Sistemalar
gomogen va geterogen
bо‘ladi.
Gomogen sistema bitta fazadan, geterogen sistema bir necha fazadan iborat
bо‘ladi.
Faza – geterogen sistemaning chegara sirt bilan ajralgan va hamma
nuqtalarida bir xil fizikaviy xossaga ega qismi.
Sistemaning holati deganda uning barcha fizik va kimyoviy xossalari va
termodinamik parametrlari yig‘indisi tushuniladi.
Sistemaning holatini xarakterlash uchun kо‘pincha P, T, V va modda
konsentratsiyasidan foydalaniladi.Termodinamik parametrlar intensiv va ekstensiv
parametrlarga bо‘linadi.
Intensiv parametrlar – sistemaning massasiga bog‘liq bо‘lmasdan,
sistemalar kontaktda bо‘lganda tenglashadigan parametrlar (
t, P, d, C, µ
) – ular
sistemaning
asosiy
holat
parametrlar
hisoblanib,
sistemaning
sifat
xarakteristikalarini birlashtiradi.
Ekstensiv parametrlar – sistemaning massasiga bog‘liq bо‘lgan
parametrlar(m, V C
sig‘.
, U, H, S, ΔG, ΔF) – sistemaning holat funksiyalari
hisoblanadi.
Sistemaning ekstensiv xossalari, sistema qismlarining ekstensiv xossalari
yig‘indisiga teng (additivlik xossaga ega).
Intensiv xossalari faqat sistemaning tabiatiga bog‘liq bо‘lib, additivlik
xususiyatiga ega emas.
Termodinamik parametrlar tashqi va ichki parametrlarga bо‘linadi. Odatda, P
(bosim) va T (harorat) sistemaga nisbatan tashqi parametrlar hisoblanadi.
Termodinamik jarayonlar
Jarayon sistemaning bir holatdan boshqa holatga о‘tishidir. Bunda sistemada
kamida bitta termodinamik parametr о‘zgaradi.
Sistemaning holat parametrlaridan qaysi biri termodinamik jarayon vaqtida
о‘zgarishsiz qolishiga qarab quyidagilarga bо‘linadi:
1. T= const – izotermik jarayon (doimiy haroratdagi jarayon)
2. P= const – izobarik jarayon (ochiq kolbada boradigan jarayon)
3. V= const – izoxorik jarayon (avtoklavlarda boradigan jarayon)
4. Q= const – adiabatik jarayon (bunday jarayon vaqtida sistema tashqi
muhitga issiqlik bermaydi va olmaydi ham, u о‘zining ichki energiyasi hisobiga ish
bajaradi).
Tabiatda sodir bо‘layotgan hamma jarayonlarni
о‘z-о‘zidan sodir
bо‘ladigan
(tabiiy) va
о‘z-о‘zidan sodir bо‘lmaydigan
jarayonlar
ga bо‘lish mumkin. Kimyoviy
termodinamikada
muvozanat holat, muvozanatsiz holat, qaytar va qaytmas
jarayonlar
tushunchalari mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |