26. Nurlanishsiz amalga oshuvchi o’tishlar
Nurlanishsiz amalga oshuvchi o'tish...1) бир хил мультиплетликка эга, ҳар хил электронли қўзға-лиш ҳолатлариаро молекулалар ичи нурланишсиз ўтишлар, яъни синглет-синглет (S1So) ва триплет-триплет (T2T1) ўтишларда мавжуд бўлиб, бундай ўтишлар ички конверсия (ИК) деб аталади. 2) ҳар хил мультиплетликка эга ҳолатлараро молекуляричи ўтишлар, яъни (S1 T1, T1 So), бундай ўтишлар интер-комбинацион конверсия (ИК) деб аталади. Молекула тузилиши назариясидан маълумки, молекуляр ор-биталлар , n ва .-типларига бўлинади. Қўзғалиш пайти-да электрон -орбиталдан, қўзғалган *-орбиталга ўтади ва бундай ўтиш * ўтиш деб аталади. Органик молекула-ларда кўпинча *, n * ва n * - ўтишлар қайд этилиб, улар заряд tashish bn bogliq hsoblanadi.
27. Elektron qo’zg’alish energiyasining migratsiyalanishi
Elektron qòzģalish energiyasin migratsiyasi...Электрон миграцияси қўзғалган молекулаларнинг S1 ва Т1 –сатҳларидан амалага ошади. Энергиянинг миграциялани-ши-энергиянинг нурланишсиз, донор Д билан акцептор А кинетик тўқнашувларисиз иссиқликка айланмасдан, атомлар оралиғидан анча катта масофага узатилишидир. Д + h Д*; Д* + А А* + Д Энергиянинг миграцияланиши бир молекула ичида ёки молекулалар ўртасида амалга ошиши мумкин. Биринчи ҳолда энергиянинг узатилиши битта молекула доирасида, унинг хромофор гуруҳи ичида ёки иккита боғланган ёки боғланмаган гуруҳлараро амалга ошади. Молекулалараро энергиянинг миграцияланишининг оддий ҳоли қўзғалган молекулалар нурланишининг такрорий ютилишидир. Бу жараён концентрланган эритмалар флуоресценциясининг сусай
28. Fotobiologik jarayonlarda elektron qo’zg’alish energiyasining nurlanishsiz o’tish almashma-rezonans mexanizmi
Фотобиологик жараёнларда электрон қўзғалиш энергиясининг нурланишсиз ўтиш механизмига биноан миграцияланиши муҳим аҳамиятга эга.
Энергиянинг нурга айланмасдан узатилиши, молекуланинг фақат синглет ҳолатидангина эмас, триплет ҳолатидан ҳам амалга ошади. Ташилиш Д-донор ва А –акцептор молекула-лари спинларининг ўзгариши билан боради. Бунда Д ва А аро электрон алмашиниш, нати-жада, улар спин ҳолатларининг алмашини-шига олиб келади. Яъни “иссиқ” молекула қўзғалган электронни “совуқ” молекулага бериб ўзи эса қўзғалмаган электронни қабул қилади.
Induktiv rezonans mexanizmi...Молекулалараро анча катта тахминан 2-10 нм масофаларда амалга ошиб, қўзғалган Д* молекула билан акцептор молекулаларнинг резонансли таъсирланиши туфайли юз бера-ди. Бу синглет-синглет ва триплет-триплет ўтиш-лардан иборат бўлиб, эритмаларда, биологик системаларда кўпроқ қайд этилади.
Eksiton mexanzmi... Bu йўл кристалли структураларда учрайди. Қўзғалган электроннинг бир молекуладан бошқа бир молекулага “сакраб” ўтиши натижасида, фазовий яқин жойлашган молекулалар гуруҳининг биргаликда қўзға-лиши содир бўлади. Масалан, чала ўтказ-гичлар кристалида қўзғалиш натижасида, электрон-тешик жуфти ҳосил бўлиб, бу хил яхлит жуфтлар (экситонлар) биргаликда ҳаракатланади. Ўзида қўзғалиш энергияси-ни жамлаб олган экситон тез миграция-ланиб, юзлаб ҳатто минглаб молекулалар билан учрашиб чиқади
Do'stlaringiz bilan baham: |