1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

Kolloid eritpelerdiń qásiyetleri, koagulyatsiyasi hám qorǵaniliwi.

Kolloid bóleksheler sirtinda elektr zaryadiniń barliǵi colloid bóleksheler turaqliǵin támiyinlewde belgili áhmiyetke iye.

Mitsella elektroneytral bólekshe, sebebi ondaǵi potensiyal aniqlawshi ionlardiń zaryadin qarsi ionlar óz zaryadlari menen neytrallap turadi. Potensial aniqlawshi ionlar agregat bólekshe sirtinda adsorbillengen, qarsi ionlardiń ayrimlari adsorbsion, qalǵanlari bolsa diffusion qabatlarda boladi.

Kolloid bóleksheler ózara jaqinlasqanda, olardiń diffusion qabatlari bir-birin qaplaydi. Olar arasinda iyterilisiw kushleri menen bir qatarda tartiliw kushleri hám tásir etedi. Eger tartisiw kushleri kushlirek bolsa, bóleksheler birigip ulkenirek agregatlar payda boladi, yaǵniy colloid koagulatsiyalanadi.

Liofob kolloidlarda (suwda erimeytuǵin zatlar kolloidlari) elektrolitlar tásiri judá seziliwsheń boladi. Azǵana elektrolit putin colloid eritpeni buzip, colloid bólekshelerdi ń hámmesine shókpege tusiredi. Zolda koagulyatsiyani payda etiwshi elektrolittiń eń kem muǵdarda (C_k) ǵa koagulyatsiya bosaǵasi dep ataladi. Koagulyatsiya bosaǵasina tesleri ulkenlik elektrolittiń koagulasiyalaw qábileti (P) dep ataladi.

P= 1/C_k

Tájriybeler soni kórsetedi, koagulasiyalawshi ionniń zaryadi qansha ulken bolsa oniń koagulaytsiya bosaǵasindaǵi muǵdari sonsha kem boladi.

C₁ : C₂ : C₃ = 500 : 10 : 1

1,2,3 – koagulyatsiyalawshi ionlardiń oksidleniw dárejeleri, 500, 10, 1 – ionlardiń muǵdarliq qatnaslari.

Qarama-qarsi zaryadli kolloidlar bir-birine aralastirilǵanda hám shókpe payda boliwi guzetiledi, buni kolloidlardiń ózara koagulyatsiyasi dep ataladi. Kolloid bólekshelerdiń potensial aniqlawshi ionlari bir-birin neytrallaydi. Zaryadsiz agregatlar ózara birigip shókpege tusedi. Gidrofob colloid eritpelerge joqari molekulyar birikpeniń (misali jelatina) qosiliwi sebepli zoldiń turaqliǵi artadi. Joqari molekulyar birikpe colloid bólekshe sirtinda juqa qabat payda etip, oni elektrolitler tásirinen qorǵaydi.

1-tájriybe: Temir gidroksid zoliniń koagulyasiya porogi (shegarasi) in aniqlaw.

Jumis ushin 3М КС1, 0,01 М К₂SO₄, 0,001 М К₄[Ғе(СN)₆] eritpelerinen hám temir gidroksid zolinen paydalaniladi. Har bir elektrolit ushin 4 ten, jámi 12 taza probirkalarǵa 5 ml den temir gidroksid zoli hám tómendegi kestede kórsetilgen muǵdarda distillengen suw hámde elektrolit eritpeleri quyiladi. Soń har bir probirkadaǵi zatlardi jaqsilap aralastiriladi hám bir saattan keyin qaysi probirkalarda ashiq koagulyasiya (ilaylaniw) payda bolǵanliǵin kestege jazip qoyiladi.

Solay etip, har bir probirkaǵa 10 ml den birdey konsentratsiyali (1:1) temir gidroksid zoli payda bolip, oniń quraminda har turli muǵdardaǵi elektrolit boladi. Eger hesh bir probirkada koagulyasiya payda bolmasa, ol jaǵdayda elektrolit konsentratsiyasin 5-10 marte asirip tajriybe qaytariladi.

Probirka №	Temir gidroksid zoli, ml	Distillengen suw, ml	Elektrolit eritpesi, ml	1 saattan keyingi koa- gulyasiya
1.	5	4,5	0,5
2.	5	4	1
3.	5	3	2
4.	5	1	4
5.	5	4,5	0,5
6.	5	4	1
7.	5	3	2
8.	5	1	4
9.	5	4,5	0,5
10.	5	4	1
11.	5	3	2
12.	5	1	4

Koagulyasiya porogin tómendegishe aniqlanadi:

C_por=100·C·V

Bul jerde: S – elektrolittiń molyar konsentratsiyasi;

V - zoldi koagulyasiya qiliw ushin kerek bolatuǵin elektrolit eritpesiniń eń kishkene muǵdari (ml).

Eger zoldiń koagulyasiyasi 0,01 M K₂SO₄ eritpe menen 3-shi hám 4-probirkalarda juz bergen bolsa, onda koagulyasiya porogi 3-probirkada K₂SO₄ tiń millimolyar konsentratsiyasina teń boladi, yaǵniy:

C_por.=100·0,01·2=2 mmol/l