1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

Nuklein kislotalarınıń almasiwi

Nuklien kislatalari quramalı belok nuklioproteidlerdiń strukturalıq bólegi bolıp, olar awqat sińiriw shireleri quramındaǵı xlorid kislota hám fermentlerdiń nuklioproteidlerdi strukturalıq bólimlerge tarqaliwi nátiyjesinde payda bolatuǵin ónim bolıp tabıladı. Demek olar nukleoproteidlerdiń strukturalıq bólimleri sıpatında aziq-awqat ónimleri quramına kiredi. Ásirese haywan ónimlerinen ibarat aziq-awqat ónimleri nuklein kislotalarına bay boladı.

Asqazanda aziq-awqat nukleoproteidleri pepsin fermenti hám xlorid kislota tásirine jolıǵip, olardan bir bólimi belokli zatlardan ajralıp shıǵadı. Azıq-awqat ishekke ótkeninde ishek shiresi quramındaǵı tripsin fermenti tásirinde nukleoproteid quramındaǵı qaldıq ápiwayı beloklarǵa ajraladi hám nuklein kislotaları taza halda payda boladı. Ápiwayı beloklar aminokislotalarǵa shekem tarqaladi. Nuklein kislotalar bolsa asqazan astı bezi shiresi quramında ushraytuǵın fermentler tásirinde ishekte depolimerleniw procesine jolıǵip, mononukleotidlerge shekem tarqaladi. Mononukleotidler jińishke ishekte fosfataza fermentleriniń tásirine jolıǵip, fosfat kislota hám nukleozidlerge tarqaladi. Nukleozidler óz gezeginde nukleozid fosforilaza fermentleriniń tásirine jolıǵip, uglevodlarǵa hám azotli tiykarlarǵa (purin hám pirimidin tiykarlarına) tarqaladi hám ishek diywalları arqalı soriladi. Olardıń bir bólegi sol organizmge tán bolǵan RNK hám DNK molekulalarınıń sintezleniw processlerinde qatnasadı. Qalǵan bólegi bolsa kletkalardıń ózinde jańa nuklein kislotalardıń sintezleniw processinde qatnasadı.

Demek nuklein kislotalarınıń tarqaliw prosessi as sińiriw organlarinda baslanıp, organizmniń kletka hám toqımalarında tamamlanadı. Qanǵa hámde kletka hám toqımalarina sorilǵan mononukleotidlardiń tarqaliw ónimleriniń táǵdiri hár qıylı boladı. UGLEVODLAR (riboza hám dezoksiribozalar) toqımalarda oksidlenip, karbonat hám suvga shekem tarqalip ketedi. Fosfat kislota bolsa qan, suyekler hám basqa toqımalar quramına kiredi hám belgili bir bólegi sidik penen shıǵarıp jiberiledi. Haywan toqımaları quramında adenoza hám guanaza fermentleri bar bolıp, olardıń tásirinde purin tiykarları (adenin hám guanin) dezaminleniw hám oksidleniw processlerine jolıǵip, olardan toqımalarda gipoksantin hám ksantin sıyaqlı birikpeler payda boladı. Bular bawırda ksantioksidaza fermentiniń tásirine jolıǵip, sidik kislota (urat kislota) ǵa aylanadi.