0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. Sultonov ekologiya va atrof-muhitni


h a y v o n la r a n tr o p o g e n  t a ’sim in g  d a stla b k i qurbonlari b o ‘lishgan


Download 3.71 Kb.
Pdf ko'rish
bet21/27
Sana02.02.2018
Hajmi3.71 Kb.
#25787
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   27

h a y v o n la r a n tr o p o g e n  t a ’sim in g  d a stla b k i qurbonlari b o ‘lishgan . 
A n iq   y o z m a   m a ’lu m o tla r  y o ‘q ligi  s a b a b li  o ‘tm ish   d a vrlard agi 
a n tr o p o g e n   t a ’sir  o q ib a tla r i  h a q id a   t a y in li  b ir  n im a   d e y is h  
m u sh k u l.  D o im iy   y o z m a   m a ’lu m o t la r   p a y d o   boM gan  1 600- 
y illa r d a n   b o s h la b   in s o n n in g   h a y v o n o t g a   t a ’siri  k o ‘la m in i 
m a ’lu m   m a ’n o d a   k u zatish   m u m k in .
T M X I   n i n g   m a ’lu m o t l a r i g a   k o ‘ r a ,  1 6 0 0 - y illa r d a n   to  
h o zirg a ch a   turli  t a ’sirlar  tu fayli  sa y y o r a m iz d a g i  q u sh la rn in g   94 
turi  (1,9% ) va   su t em iz u v c h ila rn in g  6 3   turi  (1,5% ) q irilib  k etg a n . 
S h u  ju m la d a n , q u sh la rn in g  8  turi (1,6% ) va sut em izu vch ilarn in g 
47  turi  (1% )  b e v o sita   a n tr o p o g e n   t a ’sir  o q ib a tid a   y o ‘q o tilg a n . 
Y o ‘q  b o ‘lg a n   tu rch alar  h aq id a  esa   t o ‘liq   m a ’lu m o tla r  y o ‘q.
H a y v o n la r n in g  turi, son i  va ta rq a lish  a reallarin in g o ‘zgarish i 
ta b iiy  va  a n tr o p o g e n   t a ’sirlar n a tija sid a   r o ‘y  beradi  (2 3 -ja d v a l).
www.ziyouz.com kutubxonasi

www.ziyouz.com kutubxonasi

A n t r o p o g e n   t a ’s ir la r n i  q u y id a g i  u c h ta   g u r u h g a   b o 'lis h  
m u m k in :
1.  H a y v o n la r n i b e v o s ita  t o ‘g ‘r id a n -to 4g ‘ri q irib  y u b o r ish .  Bu 
o v c h ilik   y o k i  b o sh q a   m a q sa d la r d a   h a y v o n la r n i  o ‘ldirilish i  b ilan  
b o g 'liq   t a ’sirlarni  o ‘z  ich ig a   o la d i.
2.  I n s o n n in g   turli  ish la b   ch iq a rish   fa o liy a tla r i  n a tija sid a  
h a y v o n la r   y a sh a y d ig a n   ta b iiy   h u d u d la r n in g   q isq a r ib   k e tish i, 
y a ’n i  y a s h a s h   m a y d o n i   ( m a k o n i )   v a   v o s i t a l a r i   ( o z u q a ,  
b o s h p a n a ) d a n   m a h r u m   b o ‘lg a n   h a y v o n la r n in g   o ‘z - o 4z id a n  
q irilib   k etishi.
3.  A n t r o p o g e n   t a ’sir la r   a t r o f - m u h it n i n g   i f lo s la n is h i  v a  
la n d s h a ftla m in g   k u c h li  o ‘zg a rtirilish i  o q ib a tid a   h a y v o n la r n in g  
y ash ash  sh a ro iti o g 4irlash u vi b ilan  b o g ‘liq t a ’sirlardir.  H a v o , su v, 
tu p r o q  v a  o 'sim lik la r n in g  zah a rli m o d d a lar^ayn iq sa , p es tits id la r 
b ilan   iflo s la n is h i,  s h o v q in ,  k u c h li  y o r u g 'lik   va  b o sh q a   sa lb iy  
o m illa r n in g   y u z a g a   k e lish i,  y o 'lla r ,  k a n a lla r,  elek tr  ta rm o q la r i 
k a b i  in s h o o t la r n in g   q u r ilis h i,  b e p o y o n   m a y d o n la r n i  h a y d a b  
ek in zo rla rg a  a y la n tirilish i, o 'r m o n la r n in g  k esib  y u b o r ilish i, yirik 
u r b a n iz a ts iy a   m a r k a z la r in in g   b a rp o   e tilish i  k a b i  a n tr o p o g e n  
ja ra y o n la r  h a y v o n la r g a   k u c h li  sa lb iy   t a ’sir o 'tk a z a d i.
S o 4ngi  ikki  g u ru h d a g i  t a ’sirlarn i  b ilv o sita   ta ’sirlar  d eb   h am  
a ta la d i.  K e y in g i  y illa r d a   b ir in c h i  g u r u h d a g i  t a ’sir la r  h issa si 
s e z i l a r l i   k a m a y i b   b o r m o q d a .   M a s a l a n ,   X V I I   a s r la r d a  
h a y v o n la r n i  b e v o sita   y o 'q o tis h   86%   n i,  b ilv o sita   y o 'q o tis h   esa 
14%  ni  tashk il  e tg a n   b o 'ls a ,  X X   asrga  k elib   bu  k o ‘rsatk ich   m o s 
ravish d a  2 8   va  72%   ni  ta sh k il  e tm o q d a .
A n iq   y o z m a   m a n b a la rn in g   g u v o h lik   b erish ich a,  a n tr o p o g e n  
t a ’sir n in g   d a stla b k i  q u r b o n i  u lk a n   k a p ta r d r o n t  b o 'lg a n .  Bu 
g 'o z d a n   2  m arta yirik,  u c h m a y d ig a n ,  k u ch li  p an jali  va  q a y rilm a  
tu m sh u q li  k u lr a n g   q u sh   H in d   o k e a n id a g i  M a v r ik iy   o r o lid a  
y a s h a g a n .  1 5 9 8 - y ild a   g o lla n d la r   b u   h u d u d la r n i  is t ilo   q ila  
b o sh la sh la r i  b ilan   bu  q u sh la rg a   q iro n   kela  b o sh la d i.  N a tija d a  
82  y ild a n   k e y in   ( 1 6 8 1 - y . )   b u   q u s h n i n g   s o ' n g g i   v a k i l l a r i  
a b a d iy a tg a   y u z   tu td i.  Y a n a   b ir  m is o l,  B e rin g   e k s p e d its iy a s i 
tark ibida  ish la g a n   ta b ia tsh u n o s  olim   G .S te lle r   1741-y ili  T in ch  
o k e a n in in g   s h im o lid a g i  K o m a n d o r   o r o lla r i  a tr o fid a g i  sa y o z  
su vlik lard a  y a sh o v ch i d en giz sigirlarin i  t a ’riflab y o zib  q o ld irg a n . 
Bu  u z u n lig i  6 - 8   m e tr ,  v a z n i  3 - 4   to n n a   b o 'lg a n   y u v o s h   suv
www.ziyouz.com kutubxonasi

h a y v o n la r i  su v  o 'tla r i  b ila n   o z iq la n g a n la r .  U la r n in g   g o 's h t i 
is te ’m ol  u ch u n   yaro q li  va  to tli  b o 'lg a n i  u ch un   k o 'p la b  o v la n ish i 
o q ib a tid a   k a s h f e tilg a n id a n   b o r -y o 'g 'i  27  yil  o 't ib  ( 1 7 6 8 -y .)  ular 
b u tu n lay  o v la b   tu gatild i.
X o n a k i  o tla rn in g   a v lo d id a n   b o ‘lm ish   y o v v o y i  o t -ta r p a n la r  
X V III  asrlargacha  Y ev r o o siy o  d ash tlarid a k en g  tarq algan  edilar. 
