№1 амалий иши

№14 amaliy ish


Payvandlash (kavsharlash) texnologik jarayonining rejimi parametrlari hisobi


Ish maqsadi: hisoblash yo`li bilan, dastakli va mexanizatsiyalangan payvandlash turlari rejimining asosiy parametrlarini aniqlashni o`rganish.


Nazariy qism


Dastakli yoyli payvandlash (kavsharlash). Dastakli yoyli payvandlashda ikkita uchma-uch qirralardan tashkil topgan chokining burchakli ishlovi (3.1-rasm, d), 55±3° tashkil etadi (bunda b₃ oralig`i va qirralarining h<sub>p</sub> o`tmasligi listlarning >3 mm qalinligida 03 mm tarofida o`zgaradi). qirralarning bunday tayyorgarligini 1820 mm gacha bo`lgan listlarni payvandlashda qo`llanadi. Payvandlanuvchi elementlarning kattaroq qalinligida qirralarining ikki tomonlama X-ko`rinishli ishlovini (3.1-rasm, e) shuningdek burchak qiyaligini 55±3° bilan qo`llash maqsadga muvofiqdir. qalinligi 3 mm bo`lgan listlarni payvandlashni qirralarining (I-ko`rinishli ishlov deb ataluvchi) ishlovisiz bajariladi-3.1-rasm, a. Payvandlanuvchi listlar orasidagi oraliq - 02mm.
Yupqa choklarni (uchma-uch listlarning qalinligi 68 mm gacha, burchaklisi esa chokning kateti 68 mm gacha bo`lsa), qoidaga ko`raga, bir yurishda (qatlamda) payvandlanadi. Choklarning yanada qalin uchma-uch va burchakli payvandlashni bajarishda (chok hovallarini to`ldirishda) bir qancha o`tishlarni (qatlamlarni) olib boriladi-3.1-rasm, d. Bunda barcha o`tishlardagi payvandlashni bir xil rejim parametrlarida bajarishga intiladilar. Birinchi o`tish bunga kirmaydi, chunki uni 34mm diametrli elektrodlarda bajarish tavsiya etiladi (katta diametrli elektrodlarning qo`llanishi chok negizining qaynovini qiyinlashtiradi).
Birinchi qatlam (o`tish)ning kesimi 3035 mm<sup>2</sup> dan oshmasligi kerak va quyidagi formula bo`yicha aniqlanishi mumkin:

F₁=(68)d_e, (4.1)

keyingi qatlamlari (o`tish) lari esa — formula bo`yicha:

F_c = (812)d_e, (4.2)

bunda: d_e- elektrod diametri, mm.

Birinchisi bilan hisoblaganda qatlam (o`tish)larning umumiy soni (chok asosini payvandlash),


(4.3)
bunda: F_n — kavsharlangan metall(chok)ning umumiy maydoni, sm².

Dastakli yoyli payvandlashda payvandlash rejimining parametrlariga quyidagilar kiradi: elektrod diametri, payvandlash tokining kuchi, elektrodning chok bo`ylab joylashuv tezligi (payvandlash tezligi), tok turi, uning qutbliligi va boshqalar.

Elektrod diametri payvandlanuvchi elementlarning qalinligiga, payvandlanuvchi birlashmaning turi va chokning fazodagi holatiga bog`liq holda tanlanadi. elektrod diametrini tanlash uchun quyidagi taxminiy ma’lumotlardan foydalanish mumkin:

Listlar qalinligi, mm 13 3 45 612 13

Elektrod diametri d_e, mm 1,52,5 3 34 45 5

Payvandlash toki kuchi elektrod pasportlarida va ma’lumot jadvallarida joylashtirilgan tavsiyalar asosida tanlanadi yoki empirik formulalar bo`yicha hisoblanadi.

Diametri 16 mm bo`lgan po`lat elektrod yordamida dastakli yoyli payvandlashda quyidagi formuladan foydalanish mumkin

I_sv = K_e d_e, (4.4)

bunda: K_e — 2560 ga teng koeffitsient.

Koeffitsient K elektrodning d_e diametriga bog`liq holda quyidagiga teng deb qabul qilinadi:

d_e, mm l2 34 56

K, A/mm 2530 3045 4560

Ushbu formula bo`yicha hisoblangan payvandlash tokining kuchini payvandlanuvchi elementlarning qalinligi, birlashma turi va payvandlashning fazodagi holatiga bog`liq holda to`g`rilab olish zarur. Shunday qilib, agar listlarning qalinligi S  3d_e bo`lsa, unda I<sub>sv</sub> qiymatni 10-15% ga oshirish zarur. Agar S  1,5d<sub>e</sub> bo`lsa, payvandlash toki 10-15% ga kamaytiriladi. Burchakli chokni payvandlashda va kavsharlashda I_sv qiymati 10-15% ga oshirilgan bo`lishi kerak. Agar payvandlash vertikal yoki yuqori holatida bajarilsa, payvandlash tokining qiymati 10-15% ga kamaytirilgan bo`lishi kerak.

Tok turini tanlashda o`zgaruvchan tokning doimiy tokka nisbatan iqtisodiy va ishlatish afzalligini inbatga olish kerak. Biroq, masalan, UONI-13 elektrodlarida payvandlashd, o`zgaruvchan tokdan foydalanish yo`l qo`yilmaydi yoki tavsiya etilmaydigan holatlar bo`lishi mumkin. Shunday qilib, payvandlash ishlarining xarakteri kavsharlanuvchi metall qatlamini olish, asosiy metallning eng kichik qaynovi chuqurligida elektrodli metallning imkon qadar katta miqdordagi zarur qatlamini olish zaruratini keltirib chiqaradi. Shuning uchun kavsharlash ishlari uchun doimiy tokdan foydalanish va kavsharlashni elektrod metalli tez eriydigan qutbda olib borish kerak.
Yoyning taxminiy uzunligini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanish mumkin:


l_d = (0,5 1,1) d_e, (4.5)

Yoy uzunligi kavsharlangan metall sifatiga va chokning geometrik shakliga ta’sir qiladi. Uzun yoyda payvandlash vannasining himoyasi yomonlashadi va chokning metalli tezda kislorodga va havodagi azotga to`yinadi. Yoyning uzunligi oshishi bilan metall sachrashi ham ko`payadi va chokda teshikchalar hosil bo`lishi mumkin.

Yoyning U_d kuchlanishini aniqlash uchun elektrod markasining har biriga ilova qilingan (texnologik hujjatlarda U_d aniq belgilanmaydi) spravkali ma’lumotlardan yoki sertifikatlarning tavsiyalaridan foydalanish mumkin.
Uglerodli va legirlangan konstruktsion po`latlarni payvandlashda qo`llanuvchi elektrod qoplamalarning ko`pgina markalari uchun yoyning kuchlanishi U_d = 2228 V.