0 ‘ tgan zanion natijali fe’ li & Л* m ozi-ye naqli

Fe’ lning majhul nisbati o ‘ zining tuzilishi jihatidan qo‘ shma fe’ l
shakliga ega bo‘ lib, yetakchi fe’ l va sho'dan kokmakchi fe’ lidan
tashkil topadi. Majhul nisbatda fe’ l tarkibidagi yetakchi fe’ l hamma
zamon va shaxslarda o*tgan zamon sifatdoshi shaklida va ko‘ makchi
fe’ l sho 'danesa tegishli zamon va shaxslarda keladi.
Fe’ lning majhul shakli faqat o ‘ timli fe’ Uardangina hosil qilinadi.
Masalan:
ÿ naveshtan - yozmoq
. j-i Alijj naveshte sho ‘d - yozildi
.i i Alijj maqole naveshte sho ‘d - Maqola yozildi.
ferestodan - yubormoq
ferestode sho ‘d - yuborildi
.i i a-U поте feresto d e sho ‘d - Xat yuborildi.
Majhul nisbatdagi fe’llar aniq nisbatdagi fe’ llarga xos bo ‘ lgan
hamma zamon va mayllarda ishlatilishi mumkin. Masalan:
.jj-S ^ aJUL» maqole naveshte mishavad — Maqola yozilyapti,
yoziladi. (hozirgi-kelasi zamon fe’ li).
¡¿л A iiji a!Uu maqole naveshte misho ‘d- Maqola yozilardi ( o ‘ tgan
zamon davom fe’ li).
*i maqole naveshte sho'de ast- Maqola yozilgan
(dir). (o‘ tgan zamon natijali fe’ li).
.jjj Abiji a)Uu maqole naveshte sho ‘de bud - Maqola yozilgan edi
(uzoq o ‘ tgan zamon fe’li).
.д-i да!jâ. aJIL# maqole naveshte x o hadsho ‘d - Maqola yoziladi,
yozilajak. (aniq kelasi zamon fe’ li).
Majhul nisbatdagi fe’lning b o ‘ lishsiz shakli ko‘ makchi fe’ l
sho'dan oldiga иа-inkor yuklamasini qo‘ shish orqali hosil
qilinadi. Masalan:
.iü jà a*U поте ferestode nasho ‘d - Xat yuborilmadi.
271
www.ziyouz.com kutubxonas

Fe’ lning orttirma nisbati /^ 7 - e ejbor
Fe’ lning orttirma nisbati fe’lning hozirgi zamon negiziga j-^' -
ondan yo - onidan qo‘ shimchalarini qo‘ shish orqali yasaladi.
Masalan:
Fe’lning noaniq shakli Hozirgi zamon negizi Orttirma nisbat
ü^jj^yem oq jj± yegizmoq ¿ A h jy etm o q u - j ¿ A ^ '— j yetkazmoq
Fors tilida orttirma nisbat ham o ‘ timli va ham o ‘ timsiz fe’ llardan
yasalishi mumkin.
1 . 0 ‘ timsiz fe’ Uardan o‘ tim!i ma’noga ega bo ‘ lgan fe’ l hosil qili-
nadi. Masalan:
6 A h j -y e tm o q (o‘ timsiz) o ^ j - y e t k a z m o q (o‘ timli)
¿ i ^ - o ‘tmoq(o‘ timsiz) ¿Ah 1 j & - o ‘tkazmoq (o ‘timli)
Bunday o ‘timli ma’ nodagi fe’ llar odatda ' j ro ko‘ makchisi olgan
vositasiz to‘ ldiruvchini talab qiladi. Masalan:
.f AjUnj j\ aj Ijj ^La> salom-e to ‘ro be u rasondam — Sening salomingni
unga yetkazdim
A j l j j i ^_jLjS ¿ a j ! j ä . Li I j J A äj j j j ¿-« man ruz-e ta ’tilro bo xondan-e
ketob go'zarondam - Men dam olish kunini kitob o ‘ qish bilan
o 4 tkazdim.
277
www.ziyouz.com kutubxonasi
2 . 0 ‘ timli fe’ llardan esa yana o ‘ timli fe’ l hosil qilish bilan birga,
ish-harakatni boshqa subyektga bajartirish, majbur qilish kabi ma’-