B u la r  h a m   in s o n   t a ’sir id a   X I X   asr  b o s h la r ig a   k e lib   q ir ilib  
k e t d ila r .  I n s o n i y a t   t o m o n i d a n   a b a d iy   y o ' q o t i l g a n   y ir ik  
h a y v o n la r d a n   y a n a   biri  y ir ik   s h o x li  q o r a m o lla r   a v lo d id a n  
b o M g a n   tu r d ir .  B u   s e r m a h s u l  o v   h a y v o n i  h a m   X V I I   a sr  
b o sh la r ig a   k elib   y o 'q o tib   y u b o r ild i.  B u lard an   ta sh q a ri,  k a ro lin  
to 'tiq u sh i,  ze b r a -k v a g g a ,  h a v o r a n g   o tsim o n   a n tilo p a ,  q a n o tsiz  
g a gark a, x a lta li b o 'ri, O siy o  S h o m b u r g  b u g ‘usi,  k itla m in g  6  turi 
va b osh q a shu k abi k o ‘p lab  h a y v o n la r y o 'q o tilg a n la r  ro 'y x a tid a n  
jo y   old ila r.  In so n iy a t  o 'tm ish id a n   b u n d a y   q a y g ‘u li  m is o lla m i 
j u d a   k o ‘ p la b   k e l t i r i s h   m u m k i n . 
A f r i k a d a   y o ' q o t i l g a n  
h a y v o n la r n in g  90%  i G a v a y i o r o lla rid a , y o 'q o tilg a n  q u sh la rn in g  
60% i  Y e v r o p a lik la r   istilo sid a n   k ey in g i  d avrga  t o ‘g ‘ri  k ela d i.
T o 'la   y o 'q o tilg a n d a n  tash q ari ju d a   k o 'p la b   h a y v o n o t  turlari 
k eskin k am a y ib , y o 'q o lish  d a rajasiga k elib  q o ld i.  M a ’lu m o tla rg a  
q a ra g a n d a ,  h ozirgi  p a y tg a   k elib   u m u rtq ali  h a y v o n la r n in g   1000 
d an   ortiq   turi  h a m d a   u m u rtq a sizla r n in g   ju d a   k o 'p la b   turlari 
y o 'q o lib   k etish   x a v fi  m avju d .  B u n d a y  jo n z o tla r   q a to r ig a   zu b r, 
b izo n ,  k a lifo rn iy a   k o n d o r i,  sh in sh illa ,  k a rk id o n ,  sher,  g ep a rd , 
P rjevalsk iy  o ti,  q u lo n ,  lem u r,  q o ra   k it,  fillar,  ch u ch u k   su v  s a d a f  
m o ly u s k a si,  o sy o tr   b a lig 'i  va  b o sh q a la rn i  k iritish   m u m k in .
R e s p u b lik a m iz d a   a n t r o p o g e n   t a ’s ir la r   o q ib a t id a   t u r o n  
y o 'lb a r s i  v a   q iz il  b o 'r i  b u tu n la y   y o 'q o t ilg a n   b o 'ls a ,  c h ip o r  
s ir tlo n ( g e p a r d ),  ilo n la r ,  j a y r o n ,  t u v a lo q ,  q ir g 'o v u l,  q u y o n , 
b iz g 'a ld o q la r n in g   so n i  ju d a   q isq a r ib   k etd i.  A y n iq s a ,  U sty u r t 
q o 'y i(a r k a l),  b u ram a  sh o x li  ta k a ,  q o ra   laylak .  o q q u sh ,  c h ip o r  
k a lta k e sa k ,  k ap ch a ilo n , q u m  ch arx  ilo n i(efa ) k abi jo n z o tla r n in g  
so n i  xata rli  d arajad a  k a m a y ib   k etd i.
K o 'p la b  h a yvon   turlari q irilib  va son i o za y ib  ketishi o q ib a tid a  
in so n iy a t  o 'z in in g   o z iq -o v q a t  va  x o m a sh y o la rg i;  b o 'lg a n   u lk a n  
p o te n sia l  im k o n iy a tla rin i y o 'q o td i.  B u nd an   tash q ari,  b io sfera d a  
y u z   b e r a y o t g a n   b ir  q a to r   s a lb iy   j a r a y o n la r   h a m   h a y v o n o t  
d u n y o sid a g i  o 'z g a r ish la r   bilan   u zv iy   b o g 'liq d ir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

H a y v o n la r n i  m u h o fa z a la sh   va  u la rd a n   o q ilo n a   fo y d a la n ish  
a tr.of-m u h itn i m u h o fa z a  q ilish g a  q a r a tilg a n  c h o r a -ta d b irla rn in g  
m u h im   ta rk ib iy   q ism la rid a n   biri  h is o b la n a d i.  B u n d a y   ch o r a - 
t a d b ir la r n in g   a s o s iy   m a q s a d i,  h a y v o n o t la r n in g   tu rli  s a lb iy  
a n tr o p o g e n  va tab iiy t a ’sirlar o stid a q irilib k etish in in g  o ld in i olish  
v a   u lar  so n in i  o ‘z - o 4zin i  tik la sh   d a r a ja sid a   u sh la b   tu r ish d a n  
ib o ra td ir.  B u n g a   q u y id a g ila r  o rq a li  erish ilad i:
•   o v c h ilik   va  b aliq   o v la sh n i  ta rtib g a   so lish ;
•   h a y v o n l a r   k e n g   t a r q a l g a n   h u d u d l a r n i n g   e k o l o g i k  
sh a ro itla r in i  y a x sh ila sh ;
•   h a y v o n la r n in g   fo y d a li  va   z a r a rli  tu rla rin i  ilm iy   a so sd a  
t o ‘g ‘ri  a n iq la sh ,  u lar  so n in i  v a   e k o t iz im d a g i  m u ta n o s ib lig in i 
t a ’m in lash ;
•   h a y v o n la r n i  ta b iiy   va  a n tr o p o g e n (te x n o g e n )  o fa tla r d a n  
h im o y a la sh ;
•   h a y v o n la r n i  a k k lim a tiz a tsiy a   va  r e a k k lim a tiz a tsiy a la sh n i 
ilm iy  a so sd a   ta sh k il  etish;
•   h a y v o n la r , q u sh la r va  b a liq la rn in g  k o ‘p a y ish i, d am  o lish i, 
q ish la sh  jo y la r in i  m a x su s  m u h o fa z a g a   o lish ;
•   h a y v o n la r n in g   k o ‘p a y is h i  v a   y a s h a s h i  u c h u n   m a x s u s  
s u n ’iy  o ‘r m o n zo r la r,  o ‘tloq lar,  d a r a x tz o r la r   ta sh k il  etish;
•   h a y v o n la r n in g  p estitsid lar va b o sh q a  zah arli m o d d a la rd a n  
z a h a r la n ish in in g   o ld in i  olish;
•   x a lq   x o ‘j a lig in in g   tu rli  s o h a la r id a g i  q u r ilish   va  ish la b  
ch iq arish   ja r a y o n la r id a   h a y v o n la r n i  m u h o fa z a la s h   ta la b la rig a  
q a t ’iy  a m al  q ilish ;
•   k o ‘ch m a n c h i  hayvonlar,-  q u sh la r   va  b a liq la rn i  sa m a ra ii 
m u h o fa z a la s h   m a q s a d id a   x a lq a r o   h a m k o r lik n i  k e n g   y o ‘ lga 
q o ‘yish;
•   h a y v o n o tla r n i  m u h o fa z a   q ilish g a   y o ‘n a ltirilg a n   t a ’lim - 
tarb iya va o m m a v iy  ta rg ‘ib o t-ta sh v iq o t ish larini sam araii  tash k il 
etish;
•   h a y v o n o tla r n i  m u h o fa z a la sh g a   d o ir   q o n u n la r   va  b o sh q a  
m e ’yoriy  h u jjatlarn i  ish lab  c h iq ish   h a m d a   u larga  rio y a  e tilish in i 
q a t ’iy  n azorat  o s tig a   o lish .
