0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari

—
--------= 20 .1 3 M /* fl >
R ,
K^ucñlanish 
0 ,2 3 -0 ,0 2 1 6
Xuiosa: D em ak siqilib-egiluvchi yog‘cx;h sterjen mustahkamligi va ustuvorli­
gi ko'ndalang kesim o icham lari /) X = 
J2x I8sm
b o ig a n d a yetarli emas. Mustah­
kamligi va ustuvorhgi yetarli boiishi uchun ko'ndalang kesim o'Ichamlarini katta- 
lashtirish zarurdir. ■
5-misol. B irinchi navyog'ochdan tayyorlangan cho'zilish - egilishga ishlov­
chi sterjenning m ustahkam ligi tekshirilsin. Sterjen uzunligi / = -#Akesimi o ic h a m la ri 
b x h = 1 2 x I5sm.
Sterjen hisobiy yuklamalardan hosil bo'lgan
c h o 'z u v c h i 
k u c h - = 60kA^ =0,06A/A^ va 
e g u v c h i 
m o m e n t- 
M
= 
3
k
N
m
= 0,003 A/A^ 
m
ta’sirida katta o'lcham i yo'nahshidacho'ziladiva 
ko'ndalang kesim ida zaifkesim laryo'q.
Yechihdii:
C ho'zilish va egilishdagi yog'ochning hisobiy qarshiliklarini aniqlaymiz, 
R^=\OMPa; 
K,=14MPa;
K o'n d alan g kesim yuzasi 
-A,
A = b x h = 12x15 = I80sm ' = 0,0I8sm';
Ko'ndalang kesim ning qarshilik momenti -W',
W 
= 
= 450 s m ’ = 450-10-* m ’;
6 
6
C ho'zilish va egilishdagi kuchlanish - a ,
E  
I 
Q'Q03-io
A 
~ 0,018 450-10‘*-I4
demak, mustahkamligi ta'minlangan.
=3,33-H 4,76^8,09A /?a10
M f ’a
6
-misol. E giluvchi ikkinchi navyog'ochdan tayyorlangan elanentni m ustah­
kamligi yorilisiiga tekshirilsin, Maksimal ta'sir qilayotgan qirquvchi kuchning qiy­
mati- 
Q - 2 0
k
N
=0,02AYW , Elementning eni 
-6
= /O.s-m = 0 ,7 w va balandligi-
h - 20sm
=
0 ,2 m ■
Yechilishi:
Egilishdagi yorilishdahisobiy qarshilik 
= l,6 M P c i^^^% - 
Kesim ning statik va inersiya momentlarini anic^aymiz;
S = ^ ^ = i^ - ^ ^ 500sm’ = 500-10-‘ m*; 
8
 
8

---

. 
b-h^
1 0
-
2 0
^ 
,- _ 6
,
/ - -------= ------------ = 6667.5/» = 6 6 6 7 -1 0
m . 
12
12
Yorilishdagi kuchlanish;
l b
6 6 6 7 - 1 0 ^ 0 ,1
Demak, yorilishga bo'lgan mustahkamligi yetarlidir,
7-tnisol. Ustunga ko'ndalang pesh tayanch tayangan to 'sin n in g ezilishdagi 
mustahkamligitekshirilsin.Ko'ndalangkesimo'lchamlari 6 x /i= 1 4 x 1 4 j w b o 'l g a n
ustunga bo'ylam a siquvchi kuch 
Ы
= 50kN = 0 ,0 5 A ^ ta ’sir qiladi.
Yechilishi:
Ezilishdagi yuza uzunligi /„ = 1 
Osm
tolalariga ko'ndalang mahalliy ezilishda­
gi hisobiy qarshiligi:
ezilish yuzasi 
-A,
1
+
L +
1,2
= U
1
+
10
+ 
1,2
= 3.0Я 6М Р а
A ^ b x h = ^ 4 x ^ 4
= 1 9 6
= 0 ,0 1 9 6 » ? ^
kuchlanish - о
N
0 0 5
iT = — = 
— ’^ ^ = 2 . 5 5 M P a < R ^ = Z M P a  
A
0 .0 1 9 6
8
-misol. Stropil fermaga cho'zilishga ishlovchi boll yordam ida osilgan sar­
rov hisoblansin. Ш г bir biriktirilgan joyida cho'zuvchi kuch N =0,04 Л/Л^ ta ’sir 
qiladi. Poiatninghisobiy qarshiligi - 
= 2 3 5 A /P a g a te n g .
Yechilishi:
Qir(plish bo'yicha talab tplingan boltning yuzasi:
N
0 , 0 4 Ш
,
A, -
-------- -- --------------------- s i2 ,1 3 -1 0
m = 2 ,1 3 5 w
0,8Л
0 ,8 -2 3 5 Л /Р а
Bolt diametrini 
d = 2sm
qabul qilamiz. Qirqilish bo'yicha boltning kesim yuza­
si - /1 = 3,14im* > Л = 2,13iW* dan katta.
Tolalariga ko'ndalang mahalliy ezilishdagi shayba ostidagi yog'ochning hiso­
biy qarshiligi 
R „^
= 4 W ? a g a le n g .
Shayba tagidagi eziladigan yuzani talab qilingan qiym ati:
N
0 0 4  
A, 
=
= ^ ^ = 1 0 0 - 1 0 - ^ m ’ = 100sm ^ 
i L .
4

---

Shaybani kvadrat shaklida 
b = ^ Osm
tomcaili qabul qilamiz, Shayba tagidagi 
ezilishga ishlovchi yuza:
A = b ‘ - ! L £ - = i o '
-
^ 9 6 .8 6 s m ’
= 
0.009686 m \  
4 
4
Ezilishdagi kuchlanish - o
N
0 04 
cr = i L =
. 
=
4 ,lS M P a > K .^ = 4M Pa 
A
0.009686
m ustahkam lik sharti bajarilmadi, shuning uchun ^ y b a oicham ini kattalash- 
tiram izva ¿ = l
1
jOTqihbolamiz.
U h o ld a
A==b’ - ^ - 1 ^ = 1 r
= 118sm ’ = 0.0118m ’
4 
4
N
0 04
kuchlanish: 
^ ~ ~
a
~
q
 
q
] j g ~

m ustahkam lik sharti bajarildi.
Shayba kesimidagi maksimal eguvchi moment:
16 
16
Qarshilikmomenti:
W . = ! ^ =
= 117 .io -® m ’ = U 7 j m ’
R
235
Shaybani talab qilinadigan c)alinligi:
U ~ d
\ J J - 2  
S hay b an ii^ cplinligini 5 = P mm 
deb
9 -m isol. K o 'n d a la n g kesim i 
b^xh^ = 8 x 2 0 sm bo‘Igan
ikki tom onlam a 
y o g 'o c h q o p la m a li, o ic h a m i A x ^ = 1 5 x 2 0 i m h o ‘igan ik k ita t o 'r t q irra li 
yog'o ch n in g chokidagi talab qilinadigan egilishga ishlovchi boltlam ing soni va 
kesimi aniqlansin, Unga bo'ylam a cho'zuvchi 
N = 160
k
N
kuch qo'yilgan. 
Yechilidii:
Bolt diametrini balandligi bo'yicha Udci qator qo'yilishidankehiribchii^ramiz:
-y,
d <
— = — =
2,Ism  
9,5 
9,5

---

D iam drini 
2sm deb c^bul cplamiz.
Birikma simmetrik va ikki ^ rq im li, 
ga teng 0 ‘rtasidagi elem entlam ing 
qalinligi 
s=b=lSsm,
chekkadaginiki a=^^=
8
sm. Boltni egilishga ishlashidan bitta 
chokdagi boltning yuk ko'tarish qobilyati
r , =