a qaradι. Yanvar ayι. Jer betinde ag`arιp qar jatιr. «Tentek» arnanιn` boyι. G`azday qatarlasqan balιqshιlardιn` qosι. Ayqantaylardιn` qosι basqalarg`a qarag`anda payιzlιlaw. Tallιq da`riyasιnιn` eki boyι pιshιq murnι batpastay nuw qarag`ay qamιslιq.