www.ziyouz.com kutubxonasi

R e sp u b lik a m iz d a   h a y v o n o t   d u n y o s in i  m u h o fa z a la s h n in g  
h u q u q iy  jih a tla r i  « T a b ia tn i  m u h o fa z a la sh   t o ‘g ‘risid a»gi  (1 9 9 2 - 
y .),  « A lo h id a   m u h o fa z a la n a d ig a n   ta b iiy  h u d u d la r  t o ‘g ‘risid a»gi 
( 1 9 9 3 - y .) ,  « H a y v o n o t   d u n y o s in i  m u h o fa z a   q ilish   v a   u n d a n  
fo y d a la n ish   t o ‘g ‘risid a»gi  (1 9 9 7 -y .)  q o n u n la r d a   va  R e sp u b lik a  
jin oyat k o d e k sin in g  4 -q ism id a a so sla b  berilgan.  B u nd an   tashqari, 
0 ‘z b e k is t o n   h u d u d id a   o v   q ilis h   v a   b a liq   o v la s h   t a r t ib la r i 
R e sp u b lik a   O liy  k e n g a sh in in g   № 6 0 0   (1 9 9 3 -y .)  so n li  q arorlari 
h a m d a   D a v la t  T a b ia tn i m u h o fa z a  q ilish  q o ‘m ita sin in g  bir q a to r  
b u yru q   v a   k o ‘rsatm alari  a so sid a   b o sh q a rila d i.  H a y v o n o tla r n i 
m u h o f a z a l a s h d a   « Q iz il  k i t o b » n i n g   t a s h k il  e t il is h i '  k a t t a  
a h a m iy a tg a   eg a .  Bu  b o r a d a   x a lq a r o   ta s h k ilo tla r   v a   k o ‘p la b  
m a m la k a tla r d a   xayrli  ish lar  a m a lg a   o sh ir ilm o q d a .
Y o ‘q o lish   ara fa sid a   tu rgan   h a y v o n o t  turlarini  o ‘rg a n ish   va 
m u h o fa z a la sh d a   T M X I  n in g  o ‘rni ju d a   k attad ir.  U   1 9 4 8 -y ild a n  
b o s h la b   bu  s o h a d a   k a tta   ish la r n i  a m a lg a   o sh ir d i.  N a tija d a , 
x a lq a ro  « Q iz il k ito b »   196 3 -y ild a n   b o sh la b  n ashr etila  b o sh la n d i. 
U sh b u  ta sh k ilo tn in g  ta v siy a si b o ‘y ic h a  « Q izil k ito b » g a  k iritilg a n  
n o y o b   h a y v o n la r n in g   5  ta  to ifa s i  farq lan ad i.
1.  Y o ‘q o lib   b o r a y o t g a n   tu r la r   -   y o ‘q o lis h   x a v fi  y u q o r i 
boM gan  tu rla r,  m a x s u s   c h o r a -t a d b ir la r   k o ‘r ilm a sa   y o ‘q o lib  
k etish i  a n iq   boM gan  turlardir.  B u la r n in g   r o ‘yxati  x a v fd a n   o g o h  
etish   tim so li  sifa tid a   q izil  sa h ifa d a   b itila d i.
2.  Q isq a r ib   b o r a y o tg a n   tu rlar  -   y a sh a b   q o lish   im k o n iy a ti 
b or,  a m m o  so n i tez va d o im iy  k a m a y ib  b o r a y o tg a n  turlar.  B ular 
h a q id a g i  m aM um otlar  sariq  sa h ifa la r g a   b itilad i.
3.  K a m y o b  va n o y o b  turlar -  q irilib  k etish  xavfi o stid a  em a s. 
a m m o   o z  m iq d o rd a   va k ich ik  h u d u d la rd a   u ch rayd igan , y o ‘q o lib  
k etish i  m u m k in   boMgan  turlar.  B u lar  h a q id a   m aM u m otlar  o q  
q o g ‘o z g a   y o zila d i.
4.  N o m a M u m   tu r la r  -   b u la r   h a q id a   m aM u m otlar  y e ta r li 
e m a s lig i  s a b a b li  u la r n in g   y o ‘q o lis h   x a v fi  b o r m i  y o   y o ‘q lig i 
x u su sid a   a n iq   fikr  b ild irish   im k o n iy a ti  y o ‘q.  B u lar  h a q id a g i 
m aM um otlar  k ito b   s o ‘n g id a   ilo v a   tarzid a  b eriladi.
5.  Q a y ta   t ik la n g a n   tu r la r  -   b u la r   a w a l   y u q o r id a g i  3  ta 
to ifa la r d a n   biriga  k iritilgan ,  a m m o   m u h o fa z a   tadb irlari  orq a li 
y a n a   q a y ta d a n   tik la n g a n   tu r la r   h is o b la n a d i.  B u la r  h a q id a  
m aM u m otlar  yash il  rangli  q o g ‘o z la r g a   b itilad i.
www.ziyouz.com kutubxonasi

«Q izil  k ito b »  h a y v o n o tla r n i y o ‘q o lib  b o r a y o tg a n lig i x a v fid a n  
fa q a t  o g o h la n tir u v c h i  d ara k ch i  v o sita si  em as,  b alk i  o 'z ig a   x o s  
ish   d astu ri  va  bu  b o ra d a g i  ish la r n in g   natijasi  h am dir.  X a lq a r o  
« Q iz il  k it o b » n i n g   4 - n a s h r ig a   q u y id a g i  h a y v o n o t la r   -   s u t 
em iz u v c h ila r n in g   226  ta  turi,  79  ta  turch asi;  q u sh la rn in g   181 ta 
turi  va  77  ta  turchasi;  su d r a lib   y u r u v c h ila m in g   77  ta  turi  v a   21 
ta   t u r c h a s i;   a m f i b i y a l a r n i n g   3 5   ta   tu r i  va  5  ta   t u r c h a s i,  
b a liq la r n in g   168  ta  turi  v a   25  ta  tu rch asi  k iritilgan .
R e sp u b lik a m iz d a   h a y v o n la r g a   b a g ‘ish la n g a n   «Q izil  k ito b »  
1 9 8 3 -y ild a   c h o p   e tild i.  U n d a   m u h o fa z a g a   m u h to j  63  tu r d a g i 
h a y v o n o tla r  r o ‘yxati k eltirilgan .  J u m la d a n , sut em iz u v c h ila rn in g  
22  turi,  q u sh la rn in g   31  turi,  su d r a lib   y u r u v c h ila m in g   5  turi  va 
b a liq la rn in g   5  turi  u n d an  j o y   o lg a n .  K ito b g a   o q   su vur,  q o ‘n g ‘ir 
ay iq , silo v sin , x o n g u l, q o ra  la y la k , irbis, o q q u sh -o q q u l, b ir q o z o n , 
tu v a lo q ,  q u m   c h u m c h u g ‘i,  ta n g a b o sh   ilo n   (k o b ra ),  e c h k ie m a r , 
bakri  b a liq ,  k u rak   burun  b a lig ‘i  k a b i jo n iv o r la r  k iritilg a n .
T e k s h i r u v   s a v o l l a r i
1.  H a y v o n o tla r   h a q id a   n im a la m i  b ilasiz?
2.  H a y v o n o tla r n in g   b io sfe r a d a g i  rolin i  g a p irib   b erin g
3.  H a y v o n o tla r n in g   in so n   u ch u n   q a n d a y   a h a m iy a ti  bor?
4.  0 ‘z b ek isto n n in g  h a y v o n o t d u n y o si haqida  nim alar bilasiz?
5.  F o y d a li  h a sh a r o tla r  h a q id a   n im a la rn i  bilasiz?
6.  H a y v o n o t g a   i n s o n n i n g   t a ’s ir i  v a   u n in g   e k o l o g i k  
o q ib a tla r in i  tu sh u n tirib   b erin g.
7.  Y o ‘q o tib   y u b o r ilg a n   h a y v o n la r  h a q id a   n im a  d ey a   o la siz?
8.  « Q i z i l   k i t o b » g a   k i r i t i l a d i g a r i   h a y v o n l a r   q a n d a y  
k o ‘rsatk ich lari  b o 'y ic h a   to ifa la n a d i?
9.  H a y v o n la rn i q a n d a y  y o ‘llar b ilan  m u h o fa z a la sh  m u m k in ?
1 0 .H a y v o n la r n i  m u h o fa z a la s h d a   x a lq a r o   h a m k o r lik n in g  
q a n d a y   a h a m iy a ti  bor?
11. H a y v o n la r n i  m u h o fa z a la sh n in g  e k o lo g ik  jih a tla r i  h a q id a  
n im a  deya  olasiz?
12. F o y d a li  va  zararli  h a y v o n la r   h a q id a   n im alarn i  b ilasiz?
www.ziyouz.com kutubxonasi

A T R O F -M U H IT  M U H O F A Z A S IN IN G  T A SH K IL IY  VA 
H U Q U Q IY  A SO SL A R I
6 . 1 .   A t r o f - m u h i t   m u h o f a z a s i n i   t a s h k i l   e t i s h
0 ‘z b e k isto n   R e sp u b lik a si  o ‘z  m u sta q illig in i  e ’lo n   q ilg u n g a  
q adar  ta b iiy   a tro f-m u h itn i  h im o y a   q ilish   va  ta b iiy   resurslardan 
f o y d a la n is h   b o ‘y ic h a   ish la b   c h iq ilg a n   q o n u n   v a   m e ’y o r iy  
h ujjatlarga  so b iq   ittifo q   m a n fa a tla ri  d o ira sid a   am a l  q ilin a r  edi. 
A tr o f-m u h itn i  m u h o fa z a   q ilish   b o ‘y ic h a   b o sh q a ru v   va  n a zo ra t 
ish lari  b ir  n e c h a   t a s h k ilo t la r   v a k o la t ig a   y u k la tilg a n   b o ‘lib , 
tab iatn i  m u h o fa z a   q ilish   ta sh k ilo tla r i  bir  tizim g a   b irla sh m a g a n , 
ak sariyat  h o lla rd a   bir-birlari  fu n k siy a la rin i  tak rorlash ar,  kuch 
va m a b la g ‘lardan fo y d a la n ish  tarq oq  h o ld a  edi.  N a tija d a  tabiatn i 
m u h o fa z a   q ilish   ish larin in g  sa m a ra d o rlig i  p a sa y ib   k etdi.
0 ‘z b e k is t o n   R e s p u b lik a s in in g   m u s ta q illik k a   e r ish ish i  va 
re sp u b lik a n in g   ijtim o iy   y o ‘n a ltirilg a n   b o z o r   m u n o sa b a tla r ig a  
о ‘ t is h i  m u n o s a b a t i   b ila n   t a b i i y   r e s u r s la r d a n   o q i l o n a  
fo y d a la n ish n i  b o sh q a rish   tizim i  va   u n in g   h u q u q iy   a so sla rin i 
k a fo la tlo v c h i  q o n u n la r   va  m e ’yo rla r  h a m   tu b d an   o ‘zgardi.
0 ‘z b e k i s t o n  
R e s p u b l i k a s i  
h u d u d id a  
a t r o f r m u h it  
m u h o fa z a s in i  ta sh k il  etish   R e sp u b lik a   V a zir la r  M a h k a m a si, 
R esp u b lik a   va  v ilo y a tla r d a g i  ta b ia tn i  m u h o fa z a   qilish   D a v la t  
q o ‘m ita la ri,  D a v la t  b o sh q a ru v in in g   teg ish li  m a h a lliy   organ lari 
t o m o n i d a n   a m a lg a   o s h i r i l a d i .   J u m l a d a n ,  0 ‘z b e k i s t o n  
R e s p u b lik a s i  V a z ir la r   M a h k a m a s in in g   ta b ia t  m u h o fa z a s in i 
tashk il  e tish d a g i  v a k o la tla ri  q u y id a g ila r d a n   iborat:
•  T a b ia tn i  m u h o fa z a   q ilish g a   d o ir  y a g o n a   siy o sa t  yu ritish .
•  T a b iiy  resurslardan  o q ilo n a   fo y d a la n ish n i  tartibga so lish .
•   T a b iiy   resu rslarn i  b a h o la sh   va  re sp u b lik a   a h a m iy a tig a  
m o lik   ta b iiy   resurslar zaxiralarin i  ta sd iq la sh .
•  E k o lo g ik   j ih a t d a n   ta n g   v a z iy a t la r ,  t a b iiy   o f a t la r   va 
fa lo k a .tla rn in g   o ld in i  o lis h   y u z a sid a n   c h o r a -ta d b ir la r   ish la b  
ch iq ish .
www.ziyouz.com kutubxonasi

•   T a b iiy   o fa tla r   va  yirik  h a lo k a tla r   o q ib a tla r in i  tu g a tish  
ch o r a -ta d b ir la r in i  a m a lg a   osh irish .
•   T a b i i y   r e s u r s la r d a n   f o y d a l a n g a n l i k ,   a t r o f - m u h i t n i  
iflo sla n tir g a n lik ,  ch iq in d ilar,  zararli  t a ’sir  etu v ch i  m o d d a la r n i 
jo y la sh tir ib  tash lagan lik  u ch un  haq   t o ‘lash  tartibini, sh u n in g d e k , 
Download 3.71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling