1-1 ona tili 9-sinf Darsning mavzusi: Dunyo tillari va o`zbek tili

Darsning mustahkamlash bosqichida:

I.Badiiy asarlar matnidan ko’chirma gapli qo’shma gaplarni topib,ularning tuzilishini izohlash va ularni o’zlashtirma gapga aylantirish.

II.204-208-mashqlar ustida ishlash:

206-mashq:Ko’chirm gaplarni o’zlashtirma gapga aylantiring.Ular o’rtasidagi farqni ayting:

1.Qadimlar demishki:”O’z uyim – o’lan to’shagim”.-Ko’chirma gap;

Qadimlar oz uyimizni o’lan to’shagimiz deb aytadilar.-O’zlashtirma gap;

III.O’yin:1-guruh-ko’chirma gap tuzadi,2-guruh uni o’zlashtirma gapga aylantiradi.

III.Test sinovi:

1.Xalqimiz bejijga:”Zar qadrini zargar bilar”,-deb aytmaydi.Ko’chirma gap qolipini aniqlang:

A.M.g:”K.g” B.”K.g”,-m.g C.M.g:”K.g”,-m.g D.”K.g,-m.g,-k.g”

2.Undov va so’roq gaplar o’zlashtirma gapga aylantirilganda qanday gapga aylanadi?

A.Darak gapga B.Istak gapga

C.Buyruq gapga D.Yig’iq gapga

3.Berilgan gap qanday gap:”Navbatchilar hamma joyni yaxshilab tozalasin”,-deb uqtirdilar ustozimiz.

A.Bog’lovchiziz qo’shma gap B.Sodda gap

C.Ko’chma gap D.Ko’chirma gapli qo’shma gap

4.O’zlashtirma gap va ko’chirma gap qanday ma’no kasb etadi?

A.Zidlik B.Shakldoshlik C.Ma’nodoshlik D.Qarama-qarshilik

5.O’zlashtirma gap berilgan qatorni toping:

A.Xalqimiz bir yigitga yetmish hunar ham ozligini qayta-qayta uqtiradilar.

B.Bahor keldi,ammo hali ham sovuq izg’irin o’z hukmini surmoqda.
C.”Ishdan ertaroq qaytishga harakat qilaman”,-dedilar onam.

D.”Urush davrida bir burda non uchun odamlar soatlab navbatda turishgan”,-deb eslaydilar buvijonim.

Javoblar:1.C 2.A 3.D 4.C 5.A

Uyga vazifa:209-mashq:”Bobolarimiz o’gitlari”mavzusida matn tuzing.Ko’chirma va o’zlashtirma gaplardan foydalaning.

Xalqimiz purma’no va mazmunga boy maqollarga juda boy.Har bir maqol va hikmatlar hayot tajribalari asosida vujudga kelgan.Qolaversa,har kunlik tajribamizdan ma’lumki,nutqimizda bexosdan xalq maqollarini ishlatamiz.Bu nutqni boyitad,fikrni teran varavon qiladi.

Bobolarimiz:”Mevasi shirin,lekin mevasida danagi shirin”,-deb ,albatta,nevaralarni nazaeda tutadilar.Har doim avlodim davomchisi deya,ulardan mehr buloqlari,nasihatlarini ayamaydilar….