1- ma’ruza. Mavzu : “Muxandislik geologiyasi va gidrogeologiya” faniga kirish Ma’ruza rejasi

5. Yer qobig‘ining harorat zonalari. Haroratning fasliy tebranish zonasi qishki 
paytda gruntlarning muzlash qatlami – 1A zona shakllanadi. Bu zonaning qalinligi 
iqlim sharoitiga bog‘liq holda 3...5 m ni tashkil etadi. 
1. O‘zgarmaydigan haroratlar zonasi. Bu zonada harorat yerning (shu 
maydonning) o‘rtacha harorati bilan bir xil bo‘ladi. 
2. Harorat asta-sekin ko‘tariladigan zona.
6. Geotermik gradiyent va geotermik pog‘ona to‘g‘risida tushuncha. Geotermik 
gradiyent – bu haroratning xar 100 metrda ortishi. 
Geotermik pog‘ona – bu haroratning 1°S ortishi chuqurligini bildiradi.
Yerning turli nuqtalarida geotermik gradiyent va geotermik pog‘onalar turli 
qiymatlarga ega. Ularning o‘rtacha qiymati G.g.≈3°S va G.p.≈33 m. 
Yer qobig‘ining harorat rejimi inshootlarni loyihalashda e’tiborga olinadi. 
Fasliy muzlash chuqurligi poydevorning joylashish chuqurligiga ta’sir qiladi.
 

---

 
 
Takrorlash uchun savollar 
1. Geologiya fani nima o‘rgatadi? 
2. Geologiya fanining bulimlari. 
3. Gemorfologiya, tuprokshunoslik fanlari nima urgatadi? 
4. Urta Osiyedagi olimlarning roli geologiya fanining rivojlanishida?  
5. Geologiya fani nima beradi xalk xujaligiga?
6. Abu Rayxon Beruniy va uning yezgan asarlarning roli. 
7. Abu Ali Ibn Sino – uning geologiya ilmiy ishlari. 
8. “Tarixiy geologiya” va uning maksadi va vazifasi. 
9. Uzbekistonda yekilgi kazilma boyliklari. 
10. Medisina soxasidagi dorilar minerallari.  
11. Necha kobiklardan yer shari iborat? 
12. Litosferaning tuzilishi. 
13. Nima tushunamiz issiklik rejimiga. 
14. Yerning shakli nima? 
15. O.Yu.Shmidtning gipotezasi yerning xosil bulish tugrisida? 
16. Atmosferaning katlomlarni aytib bering. 
Gidrosferaga yer sharida nima kiradi?