1 – mavzu. Qurilishda marketing tushunchasi, moxiyati, vazifalari va funksiyalari

1.2. Marketingning asosiy maqsad va vazifalari
Marketing maqsadlari faoliyatining har bir turi biron yaxshi natijaga 
erishishga yo’naltirilgan sa‘y-harakatlar majmuasidir. Marketing 
faoliyatidagi serqirralik aynan shu mazmundagi maqsadlar turini belgilaydi. 
Maqsadlar esa marketing jarayonining har bir bosqichi uchun belgilangan 
bo’lib marketing tamoyillari asosida belgilanadi. Jumladan, bozorga kirishda 
va unda mustahkam o’rnashishda qo’yiladigan asosiy maqsadlar turkumiga 
ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, mahsulot turlarini bozor talabiga 
mos holda rivojlantirib borish, eng kam moddiy, moliyaviy va mehnat 
resurslari xarajatiga erishish, zamonaviy va mustahkam moddiy texnika 
bazasini bunyod etish va uning ilmiy texnika taraqqiyoti natijalari bilan 
muntazam rivojlantirib borish va boshqalardir.
1.2.-rasm. Marketingning asosiy maqsadlari.
Marketing maqsadlari marketing faoliyatini har bir jarayonida ham 
mavjud bo’ladi. Agar ishlab chiqarish jarayonida sifatli, arzon va ishlatilishi 
bo’yicha qulay mahsulot yaratish asosiy maqsad hisoblansa, shu mahsulotni 
tashish va saqlash sharoitlarini mahsulot tannarxiga (bahosiga) q o’shiladigan 
xarajatlar turkumida eng kam sarf asosida bo’lishini ta‘minlash, uning 
sotilishini tezlashtirish asoslarini belgilash ham katta ahamiyatga molik 
maqsadlardan hisoblanadi. Shu bilan birga, har bir maqsad, o’z navbatida, 
zaruriy usullar yig‗indisi asosida hisob-kitob ishlarini bajarilishini nazarda 
tutadi. Masalan, ishlab chiqarish jarayonida sarf -xarajatlarni hisoblash, xomashyo ta‘minotida me‘yorlar turkumi, mehnatni tashkil qilishda mehnat 
turlari bo’yicha haq to’lashni barpo etish va hokazolar ishlab chiqarishning 
iqtisodiy tashkiliy usullari hisoblanadi. Savdo jarayonida esa bir kunlik sotish 
ta‘siri va hajmini belgilash uchun olib boriladigan izlanishl ar sotishni tashkil 
qilishga qaratilgan qator me‘yoriy hujjatlar (hisob-kitoblar) bilan bog‗liq 
ishlarning tashkiliy asosini belgilashni nazarda tutadi.
Marketing maqsadlari bevosita bozor turlariga qarab belgilanadi. Agar 
mahalliy bozorni egallash ishlab chiqaruvchi uchun asosiy maqsad 
hisoblansa, uni kengaytirish, hududiy va milliy bozorlarga kirib borish, jahon 
bozoriga chiqish, o’rnashish va ma‘lum turdagi tovar bilan mustahkamlanib 
olish ishlab chiqaruvchi (korxona, firma) uchun oliy maqsadlardan 
hisoblanadi. Shuni ta‘kidlash lozimki, O’zbekiston Respublikasi qonunlari 
majmuyi aynan shu yo’nalishda eng ta‘sirli hisoblanadi. Chunki, hozirgi 
kunning dolzarb masalalaridan chetga tovar chiqarishni yo’lga qo’yish har bir 
ishlab chiqaruvchi uchun eng asosiy vazifa qilib qo’yilgan. Shu bois jahon 
bozorida savdo qilish sharafli ko’rsatkich hisoblanishi ham davlatimiz 
ravnaqi uchun hal qiluvchi omil bo’lib bormoqda.
Korxona marketingining asosiy maqsadi - vaqtning berilgan oralig‗ida 
korxonaning rentabelligini oshirishdir.
Marketing asosi - aniq yo’nalishga va kompleksga ega bo’lishdir. 
Marketing tadqiqotlariga korxonaning barcha faoliyatini ishlab chiqarishdan 
tortib bozorda sotilishigacha bo’lgan bosqichlar bo’ysundirilishi kerak. 
Buning ma‘nosi korxonada qanday ish bajarilishidan qat‘iy nazar, ular har 
tomonlama tahlil qilinishi, o’rganilishi va uning asosida qaror qabul qilinishi 
kerak. Marketologlar «Biz mahsulotni sotmaymiz - biz Iste‘molchi talabini 
qondiramiz» deyishadi. Bu ularning asosiy shiori hisoblanadi. 
Marketingning vazifalarini quyidagi uchburchak orqali sxematik 
ifodalash mumkin:
1.3.-rasm. Marketingning vazifalari uchburchagi.
Marketingning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
bozorni kompleks tadqiq qilish;-
mahsulot turini rejalashtirish;-
talabni to’laqonli qondirish uchun tadbirlar ishlab chiqarish;-
qondirilmagan talabni o’rganish, ya‘ni potensial Iste‘molchini -
topish; 
mahsulotni sotish bo’yicha tadbir ishlab chiqish;
ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarishni takomillashtirish.-