1-§. Mavzu: Geografiya nimani o`rganadi

Darsuchun talab etiladigan vaqt:45 minut:
Darsning texnik chizmasi:

6. 
   Dars tipi: Bilim, malaka va ko`nikmalarini shakllantirish, yangi bilimlarni berish darsi.
   
7. 
   Darsning jihozlari: O`zbekiston tabiiy va dunyoning siyosiy xaritasi.
   

Darsuchun talab etiladigan vaqt:45 minut:
Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	2 daqiqa
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik	3 daqiqa
Yangi mavzuni yoritish	25 daqiqa
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish	7 daqiqa
Darsni yakunlash	3 daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	5daqiqa

8. 
   Darsning borishi:
   
   1. 
      O`quvchilar davomatini tekshirish.
      
   2. 
      O`quvchilar bilimini tekshirish uchun beriladigan savollar.
      

1. Masshtab deb nimaga aytiladi?
2. Sonli masshtab nima?
3. Chiziqli masshtab nima?
4. Oriyentirlash qanday aniqlanadi?
5. Azimut bo`yicha qanday yuriladi?
VIII. Yangi mavzu: Qisqacha mazmuni:
Masshtab. Siz, o`rtog`ingizga avtobus bekatidan uyingizgacha bo`lgan yo`lni qog`ozga chizib ko`rsatmoqchisiz. Albatta, buy o`l uncha uzoq bo`lmasa ham qog`ozga sig`maydi. Demak, yo`lni kichraytirib chizishga to`g`ri keladi.Bunda Sizga masshtab yordam beradi. Masshtab joydagi masofaning chizmada, plan va xaritada tasvirlanganda necha marta kichraytirilganligini ko`rsatuvchi kasr sondir. Avtobuz bekatidan Sizning uyingizgacha bo`lgan masofa 550 m. Uni qisqartirib chizmada 5,5 sm qilib chizdingiz. Siz masofani 10 000 marta qisqartirdingiz. Shunda masshtab 1:10 000 bo`ladi. Har qanday xarita va joy planida uning masshtabi, ya`ni masofalar necha marta qisqartirilganligini yozib qo`yiladi.
Masshtab uch xil ko`rinishda bo`ladi: sonli masshtab, nomli masshtab va chiziqli masshtab.
Chiziqli masshtabdan foydalanish eng qulay. Chiziqli masshtab teng qismlarga bo`lingan to`g`ri chiziq shaklida bo`ladi. Agar bu masshtab 1 santimetrda 100 metr deb yozilsa, nomli masshtab deb, 1:10 000 deb yozilsa, sonli masshtab deb ataladi.
Yarimsharlar tabiiy xaritasining sonli masshtabi 1:22 000 000. Bunda 1 sm da necha km borligini aniqlash uchun 5 ta nolni o`chiramiz. Shunda nomli masshtab 1 sm da 220 km bo`ladi.
Chiziqli masshtabdan masofani aniqlashda foydalanish uchun sirkulning ikki uchini xaritadagi oraliq masofa aniqlanishi lozim bo`lgan nuqtalarga qo`yib, so`ng uni masshtabga ham qo`yiladi. Shunda masofa aniq bo`ladi.