1. Арабларнинг Марказий Осиё ҳудудига кириб келиши. Ислом динининг минтақа халқлари маданиятига таъсири


Абулқосим Фирдавсий, Форобий, Саъдий, Ҳофиз Шерозий, Жомий, Навоий ва Фузулий


Download 387.92 Kb.
bet17/17
Sana17.06.2023
Hajmi387.92 Kb.
#1541293
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
Bog'liq
5-mavzu. Etnologiya

Абулқосим Фирдавсий, Форобий, Саъдий, Ҳофиз Шерозий, Жомий, Навоий ва Фузулий асарлари севиб ўрганилган. Мадрасаларда билим беришда асосан суҳбат ва мунозара методига амал қилинган, талабаларнинг мустақил фикрлашига алоҳида эътибор қилинган. Мадрасаи олиялар нафақат таълим-тарбия, айни вақтда улар илм-маърифат маркази ҳам бўлган. Ўқиш йили охирида талабалар ўтилган фанлар юзасидан имтиҳон топширишган. Имтиҳон бевосита ота-оналар иштирокида қабул қилинган. Мадрасани муваффақиятли тамомлаган талабаларга шаҳодатнома-диплом топширилган. Мадрасани муваффақиятли тамомлаганлар исломнинг етук уламолари: шайх, шайхулислом, ҳуқуқшунос қози, мулла, имом, мударрис, мактаб муаллими, давлат ҳокимиятининг масъул ходими лавозимларида хизмат қилганлар.



1 Маймурғ – илк ўрта асрларда Зарафшон, Қашқадарё ва Амударё каби йирик дарёлар ҳавзасидаги
9 мустақил мулкнинг бири, Самарқанд яқинидаги кичик мустақил подшолик.

2 Шониёзов К. Ўзбек халқининг шаклланиш жараёни. – Б. 154.

3 Умайр ибн Аҳмар ал-Яшкурий – араб лашкарбошиси. 27/647-48 йилда халифа Усмон ибн Аффон даврида бир йил Хуросон волийси бўлган. 45/665-66 йилда халифа Муовия ва ал-Ироқ волийси Зиёд ибн Абу Суфён даврида Марв шаҳри ва вилоятига ҳоким этиб тайинланган.

4 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 20.

5 Шамсутдинов Р., Мўминов Х. Ўзбекистон тарихи. – Б. 108.

6 Абу Саид Гардизи. Зайн ал-Ахбар/ пер. А. Арендса. — Ташкент: Фан, 1991. – С. 107.

7 Муовия I – умавия халифаларидан биринчиси, халифалик йиллари: 661-680.

8 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 21.

9 Ўша манба. – Б. 174.

10 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 92.

11 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 115.

12 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 179.

13 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 116.

14 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 117.

15 Отахўжаев А. Илк ўрта асрлар Марказий Осиё цивилизациясида турк-сўғд муносабатлари. – Б. 111.

16 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 117-118.

17 Балазури. Завоевание Хорасана – С. 67; История ат-Табари, – С. 426; Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 118; Бартольд. Туркестан. – С. 241.

18 Табарий. История ат-Табари. – С. 35.

19 Аҳмедов А. Аҳмад ал-Фарғоний. – Б. 20-21.

20 Ҳажжож – Араб халифалиги шарқий қисмларининг 694-714 йиллардаги ноиби Ҳажжож ибн Юсуф; ўз золимлиги билан донг чиқарган.

21 Бартольд В.В. Сочинения. I том. – С. 185.

22 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 247.

23 Қуръони карим. “Тавба” сураси 33 оят.

24 Табарий. История ат-Табари. – С.1180.

25 Ўзбекистоннинг давлат муассасалари тарихи. – Б. 127.

26 История государства и права зарубежных стран. – С. 503.

27 Табарий. История ат-Табари. – С.1181.

28 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 120.

29 Табарий. История ат-Табари. – С.1186.

30 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 120.

31 Табарий. История ат-Табари. – С.1187.

32 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 36.

33 Табарий. История ат-Табари. – С. 1187.

34 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 255.

35 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 120.

36 Табарий. История ат-Табари. – С. 1189.

37 Дирҳам – бу сўз юнон тилидаги драҳм (кумуш танга) сўзидан олинган бўлиб, сосонийлар тангалари ҳам шундай номланган. Араб халифалигида биринчи бўлиб Умар ибн Хаттоб даврида дирҳам тангалар зарб этила бошлаган. Халифаликда зарб этилган дирҳамлар 2,8 грамм оғирликда бўлиб, асосан ички савдо ва солиқ йиғимлари учун қўлланилган. Халқаро савдода эса оғирлиги 4,3 грамм бўлган динор(олтин танга)лардан фойдаланилган. Халифаликда биринчи Олтин динорлар Абдумалик ибн Марвон давридан бошлаб зарб этилган. Унгача Византия олтин тангалари халқаро савдода амалда бўлган. Дирҳам ва динорлардан вазн сифатида ҳам фойдаланилган.

38 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 121.

39 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 257.

40 Табарий. История ат-Табари. – С. 1190.

41 Нумушкат – БухорошаҳринингэскиномиНумужкат (Муқаддисий), Нумушкат (Табарий), Бумискат (Наршахий). Бухоро номи манбаларда VI асрдан бошлаб қайд этилган. Ш.Камолиддин.

42 Табарий. История ат-Табари. – С. 1190.

43 Отахўжаев А. Илк ўрта асрлар Марказий Осиё цивилизациясида турк-сўғд муносабатлари. – Б. 115.

44 Ҳаййён Набатий – Қутайбанинг энг яқин кишиларидан бўлган, Мовароуннаҳрдан ёлланган мавлоларнинг қўмондони.

45 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 122.

46 Табарий. История ат-Табари. – С. 1205.

47 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 262.

48 Шумон – Чағониён ва Хуттал орасида Вошжирддан 4 фарсах ёки 2 марҳала Сағониёндан эса 12 ёки 16 фарсах масофада жойлашган шаҳар. XV – XVII асрларда Шумон шаҳри Ҳисор-и Шодмон деб аталган бўлиб, у Ҳисор беклигининг маъмурий маркази бўлган. Ш.Камолиддин.

49 Балозурий. Футуҳ ал-булдон. – Б. 263.

50 Шамсутдинов Р., Мўминов Х. Ўзбекистон тарихи. – Б. 109.

51 Аҳмедов А. Аҳмад ал-Фарғоний. – Б. 21-22.

52 Ўша асар. – Б. 110.

53 Аҳмедов А. Аҳмад ал-Фарғоний. – Б. 22.

54 Гардизи. Зайн ал-Ахбар. – С. 37.

55 Буюк сиймолар, алломалар: (Ўрта Осиёлик машҳур мутафаккир ва донишмандлар). К.1. – / Нашрга тайёрловчи М.М.Хайруллаев. – Тошкент: А.Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти, 1995. – Б. 26.

56 Қуръони карим. “Алақ” сураси 1 оят.

57 Наршахий. Бухоро тарихи. – Б. 161.

58 Асророва Л. Бухоро мадрасалари тарихи. – Тошкент: Hilol-nashr, 2016. – Б. 5.

59 Асророва Л. Бухоро мадрасалари тарихи. – Б. 6.

60 Босворт К.Э. Мусулмон сулолалари. – Б. 16.

61 Босворт К.Э. Мусулмон сулолалари. – Б. 80.

62 Yuriy Bregel. An historical atlas of Central Asia. -Р. 24.

63 Аҳмедов Б. Тарихдан сабоқлар. – Б. 47.

64 Абу Али ибн Сино таржимаи ҳоли / Арабчадан таржима, изоҳлар ва муқаддима муаллифи А.Ирисов.
–Тошкент: Фан, 1980. – Б. 11.

65 Содиқов Қ. Илк ўрта асрларда Марказий Осиёда кечган этно-лингвистик жараёнлар. – Б. 138.

66 Буюк сиймолар, алломалар. – Б. 48.

67 Абу Али ибн Сино таржимаи ҳоли. – Б. 12.

68 Низомулмулк. Сиёсатнома. – Б. 7.

69 Раҳмонқулова З. Хронология. – Тошкент: Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси нашриёти, 2006. – Б. 12.

70 Низомулмулк. Сиёсатнома. – Б. 7.

Download 387.92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling