1-bilet Mexanik harakat turlari. Harakatlarning mustaqillik prinsipi

4
 
F=ma=20*10
-3
*25*10
4
=500N 
Javob:V=250m/s, F=500N 
 
17-bilet
 
1. Mexanik to‘lqinlarning muhitlarda tarqalishi. Ultra va infratovushlardan 
turmushda va texnikada foydalanish. 
Bizga ma‘lumki, biror jismning muhitdagi tеbranma harakati shu jism 
turgan muhitga uzatiladi. Agar tеbranish havoda bo‗lsa, o‗zining harakatini 
havo zarrachalariga uzatadi. Havo zarrachalarining tеbranma harakati barcha 
yo‗nalishda havo bo‗ylab tarqaladi. Bu hodisa suyuqliklarda ham, qattiq 
jismlarda ham ro‗y bеradi. Vakuumda mexanik to‗lqinlar tarqalmaydi. 
Tеbranishning muhitda vaqt bo‗yicha tarqalish jarayoniga to‘lqin dеyiladi. 
Umuman olganda, mexanik to‗lqinlar ikki xil bo‗ladi: bo‗ylama va 
ko‗ndalang to‗lqinlar. To‗lqin tarqalayotgan muhitda zarralarning tebranish 
yo‗nalishi, to‗lqin tarqalish yo‗nalishi bilan bir o‗qda bo‗lsa, bunday to‗lqinga 
bo‘ylama to‘lqin deyiladi. 

---

Bellashuv.uz
 
2. Lazer va ularning turlari.
Lazer deb ataluvchi optik kvant generatorlarining paydo bo‗lishi fizika fanining 
yangi sohasi – kvant elektronikasining ulkan yutug‗idir. Lazer deganda, juda aniq 
yo‘naltirilgan kogerent yorug‘lik nurining manbayi tushuniladi. 
Lazer so‗zining o‗zi inglizcha «majburiy tebranish natijasida yorug‗likning 
kuchaytirilishi» so‗zlaridagi birinchi harflaridan olingan («Light Amplification by 
Stimulated Emission of Radiation»). 
Birinchi kvant generatorlari rus fiziklari N. Basov, A. Proxorov va amerikalik fizik 
Ch. Tauns tomonidan yaratilgan (ushbu sohadagi ishlari uchun 1964-yilda Nobel 
mukofotiga sazovor bo‗lishgan). Bunday generatorlarning ish prinsipini tushunish 
uchun nurlanish jarayoni bilan 
batafsilroq tanishaylik.