1. Biofizikaning predmeti, vazifalari. Biofizikaning biologik fanlar orasida tutgan o’rni va boshqa fan soxalari bilan aloqasi

8.Стационар ҳолат
Термодинамик система параметрлари (V,P,T ва бошқалар) муҳит билан ўзаро таъсирлашишида вақт давомида ўзгармаса, система ҳолати стационар ҳолат дейилади.Термодинамик нуқтаи-назардан тирик хужайра очиқ системадир ва унинг нормал фаолияти системадаги стационар ҳолат барқарорлик мувозанат кўрсаткичига боғлиқдир.Мувозанатланувчи ёки қайтар жараёнлар вақт давомида ташқи муҳитнинг қўшимча ўзгаришларисиз қайта олдинги ҳолатига келиши кўринишида амалга ошади.Мувозанатланмайдиган ёки қайтмас жараёнлар ўз-ўзидан дастлабки ҳолатига қайтмайди, фақатгина ташқи муҳит ўзгаришлари асосида мувозанатга келади.Термодинамик системанинг қўзғалган ҳолатдан барқарор ҳолатга ўта олиш характери стационар ҳолат барқарорлиги критерийси ҳисобланади.
Биологик системаларда бир неча барқарор стационар ҳолатлар бир вақтнинг ўзида мавжуд бўлади. Системада стационар ҳолатларга ўтишда кесишиш нуқтаси бифуркация нуқтаси деб аталади. Бир неча барқарор стационар ҳолатга эга ва улар ўртасида беқарор нуқта орқали ўтиш имконияти мавжуд бўлган системага триггер система деб номланади. Биологик системаларда бир неча барқарор стационар ҳолатлар бир вақтнинг ўзида мавжуд бўлади. Системада стационар ҳолатларга ўтишда кесишиш нуқтаси бифуркация нуқтаси деб аталади. Бир неча барқарор стационар ҳолатга эга ва улар ўртасида беқарор нуқта орқали ўтиш имконияти мавжуд бўлган системага триггер система деб номланади.Триггер системалар кимёвий реакция-ларда реагент концентрацияси оширил-ганда системадаги триггер ўтиш ҳола-тини куч ёки махсус ўтиш усули деб аталади. Триггер ўтишлар системадаги бар-қарор стационар ҳолатлар ва улар ўрта-сидаги ўтишлар имкони бўлган биологик жараёнларнинг моделларини тузишда қулайлик яратади. Onzager aloqadorligi. Биологик системаларда энергиянинг бир турдан иккинчи бир турга ўтиши содир бўлиб туради.Мас-н, кимёвий энергия нерв толасида электр энергиясига, мускулларда эса механикавий энергияга, биолюминесценцияда (ялтироқ қўн-ғизларда) ёруғлик энергиясига, хлоропласт-ларда макроэрг боғ энергиясига, кўз тўрпардасида эса электр энергияга айланади.Ҳар қандай жараённи умумлашган куч Х билан умумлашган оқим J кўпайтмаси тарзида ифодалаш мумин. Шу асосда, жараён энтропиясининг ўзгариши мазкур характерлар кўпайтмасига JХ қувват кўринишида ифодаланади. Агарда мувозанат яқинлиги системада ҳаракатлантирувчи куч ва у сабабли юзага келадиган оқим кучсиз бўлса, улараро боғлиқлик пропорционал бўлади,яъни
J= L X L-пропорционаллик коэффициенти, Х- умумлаш-ган куч, J- умумлашган оқим
Онзагер алоқадорлигига биноан, мувозанатга яқин очиқ системада, ҳар бир оқим фақат ўз ҳаракатлантирувчи кучигина эмас, бошқа оқимни ҳаракат-лантирувчи кучига ҳам боғлиқ бўлиб, бундай алоқадорлик диа-гонал коэффициентлар тенглиги билан характерланади ва бу оқимлар бир-бирини қўллаб туради: