1-bilet Mexanik harakat turlari. Harakatlarning mustaqillik prinsipi

Proton (p) – vodorod atomining yadrosi, 1919-yilda Rezerford va uning xodimlari 
tomonidan kashf qilingan. Elektronning zaryadiga teng musbat zaryadga ega. 
Tinchlikdagi massasi mp = 1,6726 · 10–27 kg ≈ 1836 me, bu yerda: 
me – elektronning massasi. (Proton – grekcha – ―birinchi‖). 
Neytron (n) – 1932-yilda ingliz fizigi J. Chedvik tomonidan kashf 
qilingan. Elektr jihatdan neytral zarra. Tinchlikdagi massasi mn = 1,6749 · 10-27 
kg ≈ 1839 me (Neytron – lotincha u ham emas, bu ham emas). 
Proton va neytronlar birgalikda nuklonlar deyiladi (lotincha nucleus –yadro 
so‗zidan olingan). Atom yadrosidagi nuklonlarning umumiy soni massa soni (A) 
deyiladi. 
Atom yadrosi Ze zaryad miqdori bilan xarakterlanadi. Bu yerda: 
e = 1,6· 10–19C ga teng bo‗lib, protonning zaryadini xarakterlaydi. Z –yadroning 
zaryad soni deyilib, u yadrodagi protonlar soniga teng va Mendeleyev elementlar 
davriy sistemasida kimyoviy elementning tartib raqami bilan mos keladi. 
Yadro neytral atom qanday belgilansa, xuddi shunday belgilanadi:  
bu yerda: X – kimyoviy elementning belgisi, Z – atomning tartib raqami (yadrodagi 
protonlar soni); A – massa soni (yadrodagi nuklonlar soni). Atom elektr neytral 
bo‗lgani uchun ham yadrodagi protonlar soni atomdagi elektronlar soni bilan teng 
bo‘ladi. 
 
3. Tok kuchi 0,6 A bo‘lganda induktivligi 80 mH bo‘lgan g‘altakda qanday 
magnit oqimi yuzaga keladi? 
Ber: 
I=0.6A 
L=80*10
-3
H 
 Ф=? 
 
 
Yech: 
Ф=L*I 
Ф=0.6*80*10
-3
=48*10
-3
Wb 
Javob: Ф=48*10
-3