£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

Umumturkiston musulmonlari vakillarining II Qurultoyi o’lka xalqlari xayotida 

muhim rol o’ynadi. Unda 500 nafar vakillar ishtirok etdi. Qurultoyda tarkibi 12 kishilik 

Turkiston o’lka Qo’mitasi, 24 kishilik “Mahkamai Sharik” (parlament) tashkil 

etildi. Qurultoyning maxsus qarorida ularning Rossiya davlati konstitutsiyasiga 

muvofiq keladigan shariat qonunlari asosida faoliyat yuritishi ta’kidlangan edi. 

Qurultoyda “Sho’roi Islomiya”, “Sho’roi Ulamo”, “Turon”, “Ittihod” va shu kabi 

boshqa mahalliy milliy tashkilotlarni birlashtirib, ular negizida yagona “Ittifoqi 

Muslimin” (“Musulmonlar Ittifoqi”) siyosiy partiyasini tuzish g’oyasi ilgari surildi. 

Qurultoyda M. Behbudiy otashin nutq so’zlab, hammani birlikka, jipslashishga da’vat 

etgandi. “Ulug’ Turkiston” gazetasi qurultoy ruhini aks ettirib, Turkistonning o’z ichki 

ishlarini mustaqil hal etishga qodir bo’lgan o’lkaning mahalliy va milliy muxtoriyatini 

tuzish g’oyasini asosiy o’ringa qo’ygan edi. 

Shunday qilib, Turkistonning ilg’or ziyolilari milliy istiqlolga erishish yo’lida 

o’lkadagi barcha sog’lom, vatanparvar kuchlarni birlashib, jipslashib harakat qilishga 

da’vat etgandilar. Biroq, afsuski, Turkistonda ayricha faoliyat yuritgan, o’z nafsoniyatiga 

berilgan hamda muxolifatchilik ustivor bo’lgan ayrim mahalliy, milliy tashkilotlar 

mana shu yuzaga kelgan  imkoniyatlardan foydalana olmadilar. Bu esa, shubhasiz, 

vaziyatni ustamonlik bilan o’z izmiga burib yuborishga intilayotgan bolsheviklarga qo’l 

keldi. 

---

 

201