1-bilet Mexanik harakat turlari. Harakatlarning mustaqillik prinsipi

1. Yorug‘lik energiyasi oqimi. Yorug‗lik manbayining o‗lchamlarini juda kichik 
deb olaylik. Shunda undan ma‘lum masofada joylashgan nuqtalarning o‗rni sferik 
sirtni tashkil etadi deb qarash mumkin. Masalan, diametri 10 cm bo‗lgan lampa 
100 m uzoqlikdagi yuzani yoritayotgan bo‗lsa, bu lampani nuqtaviy yorug‗lik deb 
qarash mumkin. Lekin yoritilayotgan yuzagacha bo‗lgan masofa 50 cm bo‗lsa, 
manbani nuqtaviy deb bo‗lmaydi. Ularga tipik misol tariqasida yulduzlarni olish 
mumkin. Biror bir S sirtga t vaqtda tushayotgan yorug‗lik energiyasi W bo‗lsin. 
Vaqt birligi ichida biror 
bir yuzaga tushayotgan energiya miqdoriga yorug‘lik energiyasi oqimi yoki 
nurlanish oqimi deyiladi. 
 
3. 250 ta o‘ramga ega bo‘lgan g‘altak ichida magnit oqimi 0,4 s da 2 Wb ga 
o‘zgardi. G‘al. Yorug‘lik oqimi takda hosil bo‘lgan induksiya EYuKni toping. 
Ber: 
N=250 
Ф=2Wb 
t=0.4s 
E=? 
 
Yech: 
E=N*
=250*2/0.4=750V 
Javob:E=750V 
 
 
15-bilet
1. Prujinaliva matematik mayatniklar.

---

Bellashuv.uz
Davriy tebranma harakat qiladigan jism yoki jismlar sistemasi mayatnik deyiladi. 
Tabiatda uchraydigan aksariyat tebranma harakatlar: prujinali va matematik 
mayatniklarning harakatiga o‗xshash bo‗ladi. 
Bikrligi k bo‗lgan prujinaga osilgan m massali yukdan iborat tizimga prujinali 
mayatnik deyiladi (5.3-rasm). Osilgan yuk ta‘sirida prujina x0 masofaga 
cho‗ziladi. Uning muvozanat sharti ma = –kx0 (5.11) bilan aniqlanadi. Prujinani 
biroz x ga cho‗zib, qo‗yib yuborsak, yuk vertikal yo‗nalishda tebranma harakatga 
keladi. Tajriba yordamida yuk siljishining vaqtga bog‗liqligi x = Asin(ω0t + φ0) 
qonun bo‗yicha o‗zgarishini aniqlagan edik. Garmonik tebranayotgan jismning 
tezlanishini (5.10) dan a = –ω0 2x ekanligini hisobga olsak, (5.10) tenglik quyidagi 
ko‗rinishga keladi