1- ma’ruza. Mavzu : “Muxandislik geologiyasi va gidrogeologiya” faniga kirish Ma’ruza rejasi
Download 249.22 Kb. Pdf ko'rish
|
1-ma\'ruza
Atmosfera. Yer sharini urab turgan xavo katlami atmosfera deb atalib, u uz
navbatida troposfera, stratosfera va ionosfera katlamlaridan tashkil topgan. Atmosferaning kalinligi taxminan 1300 km ga teng. Troposfera atmosferani kuyi termodinamik kobigi bulib, kalinligi kutbda 7— 10 km, ekvatorda 16 - 18 km. Uning tarkibida azot 75,5%, kislorod 23,2%, argon, karbonat kislota gazi, suv buglari va boshka gazlar 1,3% ni tashkil etadi. Troposfera atmosfera massasining 90% ini tashkil kiladi. Troposfera xavosining temperaturasi stratosfera katlami bilan chegaralangan kismida minus 40—50°S ga teng. Stratosfera katlamining kalinligi 80—85km. Stratosferada azot, geliy va vodorod gazlarining mikdori oshsa, ogir gazlar— kislorod, argon, karbonat kislotasi gazi va boshkalarning mikdori kamayadi. Gazlar temperaturasi 55—60 km balandlikda +75 o S ga yetsa, keyin asta-sekin pasayadi va atmosferaning yukori katlami bulgan ionosfera chegarasida yana oshadi. Ionosfera katlami stratosfera ustida joylashgan bulib, atmosferaning eng kalin (80—1000 km) katlami xisoblanadi. Ionosferada gazlar juda xam siyraklashgan bulib, uning tarkibida yengil gazlardan vodorod va geliy uchraydi. Yer yuzasidan uzoklashgan sari gazlarning temperaturasi pasayib boradi. Gidrosfera. Yerning suv katlamiga dengiz, okean, dare, kul suvlari, xamda Arktika va Antarktida materiklaridagi muzliklar kiradi. Gidrosfera suvlari bilan yer osti suvlari uzviy borlikdir. Gidrosferaning geosferalardan farki u yerning tutash kobiklarini tashkil eta olmasligidadir. U yer yuzasining 70,8% ini, ya’ni 361 mln. km 2 maydonni (yerning kuruklik kismi 29,2% ni, ya’ni 149 mln. km 2 maydonni tashkil etadi) egallaydi. Gidrosferaning urtacha kalinligi 3,75 km. ga, eng kalin joyi 11,521 km ga (Filippin chukmasi) teng. Gidrosfera katlami uzining tarkib topgan vaktidan buyon suvlarning aylanma xarakatlanishi bilan xarakterlanadi. Shuning uchun xam u yer yuzasining rivojlanishida kuchli geologik faktor xisoblanadi. Gidrosfera yerda xayotning paydo bulishiga asosiy omildir. Shu boisdan xayotni suvsiz tasavvur etib bulmaydi. Download 249.22 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling