& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet195/231
Sana11.01.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1087998
1   ...   191   192   193   194   195   196   197   198   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Stilistika haqqιnda tu`sinik.
Stilistika termini grektin` stylos (jazιw quralι) degen so`zinen alιng`an. Stilistika til biliminin` bir tarawι bolιp, ol oy-pikirdi anιq ha`m da`l beriw ushιn qollanιladι.
Onda, tiykarιnan, ha`r tu`rli stiller, tildin` za`ru`rli qurallarι ha`m so`ylew ma`deniyatιn jaqsιlaw jollarι u`yreniledi. Stilistika so`zi ha`zirgi waqιtta ilimde a`debiy til stilistikasι ha`m ko`rkem a`debiyat stilistikasι bolιp eki tu`rli ma`nide qollanιladι. Olardιn` birinshisi -a`debiy tildin` jazba ha`m awιz eki formalarιnιn` stilistikalιq sistemalarιn u`yretedi. Ekinshisinde –ko`rkem a`debiy shιg`armalardιn` jazιwshιlardιn` ha`m a`debiy ag`ιmlardιn` stillik o`zgeshelikleri u`yreniledi.
A`debiy tildin` ha`r tu`rli stillerinin` jιyιntιg`ιn u`yretetug`ιn ilimge til stilistikasι dep ataladι.
Stilist`ikanιn` a`debiy til normaklarιn sheber, orιnlι paydalana biliwge u`yretetug`ιn tu`rine a`meliy stilistika dep ataladι.
Stilistika milliy a`dediy tildin` qa`liplesken normativlik fonetika, leksika ha`m grammatikalιq nιzamlarιna tiykarlanadι, onιn` orfografiyalιq normalarιn saqlaydι. Demek stilistika awιz eki so`ylew ha`m jazba a`debiy tilde oydιn` tolιq, tu`sinikli ha`m o`tkir bolιwι ushιn tildin` leksikalιq, fonetikalιq ha`m grammatikalιq normalarιn durιs paydalana biliw, sheber qollanιw a`dislerin u`yretedi.
Til biliminde stilistika menen bir qatarda, stil so`zi de qollanιladι. Stil-a`debiy tildin` normalarι tiykarιnda sheber ta`sirli so`ylep ha`m jaza biliw a`dislerinin` jιyιntιg`ι degen ug`ιmdι bildiredi.
Stil so`zi ha`zirgi waqιtta ju`da` ken` qollanιladι. Sbebi turmιs talap etken ha`mme na`rsenin` o`z tili bar. a`sirese stil ko`rkem so`z sheberligine, jazιwshιlarg`a, jeke adamlarg`a, oratorlarg`a t.b. boladι. Mιs: Jazιwshιnιn` yamasa so`ylewshinin` o`z oyιn tu`sinikli, o`tkir etip beriw ushιn a`debiy tildin` materiallarιn durιs qollawι , ha`r bir qollang`an so`zinin` yamasa so`z dizbeklerinin` o`tkir tu`sinikliligi arqalshι onιn` sheberligi, stillik o`zgesheligi ma`lim boladι.
A`debiy til normalarιn durιs, orιnlι, sheber, paydalana biletug`ιn adamdι stilist dep ataydι. Stilist tildin` barlιq normalarιn durιs qollanιw, arqalι so`ylew ha`m jazιw ma`deniyatι jag`ιnan jetilisken boladι.
Stildin` tu`rleri ko`p. Olardιn` til materiallarιn` ha`r tu`rli janarιna ha`m turmιsta qollanιw o`zgesheliklerine qaray bir neshe tu`rlerin ko`rsetiwge boladι.
Ma`selen, tιmsallar stili, ko`rkem a`debiyat stili, kitabiy stil, prozalιq stil, janιrlιq stil, jeke adam stili, oratorlar stili, awιz eki so`ylew stili, is stili ha`m t.b. bul ko`rsetilgen stillerdin` ha`mmeside a`debiy tildin` qa`liplesken, turaqlι normalarι tiykarιnda onιn` materiallarιn orιnlι, durιs paydalanadι.
Stilistika—grektin’ stilos (jaziw qurali) degen so’zinen aling’an. Stilistika til biliminin’ bir tarawi bolip, ol oy pikirdi aniq ha’m da’l beriw ushin qollaniladi. A’dette, stilistika so’ylew ma’deyatinin’ tiykari bolg’an eki jag’daydi ko’zde tutadi. Olar til stili ha’m so’ylew stilinen ibarat.
Til stili tildin’ stillik quramg’a, grammatikag’a baylanisli stillik qurallardin’ duris qollaniliwin talap etedi. Al so’ylew stili bolsa oy-pikirdin’ maqsetine qaray onin’ qollaniliwi boyinsha so’zlerdin’ tu’rlerine xizmeti jag’inan beyimlasiw, say keliw jag’dalarin u’yretedi. A’debiy til stili usi eki bag’dardi da o’z ishine aladi



Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   191   192   193   194   195   196   197   198   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling