0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. Sultonov ekologiya va atrof-muhitni


ta b iiy   r e su r sla r d a n   fo y d a la n is h ,  c h iq in d ila r n i  j o y la s h t ir is h


Download 3.71 Kb.
Pdf ko'rish
bet22/27
Sana02.02.2018
Hajmi3.71 Kb.
#25787
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   27

ta b iiy   r e su r sla r d a n   fo y d a la n is h ,  c h iq in d ila r n i  j o y la s h t ir is h , 
ch iq in d ila rn i jo y la sh tir ish   lim itlarin i  b elg ila sh .
•   E k o lo g iik   t a ’lim -tarb iya  tizim in i  yaratish   va  u n in g   a m a l 
q ilish in i  t a ’m in la sh .
•   T a b ia td a n  m axsus tartibd a fo y d a la n ila d ig a n  h u d u d la rn in g  
c h eg a r a la r in i  va  x o ‘ja lik   fa o liy a ti  rejim larin i  tasd iq lash .
•   T a b ia t n i  m u h o fa z a   q ilis h   va   t a b ia t d a n   f o y d a l a n i s h  
so h a sid a   d a v la tla ra r o   m u n o sa b a tla r n i  rivojlantirish.
0 ‘ z b e k i s t o n   R e s p u b l i k a s i   T a b i a t n i   n t t i h o f a z a   q i l i s h   d a v l a t  
q o ‘ m i t a s i  
0 ‘zb ek isto n   R esp u b lik a si  O liy  K e n g a sh ig a   b o 'y s u n a d i 
h a m d a   v a z ir lik la r ,  D a v la t   q o ‘m ita la r i,  id o ra la r ,  k o r x o n a la r , 
m u a s s a s a la r   v a   t a s h k ilo t la r ,  s h u n in g d e k ,  a y r im   s h a x s la r  
to m o n id a n   yer,  yer  osti  b o y lik la ri,  su v ,  o ‘rm on ,  h a y v o n o t  va 
o ‘sim lik la r d u n y o sid a n , atm o sfera  h a v o sid a n   fo yd alan ish  h a m d a  
u larn i  m u h o fa z a   q ilish g a   d o ir  q o n u n la r g a   rioya  etilish i  u stid a n  
d a v la t  n a zo ra tin i  a m a lg a   osh irad i.  S h u n d a y   q ilib ,  0 ‘zb e k isto n  
R e s p u b l i k a s i   t a b ia t n i  m u h o f a z a   q ilis h   D a v l a t   q o ‘m it a s i 
0 ‘zb ek isto n  h u d u d id a  fa o liy a t k o ‘rsa ta d ig a n  barcha ta sh k ilo tla r  
u stid a n   ish   k o ‘ru vch i  organ   b o ‘lib ,  ta b ia tn i  m u h o fa z a   q ilish   va 
r e s u r s la r d a n   s a m a r a ii  f o y d a la n is h   b o ‘y ic h a   t a r m o q la r a r o  
b o s h q a r u v   v a   d a v la t   n a z o r a t in i  a m a lg a   o s h ir a d i.  U   o ‘z 
fu n k siy a sin i m a h a lliy  b osh q aru v  o rg a n la r ig a  b o g ‘liq  b o ‘lm a g a n  
h o ld a   b a ja r a d i  v a   ta b ia t d a n   o q i l o n a   f o y d a la n is h ,  t a b ia t n i 
m u h o fa z a   q ilish ,  ish lab   ch iq a rish   k o rx o n a la r i  h o la ti  va  ta b iiy  
resurslarni  h im o y a  qilish  b o ‘yicha  texn ik  va iq tisod iy m a sa la la m i 
hal  etish g a   k o ‘m a k la sh a d i.  0 ‘z b e k isto n   R esp u b lik a si  T a b ia tn i 
m u h o fa z a   q ilish   d a v la t  q o ‘m ita s in in g   v a k o la tla r i,  0 ‘z b e k isto n  
O liy  K e n g a sh i  to m o n id a n  ta sd iq la n g a n   n iz o m  b ilan  b e lg ila n a d i.
0 ‘zb e k isto n   R esp u b lik a si  T a b ia tn i  m u h o fa z a   q ilish   d a v la t 
q o ‘m ita si  o ‘z  v a k o la tla r i  d o ira sid a   q a b u l  q ilgan   q arorlar d a v la t 
id o ra la r i,  k o r x o n a la r ,  m u a ssa sa la r,  ta sh k ilo tla r   va  fu q a r o la r  
u ch u n   m ajb u riy  h iso b la n a d i.
www.ziyouz.com kutubxonasi

D a v la t  h o k im iy a ti  va  b o sh q a ru v   m a h a lliy   id o ra la ri  ta b ia tn i 
m u h o fa z a   q ilish   b o 'y ic h a   q u y id a g i  v a k o la tla r g a   ega:
•   o ‘z  h u d u d id a   t a b ia t n i  m u h o f a z a   q i l i s h n i n g   a s o s i y  
y o 'n a lis h la r in i  b e lg ila s h ,  m in t a q a n in g   e k o lo g iy a   d a s tu r in i 
tasd iq lash ;
•   ta b iiy   resu rslarn i  h is o b g a   o lis h   v a   b a h o la s h ,  e k o lo g ik  
jih atd an   zararli  b o 'lg a n   o b y ek tla r n i  r o 'y x a tg a   olish ;
•   ta b ia tn i m u h o fa z a  q ilish g a  d o ir tad b irlarn i m o d d iy -te x n ik  
to m o n d a n   t a ’m inlash;
•   ta b iiy   resurslardan  fo y d a la n ish  h u q u q in i b eru v ch i, sa n o a t 
va  u y -r o 'z g 'o r   ch iq in d ila rin i  to 'p la s h   y o k i  k o 'm ib   ta sh la sh g a  
r u x sa tn o m a la r n i  b elg ila n g a n   tartib d a  b erish   y o k i  u larni  b e k o r 
qilish;
•   t a b ii y   r e s u r s la r d a n   f o y d a l a n g a n l i k   u c h u n   t o ' l o v l a r  
undirish;
•   ta b ia tn in g   m u h o fa z a   q ilin ish i  u stid a n   n a zo ra t  o 'r n a tish , 
a tr o f-m u h itg a   zarar  y e tk a z a y o tg a n   m a h a lliy   a h a m iy a tg a   m o lik  
o b y e k tla r   fa o liy a tin i  v a q tin c h a   y o k i  b u tu n la y   to 'x ta t is h   y o k i 
q a y ta   ix tiso sla sh tir ish   to 'g 'r isid a   q arorlar  q a b u l  q ilish .
6 . 2 .   T a b i i y   m u h i t n i n g   s i f a t i n i   b e l g i l o v c h i   s t a n d a r t l a r
H o z irg i vaq td a texn ika ta ra q q iy o tin in g  rivojlanish  d arajasiga 
qarab ,  in so n , jo n iv o rla r va o 'sim lik la r n in g  sa lo m a tlig ig a  b e z iy o n  
b o ' l g a n   t a b i i y   m u h it   h o l a t i n i   v a   s i f a t i n i   b e l g i l o v c h i  
m e ’y o r n o m a la r   m a v ju d .  U la r   s o b iq   it tifo q   d a v r id a   is h la b  
ch iq ilg a n  b o 'lib , D a v la t stan d artlari(an d ozalari) -  G O S T s ifa tid a  
h o z i r g a c h a   m u s t a q i l  r e s p u b l i k a l a r d a   h a m   q o ' l l a n i l i b  
k e lin a d i.S o b iq   ittifo q   d a v la tla r id a   is h la t ila y o t g a n   e k o lo g iy a  
stan d artlari  m axsu s  17  so n li  to 'p la m d a   o 'z   ak sin i to p g a n .  U n d a  
k o 'rila y o tg a n  m asalalar m ajm ualariga q arab  a lo h id a  q o 'sh im c h a  
so n la r   b erilgan   va  u larn in g  tu z ilg a n   yili  k o 'rsa tilg a n .  M a s a la n , 
su vn i  m u h o fa z a la sh  va  undan sam araii  fo y d a la n ish   G O S T   17,1,
1.0  0 1 -7 7 ,  « A so siy   ata m a la r  va  tu sh u n ch a la r»   G O S T   1 7 ,1 .3 .0 7 - 
8 2 ,  « S u v   va  su v  h a v z a la r i  s ifa tin i  te k sh ir ish   ta r tib i»   G O S T  
17 .2 .3 .0 1 -7 7 , « A h o li yash a y d ig a n  jo y la rn i  h avo sifatin i  tek sh irish  
t a r t i b i »  
b ir  
m a jm u a d a  
t o ' p l a n g a n .  
M u s t a q i l l i k k a  
er ish g a n im iz d a n   s o 'n g   ular  q a y ta   k o 'rilib   X a lq a ro   m e ’y o rla rg a
www.ziyouz.com kutubxonasi

t e n g la s h tir ilm o q d a .  E k o lo g iy a   s ta n d a r t la r id a ,  ta b iiy   m u h it 
k o m p o n e n t l a r i   ( s u v ,   h a v o ,   t o g '   j i n s l a r i )   v a   i s t e ’m o l 
b u y u m la r id a g i  z a r a r li  m o d d a la m in g   r u x sa t  e tilg a n   c h e g a r a  
m e ’yorlari  ( R E C H M )  ish la b   c h iq ilg a n .  R E C H M   m a ’lu m   vaq t 
d a v o m id a   in so n   va  a tr o f-m u h itg a   t a ’sir  e tg a n d a   h am   zararli 
o q ib a t la r g a   o lib   k e lm a y d ig a n   m o d d a la r   k o n s e n tr a ts iy a s id ir . 
M o d d a la r   k o n s e n tr a t s iy a s i  s ta n d a r td a   k o 'r s a t ilg a n d a n   k a m  
b o 'ls a  sifatli h iso b la n a d i.  U la rd a n  turli m a q sa d la r d a   fo y d a la n ish  
m u m k in .  S ta n d a r t  b o ‘y ic h a   i s t e ’m o l  u c h u n   y a r a m a y d ig a n  
m a ish iy -te x n ik   suv  d e h q o n c h ilik   va  c h o r v a c h ilik d a g i  ta la b la rg a  
j a v o b   b e r is h i  v a   i s h l a t i l i s h i   m u m k i n .  H a v o d a g i   z a r a r l i 
m o d d a la m in g   r u x sa t  e tilg a n   c h e g a r a   m e ’y o r la r i  in s o n n in g  
zararlan gan  m u h itd a  b o 'lis h  d a v o m iy lig ig a  h am  b o g 'liq . S h u n g a 
q a ra b , ja d v a ld a   zararli  m o d d a la m in g   ish  jo y la r id a g i  (R E C H M  
ish ),  sh a h a r  v a   q ish lo q la r d a g i  q isq a   m u d d a tli(R E C H M q )  va 
o 'r ta c h a  su tk alik  (R E C H M s ) m e ’yorilari  2 4 -jad vald a keltirilgan.
2 4 - j a d v a l
H a v o d a g i   z a r a r l i   m o d d a l a m i n g   r u x s a t   e tilg a n  
c h e g a r a v i y   m e ’ y o r l a r i ,  m g /m 3
JVs
M o d d a l a r
(R E C H M   ish)
(R E C H M k)
(R E C H M s)
1
Ammiak
20
0,2
0,04
2
Benzol
5
1,5
0,1
3
Azot (H)oksidi
5
0,085
0,04
4
Oltingugurt  (II)oksidi
10
0,5
0,05
5
Uglerod oksidi
20
5
3
6
Vodorod oksidi
5
0,2
0,2
A h o li  y a s h a y d ig a n   h u d u d la r d a   za r a rli  m o d d a la r   m iq d o r i 
R E C H M   dan  o sh ib   k e tm a slig i  u ch un   sa n o a t  k o r x o n a la r in in g  
ch iq in d i ch iq arish  m iq d o rla ri c h eg a r a la b  q o 'y ila d i.  U n in g   tartib 
va q oid a la ri  G O S T   1 7 .2 .3 .0 3 -7 8  da  b elg ila n g a n   b o 'lib ,  h a v o n in g  
b o s h q a   m a n b a la r id a n  
c h i q a r i l a y o t g a n   c h i q i n d i l a r   b ila n  
iflo sla n ish i,  ch iq in d i  c h iq a r a d ig a n   d u d b u r o n la r n in g   b a la n d lig i, 
h a v o d a   aralash ib   k etish   tezlig i,  u n d an   zararli  c h o 'k m a la r n in g  
s u tk a   d a v o m id a   c h o 'k is h   m iq d o r i  k a b i  k o 'p   m a ’lu m o t la r  
in o b a t g a   o l i n i b   h i s o b l a n a d i .   T a b i a t n i   m u s a f f o l a s h t i r i s h  
m aq sad id a ch iq in d ilar  m iq d o rin i  k am aytirish  m a x su s q urilm alar 
y o rd a m id a   a m a lg a   o sh irila d i.
www.ziyouz.com kutubxonasi

In so n   i s t e ’m o l  q ilis h i,  o v q a t  ta y y o r la s h i,  y u v in is h i  k a b i 
m a q sa d la r d a   fo y d la n is h i  m u m k in   boM gan  suv  h a v z a la r id a g i 
zararli  m o d d a la m in g   R E C H M i  25-ja d v a ld a   k o ‘rsa tilg a n .
2
 5-jadval
X o4jalik  va 
madaniy iste’mol uchun ishlatiladigan suv havzalaridagi 
zararli moddalaming ruxsat etilgan chegaraviy me’yorlari
M o d d a l a r
RECH 
M  mg/1
M o d d a l a r
RECHM   mg/l
A.Sanitar
Fcnol( Karbon
0,001
toksikologik
kislota)
0,02
zararlilik
Xlorbenzol
0,05
ko'rsatkichi
0,1
Xlorofos
0
bo'vicha:
0,5
Aktiv xlor
1
Anilin
0.0002
Rux
Benzol
Xrom:
0,5
Berilliy
0,01
Uch valentli
0 J
Geksogen
0,05
Olti  valentli
0,3
Geksam etilendiam in
0,03
T o ‘rt 
valentli
G eksaxlorbenzol
10
uglerod
M argumush
D.  Organik
Nitrit,  nitratlar
0,05
zararlilik
OJ
(azot  bo'yicha)
ko‘rsatkichi
0,02
Nitroxlorbenzol
0,0005
bo‘yicha:
0,5
0,03
Benzin
0,002
Simob
0,01
Geksaxloran
0,002
Q o r g ‘oshin
Dinitrobenzol
2
Fonnaldegid
Dixlorbenzol

B.  UiiiuiiisHiiitai
о
Di xlor fenol
OJ
zararliligi  bo'yicha:
Dixloretan
Ammiak 
(azot
DDT
bo'yicha)
Kerosin
Dimetil formainid
10
Neft:
Kadmiy
0,001
Oltingugurt
0,1
K aprolaktam
1
brikmalari
0,3
Kobalt
OJ
Boshqa
1
Nikel
0,1
q o ‘shimchalar
0,2
Mis
1
Uglerodsulfid
*0,5
Tem ir
0,5
Skipidar
Trinitrotoluol
0,5
Propilen
Toluol_
0,5
www.ziyouz.com kutubxonasi

S u v n in g   sifa tin i  D a v la t  stan d arti  b ila n   b elg ila sh d a   u lard agi 
z a r a r li  m o d d a la r d a n   ta sh q a ri  k is lo r o d   k o n s e n t r a t s iy a s in in g  
m e ’y o r i y   m i q d o r i   h a m   i n o b a t g a   o l i n a d i .   K i s l o r o d n i n g  
k o n se n tr a tsiy a si  1  m g   org a n ik   m o d d a n i  2,  5,  8,  10,  2 0   su tk a 
d a v o m id a   b i o k i m y o v i y   o k s id l a n is h ig a   k e t a d ig a n   k is lo r o d  
m iq d ori,  b io k im y o v iy  jarayon larn i to 'liq  ta ’m in layd igan  k islorod  
m iq d o r i  va  s u v n in g   k is lo r o d g a   b o ' l g a n   u m u m iy   k im y o v iy  
zaru riy a t  m iq d o rla ri  b ilan   a n iq la n a d i.
6 . 3 .   E k o l o g i y a   m o n i t o r i n g i
M o n i t o r i n g   t iz i m id a   l i t o m o n i t o r i n g ,   g i d r o m e t r o l o g i k  
m o n it o r i n g ,  b io m o n it o r in g   b o i i m l a r i   b o ' l i b ,   u la r   h a r   x il 
m u ta x a ssislik d a g i  ta sh k ilo t va vazirlik la r to m o n id a n  o 'rg a n ila d i. 
M o n ito r in g n i  ta sh k il  etish d a  en g   m u h im   ish lard an   biri  n a zo ra t 
m a y d o n la r in i  ta n la sh   va u ni  tegish li  a sb o b la r  b ilan  jih o z la sh d ir.
B ir la s h g a n   M illa t la r   T a s h k ilo t in i n g   S to k g o lm d a   q a b u l 
q ilin g a n  d ek la ra tsiy a sid a  (1981),  a tro f-m u h itg a   to k sik  va b o sh q a  
m o d d a la r n i  c h iq a r m a s lik ,  issiq lik n i  m e ’y o r id a n   o sh ir m a slik , 
ta b ia t  o 'z in i  tik la y   o lm a y d ig a n   h o lg a   k e lib   q o lish   h o la tla rin i 
t u g a t is h   lo z i m l i g i   k o 'r s a t ilg a n .  B u n i n g   u c h u n   t e x n o lo g ik  
j a r a y o n la r n i  t a k o m illa s h t ir is h ,  k a m   c h iq in d ili  v a   k e la ja k d a  
c h iq in d is i z   t e x n o lo g iy a la r g a   o ' t i s h   z a r u r .  K a m   c h iq in d il i 
t e x n o lo g iy a g a   o ‘tish   fa q a t  sa n o a t  k o r x o n a la r ig a g in a   te g ish li 
b o 'lm a y , balki ch o rv a ch ilik k a  ham  tegish lid ir.  C h iq in d isiz ish lash  
tex n o lo g iy a si d e g a n d a  ch iq in dilarn i y ig 'ib  o lish , zararsizlan tirish, 
u larni  q a y ta   ish la b   biror  fo y d a li  m a h s u lo tg a   a y la n tirish   ishlari 
k ir a d i.  B u n in g   u c h u n   k o r x o n a la r n in g   h a r  x il  b o 'lim id a n  
ch iq a d ig a n   turli  tark ib li ch iq in d i ga z va  o q a v a  su vlarin i  to za la sh  
in sh o o tla r id a   b ird a n ig a   to za la m a y ,  a lo h id a -a lo h id a   y ig 'ib   o lib  
u la r d a n   k e r a k li  m o d d a la r n i  a j r a t i b   o l i s h   o s o n l a s h a d i .  
T o z a la n g a n   g a z   v a   su v  esa  q a y ta   ish la tilis h i  m u m k in .  X u d d i 
sh u n in g d e k ,  bir  k o r x o n a d a n   ch iq q a n   c h iq in d i  ik k in c h i  k o r x o n a  
u ch u n   x o m a s h y o   sifa tid a   ish latilad i.
