& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Irkilis belgilerinin` qabatlas


Download 1.82 Mb.
bet225/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Irkilis belgilerinin` qabatlasιp keletug`ιn orιnlarι
Irkilis belgilerinin` ayιrιmlarι qabatlasqan halda jumsaladι. Bir qιylι irkilis belgisinin` qabatlasιp keliwide(!!!), ha`r qιylι irkilis belgilerinin` qabatlasιp keliwide (?!) mu`mkin. Sorawlιq yamasa u`ndewlik ma`nisti ku`sheytiw maqsetinde soraw yamasa u`ndew belgisinin` ekew-u`shewi qabatlastιrιlιp qoyιladι. Mιsalι:-Tur ornιn`nan!!! Usla deymen ananι!!-degen Ayto`renin` dawιsιnan go`re tayag`ι u`stem ekenin Qoblan endi sezdi. Mιnaw qashan keldi???
Sorawlιq ma`ninin` u`stine u`ndewlik ma`ni qosιlιp turg`anιn an`latιw ushιn soraw ha`m u`ndew belgileri qabatlasιp keledi. Mιsalι:-Janιm-aw, meni bilmeydi deysen` be?! Biraq sιr aldιrιwg`a bola ma?!
Sonday-aq soraw belgisi u`ndew belgisi tιrnaqsha sιzιqshalar menen ko`p noqat qabatlasιp keledi. U`tir menen yamasa noqatlι u`tir menen sιzιqsha, dawιs yamasa tιrnaqsha menen basqa irkilis belgileri qabatlasιp kele aladι. Mιsalι: Erten` ne qιladι? Arg`ι ku`ni?...Bir ku`n emes-udayιna sol jerde bolg`an son` an`sat pa? B\a`lkim, daw-ja`njeldin` basι o`zi shιg`ar?...Jigit ju`regi misli aqtarιlg`an ten`iz!...Ketemen apa, bul jer dep ketpesem bolmaydι, apa, -dep endi sιbιrlιg`a ko`shti.
& Zag`ara
Zag`ara juueri unιnan tayarlanadι. Juueri ung`a qaynagan suu quyιp qarιydι.
Suuιtιlιp qoyιladι. 30 gradus ιssιlιqta biyday unιnan salιp qaytadan qarιladι. Bunι qarιu deydi. A`lbette, ashιqtι salιudι esten shιg`armau kerek. Ashιg`annan keyin jabιladι. Zag`aranιn` zuualasι oqlausιz qol menen qalιn` etip jauιlιp, ortasιna barmaq penen oyιq islenedi.
Zag`arag`a qaynatιlg`an qauιn, palauqabaq, asqabaq, geshir salιp jabιyg`a da boladι. Olar qamιr menen qosιp qarιladι. Zuuala islenip atιrg`an uaqιtta quuιrιlg`an gunjini ustine sebip jiberesiz, zag`ara og`ada ishteyli boladι. Zag`ara ushιn bir kilogramm juueri ung`a eki stokan suu 25 gramm ashιtqι, eki qasιq duz, urpa ushιn bir stokan biyday unι qollanιladι («E. Q.»).
& Qarakalpak auιllarι
Burιng`ι Qarakalpak auιllarιnιn` qιsta jasag`an jeri qιslau dep ataladι. Qιslaular qamιstan, jιn`g`ιldan, shen`gelden islenedi. Olardιn` tubi jerge ko`milip, ortasιnan qιspaq buuιladι. Bul qoralar bir qon`sι mene ekinshi qon`sιnιn` qoralarι bir-birine tutastιrιlιp ulken qora qιlιnadι. Onday qora ken` ko`lemdi o`z ishine aladι. Olar ko`she-ko`she boladι. bunday qalιn` qonιslasqan auιldι «Ir guren` auιl» dep ataydι.
Qιslauda qoralardιn` ishine qara uyler tigilgen. Qιs aylarι auιl adamlarι usι uylerdin` ishinde o`mir keshirgen. Qιstιn` qattι ayazlι keshelerinde qara uydin` ortasιndag`ι oshaqqa ot jag`ιlg`an. Qattι ayaz kunleri balalar kuni menen sol oshaqtιn` do`gereginde boladι. tun bolg`anda jatar uaqta uy ishinin` xa`mmesi bir ko`rpege tιg`ιladι. Adamnιn` demi menen jatqan ko`rpenin` ernegi qιrau qatadι. Jas balalardιn` kiyimi tek g`ana bir ko`ylekten ibarat boladι. Tunde ko`rpede jatqanda ko`yleklerin sheship jatadι.
Azanda balalar jalan`ash etine suuιq ko`ylekti kiyiuine jetkerip, apasιna:
- Apa, ko`ylegimdi jιltιp ber, - dep dasιulaydι. Miyirimli ana balasιnιn` ko`ylegin janιp turg`an ottιn` jalιnιna qopsalay jιlιtιp, balasιna kiygizedi.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling