0 ‘ tgan zanion natijali fe’ li & Л* m ozi-ye naqli
Download 21.2 Kb.
|
|
III shaxs JjJjj «xj dide budand - ko‘rgan edilar
238 www.ziyouz.com kutubxonasi 0 * ß zendegi kardan - (yashamoq) qo‘ shma fe’ lining tuslanishi Jji* I shaxs ^ ß zendegi karde budam -yashagan edim II shaxs ß j zendegi karde budi - yashagan eding III shaxs ¿л >*ß zendegi karde bud - yashagan edi I shaxs ^ ß j zendegi karde budim - yashagan edik II shaxs Ф я ^ ß zendegi karde budid - yashagan edingiz III shaxs zendegi karde budand - yashagan edilar Uzoq o ‘tgan zamon fe’ lida urg4u ikkita bo‘ lib, birinchi asosiy urg‘u sifatdoshning oxirgi bo‘g‘ iniga va ikkinchi kuchsiz urg‘u shaxs-son qo‘ shimchalariga tushadi. Masalan: «AP dide budam dide budi Qo‘ shma fe’ llarda esa uch so‘zning har birining o ‘z mustaqil urg'usi bo‘ ladi. Masalan: **ß < ß ^ j zendegi karde ^ ß < ß ± j zendegi karde budam budi Uzoq o ‘ tgan zamon fe’lining bo‘ lishsiz shakli fe’ lning sifatdosh qismiga <> - na inkor yuklamasini qo ‘ shish orqali hosil qilinadi. Uzoq o ‘tgan zamon fe’ lining bo‘ lishsiz shaklida asosiy urg‘ u na inkor yuklamasiga ko‘ chadi. Masalan: .<4* »Auj jliuj I j ù*1 1 > man in fiim ro pishtar nadide budam — Men bu filmni avval ko‘ rmagan edim. .Aiijj nakarde budand - Ilgari ular bu uyda yashamagan edilar. .АЯ b u d - Otam bu kitobni Erondan olib kelgan edi. .Ал »ajäJj о-* j l j 1 и az man xeyli ranjide bud - U mendan juda xafabo‘ lgan edi. Uzoq o ‘tgan zamon fe’ li, bundan tashqari, o ‘ tgan zamonda boshlangan ikki ish-harakatdan biri oldinroq bo‘lib o ‘ tganligini ko‘ rsatadi. Bu holda uzoq o ‘ tgan zamon fe’ lidan anglashilgan ish- harakat ikkinchi ish-harakat boshlanishiga qadar amalga oshgan bo‘ ladi. Masalan: 239 www.ziyouz.com kutubxonasi .jjj ftj-i jU.1 aj <> a£ vaqti-ke man be doneshkade omadam dars o g ‘oz sh o 'd e bud - Men fakultetga kelganimda, dars boshlangan edi. . j - i i j j o j J j j l j m i U j j I j a a j ¿ j j s L w m a j L a a & mo uqeike mo b e forudgoh rasidim m o ‘soferin be havopeymo savor s h o ‘de budand - Biz aeroportga yetib kelganimizda, yo‘ lovchilar samolyotga chiqib o ‘ tirgan edilar. Uzoq o ‘ tgan zamon fe’ li ¿**-1 as/bog‘ Iamasini qabul qilib kelishi ham mumkin. Bunda j->_# budan ko‘ makchi fe’ li o ‘ tgan zamon sifatdosh shakliga kirib, shaxs-son ma’ nolari bog‘ lama orqali ifoda etiladi. Uzoq o ‘ tgan zamon fe’ lining bu shakli uzoq o ‘ tgan zamonda bajarilgan ish-harakatning so‘ zlovchiga avvaldan ma’ lum bo‘ lmay, keyinchalik bilinganligini, biror vosita orqali ma’ lum bo‘ lganligini anglatadi. Masalan: .CuJ ji > ji j'moz man ranjide bude ast — U mendan xafa Download 21.2 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|