1-амалий иш. Киберхавфсизлик тушунчаси, унинг ташкил етувчиларининг характеристикалари. Ахборотли жамиятда хавфсизлик. Хавфсизлик тушунчаси


Download 3.93 Mb.
bet43/52
Sana19.10.2023
Hajmi3.93 Mb.
#1710308
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   52
Bog'liq
KHKE metodichka uzb (final eski) 2 (2)

Шифрлаш: шифрлаш қуйидаги формула ёрдамида амалга оширилади. Бунда ҳарфлар ўрнига гаммалаш жадвалидаги ўнлик сонларқўйилади.
Уе мод н=21277 мод 54707=45805
Се мод н=18277 мод 54707=31014
Ме мод н=14277 мод 54707=33510
Ое мод н=16277 мод 54707=45805
Не мод н=15277 мод 54707=51224
Ое мод н= 16277 мод 54707=4243
Ве мод н=22277 мод 54707=39974
Се мод н=18277 мод 54707=3964
Ҳе мод н=9277 мод 54707=49193
Ае мод н=1277 мод 54707=1
Хе мод 24=9277 мод 54707=4243
Ое мод н=16277 мод 54707=31014
Бе мод н=2277 мод 54707=3964
Т₁=45805,31014,33510,45805,51224,4243,39974,3964,49193,1,4243,31014,3964
Шифрланган матн кўриниши .

2-расм. РСА шифрлаш алгоритмида шифрлаш ва дешифрлаш жараёни
Дешифрлаш: Дешифрлаш жараёнида шифрланган матнни ёпиқ калит ёрдамида шифрлаймиз.
Т₁=45805,31014,33510,45805,51224,4243,39974,3964,49193,1,4243,31014,3964
45805д мод н=458053133 мод 54707=21=У
31014д мод н=310143133 мод 54707=18=С
33510д мод н=335103133 мод 54707=14=М
45805д мод н=458053133 мод 54707=15=О
51224д мод н=512243133 мод 54707=16=Н
4243д мод н=42433133 мод 54707=15=О
39974д мод н=399743133 мод 54707=22=В
3964д мод н=39643133 мод 54707=18=С
49193д мод н=491933133 мод 54707=9=Ҳ
45805д мод н=13133 мод 54707=1=А
4243д мод н=42433133 мод 54707=24=Х
31014д мод н=310143133 мод 54707=15=О
3964д мод н=39643133 мод 54707=2=Б
Т₀= УСМОНОВСҲАХОБ
ДЕС шифрлаш алгоритми. ДЕС шифрлаш алгоритми АҚШда 1998 йилнинг 31 декабргача стандарт шифрлаш алгоритми деб ҳисобланган. Бу алгоритмда қўлланилган акслантиришлар криптографик нуқтаи назардан бардошли, аммо дастлабки 56 - битли калитнинг узунлиги, бугунги кун ҳисоблаш техника ва технологияларининг ютуқларидан фойдаланилганда, мумкин бўлган барча 256 та калитларни тўла танлаб чиқиш имкониятини сезиларли қисқартиради.
АҚШнинг “Стандартлар ва Технологиялар Миллий Институти” томонидан 1997 йилда янги стандарт учун конкурс еълон қилиниб, 2000 йилнинг 2 октябрида унинг ғолиби аниқланди. Бу стандарт шифрлаш алгоритми АЕС ФИПС -197 деб номланиб, унинг асосини Фейстел тармоғи ташкил етмайди.

3-расм. ДЕС шифрлаш алгоритмида шифрлаш жараёни
Топшириқ:

  1. Амалий ишнинг кетма-кетлиги билан танишинг;

  2. Амалий иш бўйича таҳлил ўтказинг ва ҳисобот тайёрланг.

  3. Тест саволларига тайёрланинг.

  4. Замонавий криптографик шифрлаш усулларининг имкониятларини таҳлил қилинг.



Назорат саволлари:

  1. Криптография нима?

  2. Шифрлаш алгоритми нима?

  3. Маълумотлар шифрлаш билан қандай ҳимояланади?

  4. Шифрлаш калити нима?



14-АМАЛИЙ ИШ
Дастурий таʼминот ҳимояланганлигини баҳолаш мезонлари.
Ишдан мақсад: Киберҳуқуқ соҳасига оид европа стандартларини ўрганиш ва амалий қўллаш бўйича билимларга ега бўлиш
Қисқача назарий маълумот
Буюк Британиянинг кичик ва ўрта корхоналари ўзларини ИТ ва киберхавфсизлик билан боғлиқ хавфлардан яхшироқ ҳимоя қилиш учун Британия ва халқаро стандартларнинг кенг танловли мажмуи мавжуд. Шунингдек, Публиcлй Аваилабле Спеcифиcатионс (ПАС) яъни барчага очиқ спецификациялар тўплами ҳам мавжуд бўлиб, улар мижозлар ташкилотларининг еҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда стандартларга мосликни таъминлайди ва БСИ (Тҳе Бритиш Стандардс Институтион) томонидан белгиланган кўрсатмаларга мувофиқ ишлаб чиқилган. БСИ шунингдек , кичик ва ўрта корхоналар учун стандартлар ва уларнинг афзалликларини тушунтирувчи кенг ассортиментдаги китобларни нашр етади.
Қуйидаги роʻйхат ёрдамида киберхуқуқ соҳасига оид Европа стандартлари билан танишишингиз мумкин:

  • ИТ ва киберхавфсизлик бўйича БСИ стандартлари;

  • ИТ ва киберхавфсизлик учун ҳамма учун очиқ спецификациялар;

  • ИТ ва кибер хавфсизлик бўйича БСИ нашрлари;

  • ИТ ва киберхавфсизлик бўйича ИСО стандартлари;

  • Буюк Британия ҳукуматининг ИТ ва киберхавфсизлик бўйича стандартлари.


Download 3.93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   52




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling