1. Analog signal va raqamli axborot Raqamlashtirish va raqamli axborot xizmati tushunchasi Axborot

3 mavzu: Raqamli kamera va mikrofonlarning ishlash prinsiplari 
Reja: 
3. Raqamli ning ishlash prinsiplari
4. Mikrofonlarning vazifasi 
Raqamli kamera (inglizcha: digital camera) — fotosuratlarni raqamli xotiraga joylovchi 
fotokamera. Zamonaviy kameralarning aksariyati raqamli boʻlib,[1] mobil va transport 
vositalari kabi boshqa qurilmalar qismi qilib ishlab chiqarilmoqda.[2] Biroq, yuqori 
sifatli, yuqori aniqlikdagi alohida kameralar hali ham professionallar tomonidan keng 
qoʻllaniladi. 
Raqamli kameralarda ham, kinokameralarda ham odatda tasvir yigʻuvchi qurilmaga 
yorugʻlik jamlovchi oʻzgaruvchan diafragmali bir xil optik tizim ishlatiladi. Tasmali 
kameralardan farq qilib raqamli kameralarda tasvir yigʻuvchi qurilma kimyoviy emas, 
balki elektron prinsipda ishlaydi. Shuningdek raqamli kameralarda olingan suratlarni 
darhol koʻrish va xotiradan oʻchirish mumkin. Koʻpgina raqamli kameralar ovozli 
videolarni ham yoza oladi. Baʼzi raqamli kameralar suratlarni qirqishi, bir-biriga ulashi 
va boshqa sodda tasvir tahrir ishlarini bajara oladi. 
Raqamli kamera fotosuratlarni yozib oladigan kamera 
raqamli xotira
. Bugungi kunda 
ishlab chiqarilgan kameralarning aksariyati raqamli,
[1]
 va hanuzgacha ajratilgan raqamli 
kameralar mavjud bo'lsa-da, yana ko'plab kameralar kiritilgan 
mobil 
qurilmalar
 kabi 
smartfonlar
, bu boshqa maqsadlar qatori o'zlarining kameralaridan jonli 
video-telefoniyani boshlash va to'g'ridan-to'g'ri tahrirlash va boshqalarga yuklash uchun 
ishlatishi mumkin.
[2]
 Shu bilan birga, yuqori sifatli va yuqori aniqlikdagi maxsus 
kameralardan hali ham professionallar va yuqori sifatli fotosuratlar olishni istaganlar 
foydalanadilar. 
Mikrofon (mikro... va ... fon) - tovush tebranishlarini elektr tebranishlarga 
aylantiradigan elektr akustik asbob. Tovush kuchaytirib uzatish (eshittirish) uchun 
qoʻllaniladi. Koʻmirli, elektrodinamikli, kondensatorli, elektretli, pyezoelektrli; tovush 
uzatish yoʻnalishi jihatdan -yoʻnaltirilmagan, bir tomonga yoʻnaltirilgan (kardioid) va 
ikki tomonga yoʻnaltirilgan xillari bor. Koʻmirli M.ni birinchi marta rus ixtirochisi M. 
Mahalskiy (1878) va undan bexabar ravishda P. M. Golubitskiy (1883) yaratishgan. 
Kumir yoki metall membrana tovush toʻlqinlari taʼsirida tebranib, zichlikni oʻzgartiradi, 
natijada piston va membranaga tegib turgan kumir kukuni elektr qarshiligini oʻzgartiradi. 
M. orqali oʻtayotgan tok kuchi oʻzgaradi. Hosil boʻlgan im-pulyelanuvchi (telefonga 
ulangan oʻtkazgich orqali kelayotgan) tok tele-fondagi membranani M.dagi 
membranaga mos ravishda tebratadi. Elektrodinamikli M.da yupqa polistirol parda yoki 
alyuminiydan tayyorlangan diafragma magnit tizimning halqasimon tirqishida 
joylashgan ingichka simda oʻralgan gʻaltakka biriktirilgan. Tovush toʻlqinlari taʼsirida 

---

diafragma tebranganda gʻaltak oʻramlari magnit kuch chiziqlarini kesib oʻtadi va 
gʻaltakda e.yu.k. hosil boʻladi. Bu e.yu.k. uning qismlarida oʻzgaruvchan kuchlanishni 
vujudga keltiradi.
Kondensatorli M.da tovush toʻlqinlari yupqa metall membranaga taʼsir etib, uning 
orasidagi masofani oʻzgartiradi, natijada membrana bilan elektr kondensator 
plastinkalariga oʻxshash metall korpus orasidagi elektr sigʻimi oʻzgaradi. Plastinkalarga 
oʻzgarmas kuchlanish berilganda kondensator sigʻimi oʻzgarib, unda tok hosil boʻladi. 
Tok kuchi tovush chastotalarining tebranishiga mos ravishda oʻzgaradi, natijada tovush 
tebranishlari elektr tebranishlariga aylanadi. Bunday M. tovushni sifatli yozib olish va 
qayta eshittirish tizimlarida ishlatiladi.
Elektretli M. kondensatorli M.ga oʻxshaydi. Unda kondensatorning qoʻzgʻalmas 
platinalari va oʻzgarmas kuchlanish manbai sifatiga elektret plastina qoʻlllaniladi.
Pyezoelektrik M.da tovush toʻlqinlari pyezoelektr xossaga ega boʻlgan modda (mas, 
segnet tuzi) dan yasalgan plastinkalarga taʼsir etib, ularning sirtida elektr zaryadlari 
hosil qiladi. Elektromagnitli M.da tovush toʻlqinlari poʻlat yakorga bikr ulangan 
membranaga taʼsir etadi; membrana oʻzgarmas magnit tirqishida, yakor sirtiga oʻralgan 
simlardan iborat gʻaltak uchlarida e.yu.k. hosil boʻladi. Pyezoelektr va elektromagnitli 
M.lar radiohavaskorlik qurilmalari va eshittirish apparatlarida ishlatiladi. Stereofonik 
radioeshittirish va tovush yozib olish tizimlarida umumiy korpusga zich joilashtirilgan 
ikkita bir xil M. ishlatiladi. M. telefon aloqada, radio va teleeshittirish, ovozi 
kuchaytirish hamda tovush yozib olish tizimlarida ishlatiladi.
[1]