1. Balalarda waqtin shamalawğa úyretiw wazıypalari Har túrli gruppa jasindag’i balalardiñ waqtin shamalawğa ùyretiw Juwmaqlaw Paydalanilğan adebiyatlar Kirisiw

Orta gruppa jasındaǵı balalardıñ waqtın shamalawg'a úyretiw
Kishi gruppa daǵı sıyaqlı orta gumhda da waqtın biliw tiykarlanıp balalardıń kúndelik turmısında o'stirib barıladı. Áhmiyetlisi, bul úyretiwdiń puqta sezim tiykarında ámelge asırılıwı bolıp tabıladı.
Pcdagog táwlik bólimleriniń atınıń balalar hám olarǵa jaqın úlken jaslı adamlardıń azanda, kúndiz, kcchqurun, keshesi ne etiwleri menen baylanıstırıp, balalardıń sulka bólimleri haqqındaǵı qıyalların anıqlaydı.
Balalardıń táwlik haqqındaǵı tasawurini anıqlaw maqsetinde olar menen sáwbet alıp barıladı. Sáwbet shama menen mine bunday ótkeriliwi múmkin: aldın tárbiyashi balalardan olar balalar bog'chasiga keliwden aldın ne jumıs etkenliklerin, balalar bog'chasida azanda, kúndiz ne etkenliklerin sóylep beriwlerin so'raydi. Ol balalardıń táwliktiń hár bir bóleginde ne qılıp atırǵanliklarini anıqlaydı hám ulıwmalastıradı. Sáwbet aqırında azanda, kúndiz, keshte hám tún — bular táwliktiń bólimleri ekenligin aytadı.
«Búgin», «ertaga», «kecha» sıyaqlı waqıt túsinikleri salıstırmalı xarakterge iye. Balalar ulami ózlestiriwleri qıyın.
Sol sebepli múmkinshiligi barınsha búgin, erteń, keshe sózleri- den kóbirek paydalanıw hám balalami bul sózlerdi isletiwge odab turıw zárúr. Tárbiyashi úzliksiz túrde olarǵa : «Biz qashan súwret chizdik? Biz búgin (keshe) neni kórdik? Erteń qay jerge baramız? » sorawları menen shaqırıq etip turıwı kerek.
Tez, aste sózleriniń mánisi anıq mısallar menen ashıp beriledi. Tárbiyashi balalar dıqqatın oyın dawamında olar atqar - magan háreketlerdiń tezlik dárejesine tartadı («Poyezd aste yurayapti, keyin barǵan sayın tezirek hám tezirek yura basladı»).



Úlken gruppa jasındaǵı balalardıñ waqtın shamalawg'a úyretiw
waqtın shamalaw. Balalardı saatlardıń túrleri hám olardıń dúzilisi
(strelkaları, tsifrblati) menen tanıstırıw. vaktning eń kishi birlikleri sekund hám dakika xakida túsinik beriw. Yarım saatǵa shekem aniklikdagi vaktni belgilewge urgatish.
Kelesi ay, sáne atı menen tanıstırıw. Keshe kanday sáne bulganligini, erteń kanday sáne bulishini aytıwǵa urgatish.
Xdfta kúnleri hám jıl mawsimleri izbe-izligi xakidagi bilimlerdi bekkemlew, kelesi aynıń atınıń aytıwdı mashk kildirish.
Orta gruppada tárbiyashi balalardıń aktiv lugatlarida táwlik kismlarining atların bekkemleydi, balalardıń vaktning bul aralıqları xakidagi qıyalların chukurlashtiradi hám keńeytiredi. Ol mudami balalar itibarların táwlik kismlarining almasınıwı izbe-izligine karatadi. Mektepge shekem jas daǵı balalar xar mudam azanda keshesinen keyin keliwin hám kúndiz menen almasiiishini, kúndiz kechkurun menen, kechkurun bolsa keshesi menen almasınıwın bilip aladılar.

Táwlik kismlarining ketma- ketligini oilishlarini bekkemlew ushın súwretlerdi qarawdı, olar buyicha xikoyalar dúziwdi tashkil etiw maksadga muvofik. Súwretler karab bulinganidan keyin, balalarǵa olardı stollarga tugri izbe-izlilikde jaylastırıw hám táwliktiń kismlarini tártibi menen aytıw tapsırigini beriw múmkin. Jıl aqırında balalarǵa sol mashklar tiykarında táwlik xakidagi ulıwmalasqan qıyallardı beriw hám táwlik suzining mazmunın ashıp beriw múmkin. Urta gruppada balalar “keshe”, “búgin”, “erteń” túsiniklerin farklashni urǵanıp alıwları kerek. Úlkenler tárepinen tiyisli atlardan xar mudam paydalanıw onıń ushın eń Jaqsı sharayat bolıp tabıladı. Mısalı, balalarǵa jańa oyınshıqtı kursatishdan aldın tárbiyashi olarǵa búgin ol jańa oyınshıq kursatishi hám olar sol oyınshıqtı uynashlari xakida eskertiwi kerek. Yamasa tárbiyashi balalarǵa keshe ne menen mashgul bulganliklarini, búgin azanda ne kilganliklarini eslewdi usınıs etedi. Balalarǵa búydew múmkin: “Búgin biz sizler menen ılay hám plastilindan zatlar yasaymiz, erteń bolsa, súwret chizamiz. Keshe biz sizler menen uchastkada aylanıw kildik, búgin bolsa parkka baramız” hám xk. Mektepge shekem jas daǵı balalar tárbiyashi menen xar mudam sonday mulokotda bulib, bul túsiniklerdi uzlashtiradilar. Konkret mısallarda “tez-aste” túsinikleri menen tanısadılar.