0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik
XV11-XVLL1 asrlarda 0 ‘rta Osiyo xonliklari
Download 248 Kb. Pdf ko'rish
|
8-sinf-O\'zbekiston tarixi-2019
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kohna-Urgaiich UrgancJn
- Chorjo у ) Juzgua (Fayznbod ), Q u a d tv. Andxud
- MASSHТА8 1:7 ООО 000
51
XV11-XVLL1 asrlarda 0 ‘rta Osiyo xonliklari B a fx a s h к о 7/ Qorako V „Turkiston \ ) , IT О S H К t V ;k Ч Ш \ Лггх 5 \ Г^-У^СЛйяйр#г/ ] ('S/irm^eni)'7^ li t К I I , гфнкЕКт;.^^п|ад^йй' Q o 'n x 'iro t» Ko'hna-Urgaiich UrgancJn& , Д ХР/ЛЙ H u zo ra sp .'QASir(JAK--sf JjffX, YORKENT- V v О , /STvM ARtJX’VPA AtBUXORO ' V i „ -Vu’rfliforf, ^ Karkt / j Usot ГШо1 Chorjo у' ) Juzgua (Fayznbod), Q u a d tv. Andxud Qazvin I Rahul ^HIROT ейaji-A'eЛ /г. [SFAHON XVII asr bosmda Imomqulixon zamonida davlatlar chegaralari XVIII asr oxinda Shohmurod davrida davlatlar chegaralari XVIII asrda kichik rnustaqil mulklarning hekliklarining tax min iy chegaralari MASSHТА8 1:7 ООО 000 Shunday qilib, 1756-yili Buxoroda hokimiyat tepasiga yangi sulola - mang'itlar sulolasi keldi. Sulola davlatni 1920-yilgacha idora qildi. 1756-yildan boshlab Buxoro xonligi endilikda Buxoro amirligi deb ataladigan bo‘ldi. Markaziy Amir Muhammad Rahim mamlakatda o'zining okil mutlaq hokimiyatini o'rnatish hamda ichki bosh- mustahkamlash boshdoqlikni tugatish siyosatini yuritdi. Bu siyo- satdan ko‘zlangan maqsad - davlatni markazlash- tirish edi. Muhammad Rahim maqsadini ro‘yobga chiqarishga qat’iy kirishdi. Mustaqillikni da’vo etib yurgan Miyonqol, Nurota, Qo'bodiyon, Boysun, Shahrisabz hamda Urgut viloyatlarini to ‘rt yil davomida bo‘ysundirdi. Ayni paytda, markaziy hokimiyatga bo‘ysunmaslikka urinayotgan qabilalarni yashab turgan joyidan ko'chirtirib yuborish amaliyotini ham qoMladi. Muhammad Rahim vafotidan so‘ng uning Doniyolbiy otaliq va amakisi Doniyolbiy otaliq hokimiyatni o‘z Am.r Shohmurod qo4iga oldi (1758-1785). U qo‘shinni mustahkamlashga, unga tayanib ish ko‘rishga harakat qildi. Barcha mang‘it beklariga katta yer-mulkni tanho qilib berdi. Xalqdan olina- digan soliqlarni ko'pavtirdi. Bundan norozi xalq qo‘zg‘olon ko‘tarar, Doniyolbiy esa ularni bostirishga ulgurmasdi. Uning davrida Balx, Hisor, Ko‘lob, 0 ‘ratepa viloyatlarining mustaqillikka intilishlari ku- chaydi. Katta yer egalarining o‘zboshimchaligi haddan oshdi. Doni yolbiy shunday sharoitda taxtni o‘g‘li Shohmurodga (1785-1800) topshirdi. Shohmurod darveshona hayot kcchirar, shayx maslahati bilan bozorda yuk tashuvchilik qilardi. Keyin esa pichoqqa qin yasab sotib, shu orqali ro‘zg‘or tebratdi. Shohmurod faoliyatida ommaga ta yanib ish tutdi. Adolat tamoyillariga qattiq amal qildi. Shu jihatlari bilan xalq orasida katta obro‘ qozongan edi. Amir Shohmurod yoshligidan xudojo‘y, porso (pokiza) bo!lib o‘sdi. Madrasani bitirib, darveshlik jamoasi targ‘ibotchisidan biriga aylandi. Xalq uni hurmat bilan „amiri ma’sum" (begunoh amir) deb atadi. Amir Shohmurod islohotlar o‘tkazib, davlatni mustahkamlashga erishdi. U mamlakat hayotida savdogar va hunarmand qatlamining 53 qanchalik ahamiyatga egaligini to‘g‘ri baholay oldi. Shuning uchun ham savdo va hunarmandchilikning o‘sishi uchvm barcha zarur sharoit- larni ta’minlab berdi. Xususan, Buxoro aholisiga Tarxon yorlig‘i yozib berdi. Unga ko‘ra, aholi savdo daromadidan to‘laydigan boj solig4idan ozod etildi. Hunarmandlardan pul yig‘ish, ularni majburiy mehnatga jalb etish taqiqlandi. Asosiy soliq - xiroj miqdori kamaytirildi. Shuningdek, urush kelib chiqqanida qo‘shinning xarajati uchun ju l deb ataluvchi yangi soliq joriy etildi. Zarafshon vodiysida, Amudaryo va Qashqadaryo vohalarida sug‘orish tizimlarini qayta tiklatdi. Ay- ni paytda markaziy hokimiyatga bo‘ysunishni istamagan viloyat ho- kimlariga qarshi shiddatli kurash olib bordi. Rais (muhtasib) va qozi askar (harbiy sud) mansablarining nufuzini yanada orttirdi. Mamlakat iqtisodini yo‘lga qo‘yishda Shohmurod o ‘tkazgan pul islohoti ham muhim ahamiyat kasb etdi. Ashtarxoniylar davrida zarb qilingan taugalarda kumush miqdori kamaytirib yuborilgan edi. Islohotga ko‘ra, sof kumush tanga muomalaga kiritildi. Shuningdek, kimda kumush bo4 Isa, zarbxonaga kelib undan pul zarb ettirib olishiga ruxsat etildi. Bu kumush chayqovchiligining oldini oldi. Shohmurod joriy qilgan qonun bo‘yicha kim mol-mulkka xiyonat qilsa, jamiyatdagi martabasidan qat’i nazar qattiq jazoga tortilardi. Bu xalq manfaatlariga qarshi qilinadigan tajovuzlarning oldini oldi. yuksak baho bergan mashhur olim Ahi 5gan edi: „ U amirlik qalamini kam- b a g ‘allik kiyimi bilan bezadi. Jahon bog'idan dushmanlik va yo- monlikni tomiri bilan sug'urib tashladi va adolat nihollarini o ‘tqazdi“. Ш * 1756-yil - ashtarxoniylar hukmronligi to‘la barham topdi. Hokimi- yat mang‘itlar sulolasi qo‘liga o‘tdi. 1. Buxoioning Eronga qaram davlatga aylanib qolishining sabablarini qayd eting. 2. Nima uchun Xiva xonligi Buxoroga yordam bera olmadi? 3. Buxoroning taslim bo‘lishi to‘g‘risidagi Buxoro-Eron shartnoma- sining mazmunini so‘zlab bering. 4. Buxoroda mang'itlar sulolasi hokimiyatining o'rnatilishiga qanday omillar yordam berdi? 5. Amir Shohmurodning davlatchilikni mustahkamlash borasida amalga oshirgan ishlari ahamiyati haqida nimalarni bilib oldingiz? 54 ^ 2 ^ 0 ‘zbekiston qonunlariga ko‘ra, majburiy mehnat qaysi hollarda qo‘llaniladi? Download 248 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling