1-amaliy mashg‘ulot. Mavzu: So‘z, uning leksik va grammatik ma’nosi, leksemaning ifoda va mazmun jihati, leksik ma’no tarkibi va tiplari. Reja

Tog‘ay Murod
12-amaliy mashg‘ulot.
Mavzu: Lug‘at tiplari va turlari. Qomusiy va filologik lug‘atlar, ularning turlari.
Darsningmaqsadi: o‘quvchilarda lug‘at va ularning turlari haqida bilim va ko‘nikmalar hosil qilish, ularni lug‘atlardan to‘g‘ri foydalanishga o‘rgatish.
R E J A:
1. Leksikografiyahaqidama’lumot.
2. Lug‘atvauningtiplari.
3. Ensiklopediklug‘atlar.
4. Filologiklug‘atlar.
1-topshiriq.Savollarga javob bering.
1.Lug‘at tiplari va turlari qanday asoslarga ko‘ra bo‘linadi?
2.Qomusiy va filologik lug‘atlarning o‘ziga xos tomonlarini qanday?
3.“O‘zbek tilining izohli lug‘ati”Madvaliyev A.tahriri ostida 80.000 dan ortiq o‘zbek adabiy tilida keng iste’molda bo‘lgan so‘z va so‘z brikmalari, fan, texnika, san’at va madaniyat sohalariga oid terminlar, shevada qo‘llanadigan so‘zlar, tarixiy atamalar joy olgan. 5 jildlik. 2020 –yil 30 iyun (Yuqoridagi ma’lumot “O‘zbekiston nashriyoti” rasmiy telegram kanalidan olindi.)Mazkur lug‘atni tanqidiy-tahliliy o‘rganib, fikr-mulohazalaringizni bildiring.
4. Chastotali lug‘at haqida ma’lumot bering.
5. Ters lug‘at nima?
6. Orfoepik lug‘at haqida ma’lumot bering.
7. Maxsus filologik lug‘atlarning umumiy lug‘atdan farqi nimada.
8. Umumiy ensiklopedik lug‘at nima?
9. Umumiy filologik lug‘at haqida ma’lumot bering.
10. Maxsus ensiklopedik lug‘atlar qanday ahamiyatga ega.
2-topshiriq. «O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi» bilan «O‘zbektiliningizohlilug‘ati» kitoblarinibirbirigaqiyoslang. Ularo‘rtasidaqandayfarqborliginiayting.
Leksikografiya lot. lexikos— so‘z, grapho— ! chizmoq, yozmoqso‘zlaridanolinganbo‘lib, lug‘attuzishamaliyotivanazariyasibilanshug‘ullanuvchitilshunoslikningbo‘limidir. Leksikografiyanazariyasiningpredmetilug‘attuzishtamoyillarivausullaridir. Leksikografiyaamaliyotiesalug‘attuzuvchilarningishinitashkiletish, so‘zlarnikartochkalargatushirish, sistemagasolishvasaqlashsingarilarnio‘zichigaoladi. Leksikografiyanazariyasidalug‘atturlari, so‘zliktarkibiva so‘z maqolasiningtuzilishiasosiyo‘rinniegallaydi. Avvalo, lug‘atlarikkiturlibo‘ladi:  1) ensiklopedik (qomusiy) lug‘atlar; 2) filologik (lingvistik) lug‘atlar.
Bu ikkiturdagilug‘atlarlug‘atbirliklariningnimagaqaratilganibilanfarqlanadi. Lug‘atgakiritilayotganbirliklarbarchatushunchalarnio‘zichigaolsa, ensiklopedik (qomusiy) lug‘at;ma’lumbirtildagiso‘zlarnio‘zichigaolsa, filologik (lingvistik) lug‘athisoblanadi.