S h u n d a y  q ilib .  in s o n la m in g  x o 'ja lik ,  tex n ik  fa o liy a tla r i  b ilan  
ta b iiy   m u h it  o r a s id a g i  m u n o sa b a t  b ir-b irla r ig a   b o g 'liq   tizim  
h iso b la n ib .  u lar  b o sh q a rilib   turilishi  lo z im .  B osh q arish   ishlari 
sifa tli  b a ja r ilsa ,  ta b iiy   k o m p o n e n tla r g a   y e tq a z ila d ig a n   zarar
www.ziyouz.com kutubxonasi

m e ’yo rid a n   o sh m a sa ,  ta b ia t ja r o h a tla r in in g  tik la n ish i,  h a tto  o 'z  
h o lig a   k e lish i  m u m k in .  B u n d a   b ir  tiz im d a   so d ir   b oM ad igan  
o 'z g a r ish la r n in g  a lb a tta   b o sh q a sig a   h am   t a ’sir etish in i  in o b a tg a  
o lish   k erak .  T iz im n in g   q a t ’iy  c h eg a r a si  b o 'lm a g a n lig i  sa b a b li, 
b a ’za n   iflo s la n g a n   y er la r d a   h a m   k a tta   o 'z g a r is h la r   v u ju d g a  
k e l i s h i   m u m k i n .  M a s a l a n ,   k i s l o t a l i   y o m g ' i r l a r   y u z l a b  
k ilo m e t r la r g a   t a r q a lib ,  o ' s i m l i k ,   t u p r o q   v a   i n s h o o t l a r n i  
sh ik a s tla s h g a   o lib   k e la d i.  R e s p u b lik a m iz d a   h a m   m o n it o r in g  
tiz im i  t a s h k il  q ilin g a n .  H o z ir g a   q a d a r   b u   b o r a d a   m a ’ lu m  
y u tu q la r g a   e r is h ilg a n lig ig a   q a r a m a y   h a li  bu  so h a d a   a m a lg a  
o sh irlish i lo z im  b o 'lg a n  ish lar ta la y g in a .  M u sta q illik k a   erish g a n  
r e s p u b lik a m iz   A Q S H   v a   sh u   k a b i  t a r a q q iy   e tg a n   b o s h q a  
d a v la tla r d a g id e k   « M o n it o r in g »   ta s h k il  e tis h ig a   is h o n a m iz . 
A m e r i k a d a   e k o l o g i k   m o n i t o r i n g   k e n g   t a r m o q li  b o ' l i b .  
h u k u m a td a n   ajra tilg a n   m a b la g '  h is o b ig a   fa o liy a t  k o 'r s a ta d i. 
U n in g   ish larin i  V irjin iyad agi  B o s to n   ilm iy   m ark azi  b o sh q a r ib  
tu rad i.  In so n n i  x o 'ja lik   f a o liy a t i  t a ’sirid a  o 'z g a r is h i  m u m k in  
b o 'lg a n  h am m a tabiiy elem en tlar n a zo ra t q ilin ib  turiladi.  O 'lc h o v  
ishlari  A Q S H   n in g   h a m m a   yerid a  bir v a q td a   a v to m a tik   o 'lc h o v  
a sb ob lari y o rd a m id a  o lib  b orila d i.  Bir y o k i bir n ech a sh tatlard an  
o lin g a n  m a ’lu m o tla r bir a x b o r o t  m a rk a zig a  y ig 'ila d i.  U la r  so h a  
y a q in lig ig a   qarab   g u r u h la n ib ,  e k o lo g   m u ta x a ssisla r  to m o n id a n  
tek sh irilib ,  u m u m la sh tir ilib ,  teg ish li  c h iz m a ,  k esm a,  xaritalarn i 
k o m p y u te r d a   tu zib   ta b iiy   m u h itd a g i  o 'z g a r is h la r   a n iq la n a d i. 
Z ararlan ish  m e ’y orid an  o sh g a n  yerga tezd a a x b o ro t m a rk a zid a n  
m u ta x a ssisla r ja lb  etilib ,  tek sh irish   o 'tk a z ila d i, n atijalari a so sid a  
b ild irish n o m a la r y o zilib ,  u n d a  teg ish li ta v siy a la r beriladi.  U n in g  
bir  n u sx a si  a y b d o r  ta sh k ilo t  r a h b a riy a tig a   yu b o rila d i.  A y b d o r  
tab iatga keltirgan za ra m i tezd a tu za tm a sa , k atta jarim a  to 'la sh g a  
m a jb u r  e t ilis h in i  b ila d i.  S h u n in g   u c h u n .  a k sa r iy a t  h o lla r d a  
a y b d o r  o 'z   v a q tid a   h u k u m a t  rah b arlari  ara la sh m a sid a n   ta b iiy  
m u h it n i  t ik lo v c h i  t a d b ir la r n i  o 't k a z a d i .  T a b ia t d a g i  s a lb iy  
ja r a y o n la m in g ,  u n in g sa b a b c h isin i v a q tid a  a n iq la sh ,  o 'z  v a q tid a  
tegish li ch oralar k o'rish , tab iiy  m u h itn i  sh ik a stla n ish d a n  sa q la sh  
im k o n iy a tin i  beradi.  T a b iiy   m u h itd a g i  o 'z g a rish la r n i  o 'r g a n is h  
va  b a sh o r a tla sh d a   in son   fa o liy a ti  t a ’sirid an   tashqari  iq lim n in g  
t a b iiy   o 'z g a r ib   tu r ish in i  h am   in o b a t g a   o lish   zarur.  Y e r d a g i
www.ziyouz.com kutubxonasi

h aro ra t  v a   u  b ilan   b o g l i q   boM gan  iq lim   o 4zgarish lari  k u n lik , 
fa sliy   ta k r o rla n ish d a n   ta sh q a ri,  11,  2 2 ,  9 0 ,  170,  3 5 0   k a b i  k o ‘p 
yillar,  asrlar  v a   h a tto   g e o lo g ik   d a v rla r  d a v o m id a   r o ‘y  berishi 
m u m k in   boM gan  o ‘zg a r iish la r n i  in o b a tg a   o lis h   h am   m u h im  
a h a m iy a tg a   eg a .
M a r k a z iy   O iy o   k ab i  q uruq   va  issiq   iq lim li  sh a r o itd a   y o zg i 
h a r o r a t n in g   p a st  k e lis h i  o ‘sim lik   k a s a llik la r in i  k o ‘p a y tir ib , 
h o s iln in g  p ish ish  m u d d a tin i k ech ik tirsa , yogM n garchilik   k a m lig i 
esa   su v  ta n q islig ig a   sa b a b   boM adi,  a y n iq sa   la lm ik o r   yerla rd a  
d e h q o n c h ilik   q ilis h   v a   o ‘ r m o n c h ilik k a   k a tt a   s a lb iy   t a ’sir 
k o 'r sa ta d i.
6 . 4 .   E k o l o g i y a   e k s p e r t i z a s i
B u tu n   d u n y o  m a m la k a tla r id a   ta b ia tn i  sa q la b  q o lish ,  in so n n i 
o ‘rab  turgan   ta b iiy   m u h it  « sifa ti»   m a v ju d   va   p o te n sia l  en er g iy a  
r e s u r s la r id a n   o q i l o n a   f o y d a l a n i s h ,   t a b i a t d a g i   e k o l o g i k  
m u v o z a n a t n i  s a q la b   q o l i s h   m a s a la la r in i  k o ‘z d a   t u t u v c h i 
e k o lo g ik - iq t is o d iy   s iy o s a tn i  s h a k lla n tir is h   u c h u n   n a z a r iy   va 
a m a liy   q a d a m la r   za ru rlig i  tan   o lin g a n .  G ‘arb  a d a b iy o tla r id a  
« H a r   q a n d a y   q u r ilish i  m o M ja lla n a y o tg a n   o b y e k tla r n i  ta b iiy  
m u h itg a   t a ’sirin i  b a h o la sh »   e k o lo g iy a   ek sp ertiza si  tu sh u n ch a si 
b ilan   m a ’n o d o sh   tu sh u n ch a   sifa tid a   k en g   targMb  q ilin a d i.
M a jb u r iy   e k o lo g ik   e k sp e r tiz a   j a r a y o n in i  a m a ld a   b a rch a  
r ivojlan gan  va  riv o jla n a y o tg a n  m a m la k a tla r d a  yoMga q o ‘yilgan . 
1 9 6 9 - y ild a   A Q S H   d a   x o ‘j a l i k   a m a l i y o t i d a   l o y i h a l a r n i n g  
e k o lo g iy a  ek sp er tiz a si  « A tr o f-m u h itn i  m u h o fa z a  q ilish  so h a sid a  
m illiy   s iy o s a t   t o ‘g ‘r is id a » g i  q o n u n   q a b u l  q ilin g a c h   yoM ga 
q o ‘y ilg a n :  M a m la k a td a   e k o lo g iy a   e k s p e r tiz a s i  ish i  fe d e r a l 
id o r a la m in g  a so siy  fa o liy a ti h iso b la n a d i.  G ‘arb m a m la k a tla rid a  
Download 3.71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling