1 1- mavzu: Oziq- ovqat mahsulotlarining kimyoviy tarkibi va to‘yimliligi. Reja

Qahva va qahva ichimliklari. 
 
Qahva tropik iqlimdagi mamlakatlarda o‘sadigan qahva daraxti mevasining 
urug‘idan olinadi. Qahva terib olingandan keyin etidan tozalanadi, silliqlanadi, 
sifatiga qarab navlarga ajratiladi va qoplarga joylab uzoq muddat saqlanadi. 
Masalan, Braziliya qahvasining ayrim navlari 10—12 yilgacha saqlanadi. Qahva 
qancha uzoq saqlansa, ta’mi shuncha yaxshi va xushbo‘y bo‘ladi. 
Qahva tarkibida oqsil moddalari 14%, yog‘ — 14%, uglevodlar — 4%, mineral 
moddalar va boshqa moddalar ham uchraydi. 
Qahvalar quyidagi assortimentda ishlab chiqariladi: donador xom qahva, 
qovurilgan (donador, maydalangan, sikoriy qo‘shilgan) va eruvchan qahva. 
Qahvalarning sifati organoleptik va fizik-kimyoviy ko‘rsat- kichlarini aniqlash 
asosida olib boriladi. 
Kuchli spirtli ichimliklar. 
 
Kuchli spirtli ichimliklar deb, tarkibida ko‘p miqdorda etil spirti bo‘lgan 
ichimliklarga aytiladi. Ularga spirt, aroq mahsulotlari, uzum vinolari, konyak, rom, 
viski kabi ichim- liklarni kiritish mumkin. Bularning har biri har xil xomashyo- 
lardan o‘ziga xos texnologik jarayonlar asosida ishlab chiqariladi. 
Spirt. Spirtning turlari ko‘p, lekin oziq-ovqat sanoatida faqat etil spirti 
ishlatiladi. Etil spirti sanoatda uglevodlarga boy xomashyolardan olinadi. Bunday 
xomashyolarga donlar, kartoshka, qandlavlagi va qand sanoati chiqindilarini 
kiritish mumkin. 
Etil spirtini ishlab chiqarishning mohiyati qand modda- larining maxsus 
achitqilar ta’sirida bijg‘ib, spirt hosil qilishiga asoslangan. Ishlab chiqarilayotgan 
etil spirtining ma’lum qismi xalq xo‘jaligining turli tarmoqlarida, ma’lum qismi 
esa aroq, likyor-aroq mahsulotlari va uzum vinolari ishlab chiqarishda 
foydalaniladi. 
Tozalanganlik darajasiga qarab etil spirti uch navga bo‘linadi: ekstra, yuqori 
darajada tozalangan va birinchi nav. Etil spirtining ekstra navi tarkibida 96,5%, 
yuqori darajada tozalangan navida — 96,2%, birinchi navida esa 96% hajm 
miqdorida spirt bo‘ladi. 
Spirtlarning tozalanganlik darajasini belgilaydigan asosiy fizik-kimyoviy 

---

ko‘rsatkichlar aldegidlar, sivush moylari va efitlar hisoblanadi. Organoleptik 
jihatidan etil spirtining hamma turlari rangsiz, tiniq, begona zarrachalarsiz, hidi va 
ta’mi esa tozalangan etil spirtiga mos bo‘lishi kerak. 
Aroq tozalangan etil spirti va yumshatilgan suvning aralash- masini 
faollashtirilgan ko‘mir bilan ishlab, maxsus filtrlardan o‘tqazilib tozalangan 
mahsulotdir. Aralashmani faollashtirilgan ko‘mir orqali filtrlashning mohiyati 
shundaki, bunday ishlov berilganda spirt tarkibidagi bir muncha zararli bo‘lgan 
sivush moylarining 30—47% va asetaldegidlarning 10—17% filtrda tutib qolinadi. 
Aroqning ba’zi turlarini ishlab chiqarishda ularning ta’mini yaxshilash uchun qand, 
limon kislotasi, soda, sirka kislotasining natriyli tuzi kabi qo‘shimcha xomashyolar 
ham ishlatilishi mumkin.