1- lekciya. Operatsion sistema qáwipsizligi Joba

1. 2.Operatsion sistemanıń qáwipsizlikte tutqan ornı
Operatsion sistema kompyuter sistemasınıń qáwipsizliginde zárúrli rol oynaydı, sebebi ol sistemanıń barlıq bólimlerine kiriw ruxsatına iye. Operatsion sistema dárejesindegi hár qanday hálsizlikler pútkil sistemanı hújim ushın ashadı. Operatsion sistema qansheli quramalı hám kúshli bolsa, onıń hújimlerge salıstırǵanda hálsizlik múmkinshiligı sonshalıq joqarı boladı. Nátiyjede, sistema administratorları ózleriniń operatsion sistemaların hújimlerden hám múmkin bolǵan buzılıwlardan qorǵawdıń barlıq quralların kórip shıǵıwları kerek.
Sistemanıń jasaǵıshlıǵı
Sistemanıń jasaǵıshlıǵı hám oǵan erisiw strategiyalarınıń tórt tiykarǵı qásiyetleri ámeldegi:
-Hújimlerge qarsılıq ;
-Hújimler hám záleldi anıqlaw ;
-Hújimnen keyin zárúrli hám tolıq xızmetlerdi qayta tiklew;
-Keleshektegi hújimlerdiń natiyjeliligin tómenletiw ushın iykemlesiw hám evolyutsiya.
1. 1- kestede sistemanıń jasaǵıshlıǵı hám oǵan erisiw strategiyasınıń tiykarǵı qásiyetleri keltirilgen.

Tiykarǵı qásiyeti	Túsindirme	Strategiya mısalları
Hújimlerge qarsılıq	Hújimlerdi qaytarıw strategiyaları	Haqıyqıylıqtı tekseriw Kirisiwdi basqarıw Shifrlaw Xabarlardı filtrlew Sistemanı natiyjeliligin asırıw Funksional Qorǵalǵanlıǵı

Hújimlerdi hám zıyanlardı biliw	Hújimlerdi anıqlaw hám záleldi bahalaw strategiyaları	Buzılıwlardı anıqlaw Pútinlikti tekseriw
Hújimnen keyin zárúrli hám tolıq xızmetlerdi qayta tiklew	Záleldi sheklew, buzılǵan maǵlıwmatlar yamasa funksiyalardı qayta tiklew, xızmet múddeti dawamında tiykarǵı xızmetlerdi saqlaw yamasa qayta tiklew, tolıq xızmetlerdi qayta tiklew strategiyaları.	Artıqsha komponentler Maǵlıwmatlardı qaytarıw Sistemanı rezervlew hám qayta tiklew Ayrıqsha jaǵdaylardı joybarlaw
Keleshektegi hújimlerdiń natiyjeliligin tómenletiw ushın iykemlesiw hám evolyutsiya	Dúzılıwden alınǵan bilimlerge tiykarlanǵan sistemanıń jasaǵıshlıǵın asırıw strategiyaları	Buzılıwdı anıqlaw shablonı

Qorǵaw dárejesi
Eger sistema hújimge ushraǵan bolsa, sistemadaǵı hár bir fayldıń pútinligine hám bul fayllardaǵı maǵlıwmatlarǵa endi isenip bolmaydı. Hár bir kompyuter konfiguratsiyasi ushın sistema administratorı buzılıw qáwpin bahalawı kerek, bul bolsa óz gezeginde 8. 2- kestede kórsetilgen sistemaǵa jalǵanıw dárejesine baylanıslı.