1 –2 маъруза: Кириш


Босим кучнинг тўғри бурчакли текис юзаларга таъсир этиши


Download 1.37 Mb.
bet14/30
Sana09.02.2023
Hajmi1.37 Mb.
#1182674
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   30
Bog'liq
13а.Суюклик газ механикаси 1-кисм

Босим кучнинг тўғри бурчакли текис юзаларга таъсир этиши.Эни b масофага эга бўлган, асоси горизонтал бўлган текис вертикал шакл ОА деворига таъсир этаётган сувнинг босим кучини аниқлаймиз (расм).

Расм

Вертикал деворни ҳисоблашда фақат ортиқча босимни эътиборга олиш керак, чунки суюқлик сиртига таъсир этаётган атмосфера босими заррачалар орқали вертикал деворга чапдан ўнгга таъсир этади. Ўнгдан чапга деворни ўзига таъсир этаётган атмосфера босими билан тенглашиб йиғиндиси нолга тенг бўлади. Нуқта m даги босимни аниқлаймиз:



Шу нуқта 0 дан А гача ўзгариб борганда, босим ҳам ўзгариб боради. Энг катта босим h=OА га тенг бўлганда

PА босимни масштаб бўйича ОА га перпедикуляр бўлган асосда белгилаймиз. Ҳосил бўлган Б нуқтани А билан бирлаштирамиз. Келиб чиққан ОАB учбурчаги гидростатик босимни эпюраси дейилади. Агар учбурчак ОАB юзасини b энига кўпайтирсак, унда тўғри бурчакли шаклга таъсир этган гидростатик босим кучи F ни ҳосил қиламиз ва у тенг





Куч Р1 ОА га ва у ОАB гидростатик босим эпюрасининг марказидан ўтади. Бундан ҳулоса қилиш мумкинки, Р кучнинг қўйилган нуқтаси тўғри бурчакли шаклни асосидан масофада жойлашган бўлади.


Агар деворга икки томондан суюқлик таъсир этса, унда ОА деворнинг икки томони бўйича гидростатик босимнинг эпюралари қурилади. Кейин учбурчак ОАB дан O’АB’ айирилади.

Ҳосил бўлган трапеция ОАМК юзасини девор эни b га кўпайтирилса, қидирилаётган P куч келиб чиқади ва у трапециянинг марказидан ўтиб деворга перпедикуляр йўналган бўлади. Бурчак остида жойлашган деворда ҳам қидирилаётган F куч худди олдингига ўхшаб топилади.
Босим марказини аниқлаш. Ортиқча босим тенг таъсир этувчининг қўйилиш нуқтаси босим маркази деб аталади. Бу нуқтани топиш шитларнинг ўлчамларини аниқлаш учун керак бўлади. Шунинг учун босим маркази координатасини топиш шитларни ҳисоблашда жуда зарур. Босим марказининг координатаси уб.м га тенг деб ҳисоблаб, S сиртга таъсир қилаётган моментни аниқлаймиз:
Рус= dРy= hdS  у
Расмдан hо.мо.мsin, h=y  sin эканлиги кўриниб турибди. У ҳолда муносабатдан қуйидаги келиб чиқади:
S  уо.муб.м у2dS=Ix
бу ерда Ix = у2dS - кўрилаётган сиртнинг Ох ўққа нисбатан инерция моменти. У ҳолда босим марказини топамиз:
уб.м=

Инерция моментини қуйидагича ифодалаш мумкин:


Ix=Iо.м+Sу2о.м
бу ерда 1о.м - кўрилаётган юзанинг унинг оғирлик марказидан ўтувчи ўққа нисбатан инерция моменти.
Р куч таъсир этувчи деворга перпендикуляр бўлиб босим эпюрасининг оғирлик марказидан ўтади. Учбурчак шаклга эга бўлган эпюранинг маркази 1/3 баландиликда жойлашган бўлганлиги сабабли босим кучи таъсир этувчи нуқта идиш тубидан h/3 баландликда ёки эркин сатҳдан h/3 чуқурликда жойлашган, яъни

НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ:

1.Гидравлик ғайритабиийлик нима?


2.Текис юзаларга таъсир этувчи босим кучи нимага тенг?
3.Статик момент нима?
4.Босим маркази деб нимага айтилади?
5.Учбурчак босим эпюранинг босим маркази қаерда жойлашган?
6. Тўлиқ босим деб нимага айтилади?

Download 1.37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling