1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

Vitaminler bioximiyasi
Vitaminler haqqindaǵi gipatezaniń aniqlamasi 1911-jilda Londonda islegen polyak ilimpazi Qazimir Funq tárepinen berildi. Ol gurish kepeginen az muǵdarda berilgende hám beri-beri keselligin emlew mumkinligin qayta aniqlap, onnan kristall hálda taza zat ajratip aliwǵa muyassar boladi.

Q.Funk sol ajratip alinǵan zattiń ximiyaliq quramin uyrenip, oniń quraminda amino gruppa halinda azot elementi barliǵin aniqladi hám bul zat ómir ushin kerekli ximiyaliq birikpe dep esaplap oǵan “VITAMIN” atin berdi “Vita” – latinsha “ómir” “amine” quraminda azot elementin tutuwshi funksianal gruppa, yaǵniy vitamin “ómir amini” degen mánisti ańlatadi.

Keyinshelik quraminda aminogruppasi hám uliwma azot elementi ushramaytuǵin kópǵana vitaminler aniqlanǵan lekin Q.Funk tárepinen berilgen atama ózgermesten pánde házirge shekem qollanilmaqta.

Vitaminlerdi aniqlawda birinshilerden ulken ules qosqan ilimpazlar N.I.Lunin, Q.Funk hám Eykmanlar boldi. Keyinshelik rus ilimpazlari P.V.Pashutin, S.A.Sosin hám amerikaliq ilimpaz Gópkinslardiń hám xizmetleri juda ulken. Házirde 25 ten artiq vitamin hám vitaminlik qásiyetke iye zatlar aniqlanǵan.

Vitaminler hár-turli ximiyaliq tábiyatli birikpeler bolip, olar adam hám haywan organizminiń jasawi ushin kerekli bolǵan prosesslerde ulken rol oynaydi. Olar tiykarinan ósimlikler hám mikroorganizmlerdiń kletkalarinda sintezlenedi.

1930-35-jillardan baslap vitaminlerdi uyreniwshi mekemeler jaratildi hám vitamin sanoatiniń rawajlaniwi ushin keń jol ashildi. 1935 jili SSSR den sawliqti saqlaw ministrligine qarasli Vitaminológiya instituti ashildi.